Bilgisayarlar ilk kullanılmaya başlandığı günden itibaren son derece hızlı gelişme gösteren makineler olarak dikkat çekiyor. Yaşamın hemen hemen her alanında kendine yer bulmayı başaran bilgisayarların, ilerleyen süreçte nasıl bir gelişme göstereceği, insan hayatını nasıl şekillendireceğini kestirmek ise bugünden pek mümkün görünmüyor. Ancak, bilgisayarların mevcut gelişme ivmesine bakıldığında ve bilgisayarlardan elde ettiğimiz faydalar göz önüne alınınca bu gelişim evresinin daha da hızlanarak devam edeceği ve insan hayatına olumlu yönde etkiler yapacağı tahmin ediliyor. Günlük yaşantı içerisinde oldukça fazla oranda bilgisayar kullanma ihtiyacı hissediliyor. Peki, rutin faaliyetler içinde oldukça önemli bir yere sahip olmaya başlayan bilgisayarlar, doğru bir şekilde kullanılabiliyor mu? Bakımları doğru şekilde yapılabiliyor mu? Doğru bakım teknikleri ile performansları artırılabiliyor mu veya ömürleri uzatılabiliyor mu? Aşağıda bu soruların cevapları irdeleniyor ve bu konularda yapılacakların önemli olan bazıları sıralanıyor.

Güncellenmemiş yazılımlar, bilgisayarda olmasını hiç istemediğimiz güvenlik açıklarına sebep olabiliyor.

Bilgisayarınızı Sürekli Güncel Tutun

Başta işletim sistemi olmak üzere, bilgisayarda kurulu olan tüm yazılımların mutlak surette güncel yazılımlar olarak kullanılması, yazılım kaynaklı sorunlardan korunmak adına büyük önem taşıyor. Güncel olmayan bir yazılım, içerdiği hatalar yüzünden bilgisayarın uyarı vererek kapanmasına sebep olabiliyor. Güncellenmemiş yazılımlar, bilgisayarda olmasını hiç istemediğimiz güvenlik açıklarına sebep olabiliyor.

Açıkları bulunan ve güncel hâli ile yenilenmeyen bu yazılımlar, bilgisayar korsanlarına adeta davetiye çıkarıyor.

Sonuç olarak, bilgisayarlar üzerinde bulunan özel bilgiler, önemli yazışmalar veya fotoğraflar, bilgisayar korsanları tarafından ele geçirilebiliyor. Güncelleme ile bu tür açıklar kapatılarak, bilgisayara sızmalar engellenmiş ve virüslerin zararları önlenmiş oluyor. Özellikle işletim sistemleri tarafından yayınlanan güncellemeler, bu konuda son derece kritik öneme sahip bulunuyor. Pek çok bilgisayarda kullanılan Windows işletim sisteminde güncellemeleri yayınlandıkları zaman hemen yükleyebilmek için “otomatik güncelleştirmeler” özelliğini etkinleştirmek yeterli oluyor. Bu özellik ile otomatik olarak güncellenen işletim sistemi, tespit edilen açıkları kapatıyor ve bilgisayar güvenliğini sağlamış oluyor. Güncelleme işlemi, otomatik olarak değil de istenilen zamanda yapılmak isteniyorsa, Windows Update sayfasına girerek manuel güncelleme de yapılabiliyor. Windows güncelleme işlemi ile Windows tabanlı veri tabanı yazılımları, ofis programları, yazılım geliştirme programları gibi diğer yazılımların güncellemeleri de yapılıyor ve bunlardaki açıklar da otomatik olarak kapatılıyor. Windows İnternet tarayıcıları dışında başka İnternet tarayıcıları kullanan bilgisayarlarda bu tarayıcıların ve varsa eklentilerinin de güncel tutulması, önem arz ediyor. Güncel olmayan tarayıcılar ve eklentileri, İnternet üzerinden zararlı yazılımların bilgisayarlara bulaşabilecekleri yazılımlar olarak özellikle dikkat edilmesi gereken yazılımların başında geliyor.

Güvenlik Ve Antivirüs Yazılımları Kullanın

Bilgisayarı güncel tutmak kadar lisanslı bir güvenlik yazılımı kullanmak da büyük bir önem arz ediyor. Güvenlik açıklarını arayan; bunun için sürekli olarak çalışmalar yaparak bu konuda yazılımlar geliştiren kişiler ve hatta organize yapılar olduğunu unutmamak gerekiyor.

Virüs olarak bildiğimiz yazılımlar, bu kişi ya da gruplar tarafından zarar vermek ve bilgi çalmak gibi amaçlar için yazılıyor.

Bilgisayarlar, özellikle İnternet kullanımı sırasında bu tür zararlı yazılımlar ile karşı karşıya gelebiliyor ve eğer bunlara engel olacak bir güvenlik yazılımı içermiyorsa etkilenmesi ve zarar görmesi de kaçınılmaz oluyor. Dolayısıyla bu iş için yapılmış olan güvenlik yazılımlarından en az bir tanesini lisanslı olarak kullanmak ve devamlı olarak güncel tutmak, bilgisayar güvenliği adına büyük önem taşıyor. Bu yazılımlar kurulduktan sonra zararlı yazılımlar konusunda sizi uyarıyor ve saldırı girişimlerini önlüyor. Dışarıdan veri almak için kullanılan harici disk cihazlarını da bilgisayara takmadan önce güvenlik yazılımları ile taratmak ve temizliğinden emin olduktan sonra kullanmak gerekiyor. Aksi takdirde pek çok bilgisayara takılan ve veri taşıyan bu cihazlardan virüs veya zararlı yazılım bulaşabiliyor. Unutmamak gerekir ki güvenlik yazılımı içermeyen bilgisayarlar, daha önce tespit edilmiş ve güvenlik yazılımları tarafından etkisiz hâle getirilmiş basit saldırılardan bile etkilenebiliyor.

Gereksiz Yazılımları Kaldırın veya Kapatın

Bilgisayarlar, zaman içerisinde kullanılan ve artık ihtiyaç duyulmayan pek çok program içerebiliyor. Bunlar, disk üzerinde gereksiz yer kaplıyorlar ve özellikle açılışta yüklenen bir program ise RAM üzerinde de bir hayli yer işgal edebiliyorlar.

Kullanılmayan programlar, kaynak israfı anlamına geliyor.

Bu tür programlardan artık kesinlikle kullanılmayacak olanlarının belirlenerek tamamen kaldırılması ve böylece disk üzerinde yer kazanılması ve diskin düzenli tutulması önem arz ediyor. Diğer yandan, RAM işgal eden ve açılışta çalışması gerekli olmayan programların da tespit edilerek kapatılması, kaynakların doğru bir şekilde kullanılmasını sağlıyor. Ancak, program kapatma ve silme işlemlerinin son derece dikkatli yapılması gerekiyor. Bu işlemlerin hatalı yapılması, sistemin tamamının zarar görmesine sebebiyet verebiliyor. Özellikle program kaldırma işleminin, kaldırılacak programın kendi kaldırma menüsü kullanılarak veya işletim sisteminin program kaldırma özelliği kullanılarak yapılması, olası bir yanlış işlemi engelleme bakımından önem taşıyor. Bu şekilde yapılmayıp da direkt olarak ilgili programın dosyalarının veya klasörlerinin silinmesi, önemli çalışma hatalarına neden olabiliyor.

Pil Ömrünü Uzatmak İçin Önerilenleri Uygulayın

Aslında pil ömrü konusu, sadece dizüstü bilgisayarlar veya tabletleri ilgilendiriyor. Ancak, kişisel kullanımda bu tür bilgisayarların kullanım oranlarının daha yüksek olduğu düşünülürse bu konunun önemi de daha iyi anlaşılıyor. Bataryaların uzun ömürlü olmaları için en çok dile getirilen işlem, gerektikçe şarj edilme işlemi oluyor. Bir diğer önemli uyarı da, eğer bilgisayarınızı uzun süre kullanmayacak iseniz prizden mutlaka çekmeniz gerektiği olarak ifade ediliyor. Hatta, bu süre gerçekten uzun bir süre ise pili çıkarmak da iyi bir seçenek olarak sunuluyor. Piller de ne kadar iyi olursa olsun kullanım süresine ve şekline bağlı olarak yıpranıyor ve hatta ömürlerini tamamlıyor. Eğer kullandığınız pilin ömrü tamamlanmak üzere ise yenisi ile değiştirmek, en doğru seçenek oluyor. Özellikle pil kullanıldığı durumlarda enerji tasarrufu sağlamak adına ekranı düşük parlaklık seviyesinde kullanmak, pil kullanım süresini uzatıyor. Gereksiz kullanımın önüne geçmek adına güç seçenekleri kullanılarak, bilgisayarın uzun süre kullanılmaması durumunda uyku moduna alınması da kaynak israfını önlüyor.

Dizüstü bilgisayarların taşınırken mutlak surette bir çanta kullanılarak taşınması, büyük önem arz ediyor.

Bilgisayarı Doğru Şekilde ve Doğru Ortamlarda Kullanın

Bilgisayarların, mümkünse, temiz ve fazla nem içermeyen ortamlarda kullanılması gerekiyor. Özellikle toz ve nem içeren ortamlar, bilgisayarlar için son derece zararlı ortamlar olarak biliniyor. Bir diğer önemli faktör ise ısı faktörü olarak dikkat çekiyor. Bilgisayarların; soba, kalorifer peteği gibi ısı kaynaklarından uzak yerlerde kullanılması, önem arz ediyor. Sıcaklığın bilgisayar için son derece zararlı olduğunu unutmamak gerekiyor. Yüksek ısı, bilgisayar içinde soğutma sorunu yaratabileceği gibi bazı parçalarının erimesine bile sebebiyet verebiliyor. Dizüstü bilgisayarları bir soğutucu fan üzerinde kullanmak, daha serin bir kullanım elde edilmesini sağlıyor. Unutmamak gerekir ki dizüstü bilgisayarınızı masa haricinde kullanırken hava kanallarını kapatacak şekilde konumlandırmak, cihazın aşırı ısınmasına sebep olabiliyor.

Aşırı sıcak gibi aşırı soğuk da dizüstü bilgisayarlar için zararlı olabiliyor.

Cihazları, sıvı kaynaklarından uzak olarak kullanmak gerekiyor. Dış ortamda kullanırken veya araç içinde taşırken de direkt güneş alan yerlerde kullanılmaması ve taşınmaması gerekiyor. Dizüstü bilgisayarların taşınırken mutlak surette bir çanta kullanılarak taşınması, büyük önem arz ediyor. Çantasız taşıma, düşürme veya çizilme gibi istenmeyen pek çok durumun ortaya çıkmasına sebep olabiliyor. Ayrıca, çanta ile taşıma, toz veya yağmur gibi dış etkenlerin makinenize zarar vermesini de önlüyor. Belirli zamanlarda içindeki tozlar elektrik süpürgesi kullanılarak hava kanallarından çekilirse, bilgisayar içerisinde kalıcı olarak birikme ve keçeleşme ve hava kanallarının kapanması önlenmiş oluyor. Eğer bilgisayar bir PC ise temizlik işi daha kolay hâle gelebiliyor. Kasa, garantisini bozma tehlikesi olmadan açılabiliyor ise iç temizliği kolayca yapılabiliyor veya bu iş için teknik servisten yardım da alınabiliyor.

Bilgisayar ile çalışırken üzerine su veya başka bir sıvı dökülmesi konusunda dikkatli olunması gerekiyor. Bilgisayara su veya sıvı dökülmesi, bazı durumlarda hafif hasarlı olarak atlatılabilirken, bazı durumlarda sonuç, cihazı kaybetmeye kadar gidebiliyor. Bu yüzden bilgisayar kullanırken etrafında dökülebilecek ve bilgisayara zarar verecek sıvılar bulundurmamak gerekiyor.

Elektrik Kesintilerine Dikkat Edin

Elektrik sisteminde meydana gelen kesilmeler ve güç dalgalanmaları da bilgisayarlara kalıcı hasar verebiliyor. Bu durumun önüne geçmek ise elektrik şebekesi ile bilgisayar arasına güç kaynağı bağlamak ile mümkün olabiliyor. Özellikle PC’lerde güç kaynakları, kesilme durumunda belirli bir süre çalışma imkânı sağlıyor ve bilgisayarı güç dalgalanmalarına karşı koruyor.

USB, şarj cihazı, HDMI veya Ethernet kablosunun bilgisayara doğru şekilde bağlanması gerekiyor.

Giriş yuvalarını zorlayarak, deforme olmasına ve hatta kırılmasına sebep olmamak gerekiyor. Özellikle dizüstü bilgisayarlarda tek kart üzerinde bulunan bu girişlerin değiştirilme ihtimali de son derece zayıf oluyor. Bilgisayara takılı durumda olan bu cihazların kullanılmadıkları zamanlarda yuvalarından çıkarılmaları gerekiyor. Takılı olmaları hâlinde bu cihazlara takılma sonucu düşmeleri, kırılmaları; hatta takılı olduğu yuvanın kırılması gibi istenmeyen durumlar oluşabiliyor. Özellikle uzun kablolu harici disklerin bu tür takılma durumlarına karşı son derece dikkatli kullanılmaları, hem bilgisayar için hem de disk için önem taşıyor. Bu cihazlar, sürekli takılı olduklarında aktif olarak kullanılmasalar bile enerji tüketiyor. Bu durum da özellikle pil üzerinden kullanımda gereksiz güç harcanması anlamına geliyor.

Bilgisayarın mümkün olan en yüksek RAM kapasitesi ile kullanılması, verilerin daha hızlı işlenmesini ve sonuç olarak da hız kazanılmasını sağlıyor. RAM düşük olduğu sürece bilgisayar, eksik kalan alanı disk üzerinden sağlıyor. Bu da diskin daha fazla kullanılmasına sebebiyet veriyor. Dolayısıyla olabilecek en ideal RAM seviyesini kullanmak, enerji tasarrufu yanında makine ömrü üzerinde de olumlu etki yaratıyor.

Bilgisayar Diskini Verimli Kullanın

Bilgisayarlar, verileri diskler üzerine belirli kurallar çerçevesinde ve belirli bir düzende yazıyor. Silinen programlar, yeni eklenen programlar veya güncellenen programlar, zaman içerisinde disk üzerinde dağınık bir hâl alıyor ve sonuç olarak bu durum, programların çalışması ve verilerin okunmasında yavaşlamaya sebep olabiliyor. Sorun, disk birleştirme yazılımları kullanmak suretiyle düzeltilebiliyor. Bu işlem, en sağlıklı biçimde işletim sistemi üzerindeki disk birleştirme yazılımı kullanılarak yapılabiliyor. Yazılım, disk üzerinde dağınık bir şekilde bulunan programları en kolay okunabilecek şekilde yeniden düzenliyor. Böylece disk, daha az dönme işlemi ile verilere ulaşıyor. Böylelikle hem güç tasarrufu sağlanıyor hem de disk aşınması minimize edilmiş oluyor. Zaman zaman bilgisayarda bulunan verilerde temizlikler yapmak ve bunun için de fazla miktarda veriyi silmek gerekebiliyor. Silinen veriler, eğer geri dönüşüm kutusuna atılmış ise buranın da temizliğinin yapılması gerekiyor. Bu türden kapsamlı temizlik çalışmalarının ardından da disk birleştirme yapmak, disk üzerinde oluşmuş dağınıklığın toplanması ve diskin daha hızlı çalışmasını sağlaması bakımından önem arz ediyor.