Yapay zekâ alanındaki gelişmeler, kimilerini heyecanlandırırken kimilerini de korkutuyor. Bazı insanlar ise yapay zekânın hiçbir zaman insanların kapasitesine ulaşamayacağı düşüncesinde. Özellikle sanat alanı, insanlığın yapay zekâya karşı sahip olduğu “önemli bir kale” olarak görülüyor. Yapay zekâ, birçok işi elimizden alabilse dahi duygulara hitap eden sanatsal işlerde insanlıkla yarışamayacağını düşünenlerin sayısı, oldukça fazla. Yapay zekâ (artificial intelligence), henüz tam bir bilinç ya da duygu sahibi olabilmiş değil. Fakat, ufak adımlarla da olsa öğrenmeye ve kendisini geliştirmeye başladığını görebiliyoruz. Hatta, bu alanda yapılan çalışmalar; sinema, edebiyat, resim ve müzik gibi sanat dallarına da kaymış durumda.

wired.co.uk

Rembrandt Gibi Resim Yapan Yapay Zekâ

Yapay zekânın resim sanatı ile buluştuğu projenin adı, “The Next Rembrandt”. Proje, ING sponsorluğunda JWT Amsterdam reklam ajansı tarafından gerçekleştirildi. Proje süresince Microsoft, Delft University of Technology ve Mauritshuis Galerisi gibi kuruluşlardan da destek alındı. Projenin amacı ise bir yapay zekânın Rembrandt’ın tarzını çözümlemesini ve öğrendikleri sayesinde onun gibi resim yapabilmesini sağlamak. Bu kapsamda yapay zekâya Rembrandt resimlerindeki geometri, proporsiyonlar ve kompozisyon hakkında çok farklı veriler sunulmuş. 3D tarayıcı gibi araçlarla tabloların derinlik haritaları bile oluşturulmuş.

346 tabloyu analiz eden yapay zekâ uzun süren bir çalışma sonucunda Rembrandt gibi resim yapabilmeyi başarmış.

3D yazıcı ile basılan eser, tahmin edileceği üzere sanat camiasını da ikiyi bölmüş. Bu inovatif projenin geleneksel sanat anlayışıyla örtüşmediği açık. Birçok Rembrandt tutkununun, ortaya çıkan bu tabloyu onaylamaması da gayet anlaşılır. Fakat, ortaya çıkan sonucun gerçek bir Rembrandt eserine fazlasıyla benzemesi, yapay zekânın sahip olduğu potansiyeli göstermesi açısından oldukça önemli. Bir yapay zekânın resim yapabilmeyi,; hatta Rembrandt gibi resim yapabilmeyi öğrenmiş olması, birçok soruyu da gündeme taşıyor. Örneğin, bu eseri yaratan Rembrandt mı yoksa yapay zekâ mı? Yapay zekânın yeni yetenekler kazanmasıyla birlikte bu tip sorularla daha fazla karşılaşacağız gibi görünüyor.

Edebiyat Yarışmalarına Bile Katılmaya Başladı

Doğal dil işleme (natural language processing), derin öğrenme (deep learning) ve yapay sinir ağları (artificial neural networks) gibi alanlarda meydana gelen gelişmeler, yapay zekânın neler yapabileceğine dair güçlü sinyaller veriyor. Özellikle dil işleme konusunda gelinen noktayı anlamak için akıllı telefonlarda giderek yaygınlaşan kişisel asistanlara bakabilirsiniz. Bizimle konuşan akıllı asistanları ya da mesajlaşan chat-bot’ları gün içinde sıklıkla kullanmaya başladık bile… Yapay zekânın doğal dil işleme konusunda karşılaştığı sıkıntılar arasında dillere özgü ses özellikleri, yöresel farklılıklar, kelimelere gelen eklerin zenginliği ve semantik problemler, ilk sıralarda sayılabilir.

Yapay zekânın, edebi betimlemeler ve kurgular konusunda yakın gelecekte insana yetişebilmesi, oldukça zor görünüyor.

Ama birçok bilim insanı, uzak gelecekte yapay zekânın da dili, en az bizim kadar etkin bir şekilde kullanabileceğini düşünüyor. Bu sürece dair önemli bir adım, Japonya’da atıldı. Japonya’nın Hakodate bölgesinde yer alan Future Üniversitesi’nden Hitoshi Matsubara ve ekibi, bir yapay zekâ ile birlikte kısa roman yazdı. Romanın genel kurgusu ve yazım sürecinde ekibin insan üyelerinin büyük rolü var; ama, yine işin içinde bir “yapay zekâ” mevcut. Bu ilginç projenin en çarpıcı yönü ise “Bir Bilgisayar Roman Yazarsa” (Konpyuta ga shosetsu wo kaku) adlı romanın, 3. Nikkei Hoshi Shinichi Edebiyat Ödülleri’nde ilk elemeyi geçmiş olması.

Algoritmalara Dönüşen Notalar

Beethoven ya da Mozart gibi dâhi müzisyenlerin yaşadığı çağlardan günümüze birçok şeyin değiştiği, aşikâr. Müzik, yıllar boyunca fazlasıyla değişmiş olsa da evrenselliğinden hiçbir şey kaybetmedi. Tüm dünyanın ortak bir dili gibi görebileceğimiz müzik, şimdi de insanlar ile yapay zekâyı bir araya getiriyor. Günümüzün popüler kültüründe de önemli bir yere sahip olan müzik, modern enstrümanlar ve kayıt yöntemleri sayesinde teknoloji ile iç içe geçmiş durumda.

Resim ve edebiyatta eserler vermeye başlayan yapay zekânın bu kadar ön planda olan müzik alanını es geçeceği düşünülemezdi.

Bu alandaki boşluğu dolduran projenin adı, Magenta. Google tarafından geliştirilmiş olan Project Magenta, 4 nota kullanarak bir beste yapmayı başardı. Açık kaynak kodlu olmasıyla dikkat çeken Magenta Projesi, bu yönüyle geliştiricilerin de beğenisini kazandı.

Sony de müzik ve yapay zeka alanlarında proje gerçekleştiren kuruluşlar arasında yer alıyor. Sony tarafından gerçekleştirilen “Flow Machines” projesinde insan müzisyenler ve yapay zekâ, üretim sürecinde beraber çalışıyor. Büyük bir veri tabanı ile desteklenen projenin sonucunda 2 pop şarkısı üretildi. Bu şarkılar, şimdilik klasik ya da modern başyapıtlarla yarışamaz elbette. Yine de yapay zekânın becerilerini küçümsememekte fayda var. Gelecekte, edebiyat ve müzik yeteneği gelişmiş bir yapay zekânın hem sözünü yazdığı hem de bestesini yaptığı şarkılarla karşılaşabilirsiniz.

Hayal Gücü Öğrenilebilir mi?

Yapay zekânın el attığı sanat dalları giderek artıyor. Yazdığı senaryosu kısa film olarak çekilen yapay zekâ bile var. Burada herkesin aklına şu soru geliyor: Yapaz zekâ, günün birinde insanların hayal gücünü aşabilecek eserler yaratabilir mi?

Yapay zekânın sanatçı gibi üretim yapabildiği projeler, hem bilim hem de sanat camiası tarafından şaşkınlık ve merak duyguları eşliğinde takip ediliyor.

Sadece sanatçılar ve bilim insanları değil; filozoflar ve psikologlar da bu konuları tartışmaya devam ediyor. Yapay zekâ teknolojisi, baş döndürücü bir şekilde gelişirken işin sanat kısmı da elbette göz önünde olacaktır. Tüm bu projelerle ilgili haberleri okurken, yapay zekânın yaratacağı yeni eserleri beklemek yerine zaten yapılmış olan eserleri okumak isteyebilirsiniz. Sanat anlayışınıza en uygun eserleri bulmak için de Hepsiburada’nın kitap kategorisine göz atabilirsiniz.