Üretiliş amacı ‘ısınmak’ gibi çok temel bir ihtiyaca hizmet etse de soba çeşitlerinin hepsine hakim olmak ve hangisinin nasıl çalıştığını bilmek sandığınız kadar basit değil.

Macarca kaynaklı ‘szoba’ kelimesinden dilimize geçen ‘soba’, temelde ısınmak veya bir ortamı ısıtmak için içerisinde ısı kaynağı yaratılan araç anlamına geliyor. Bu ısı kaynağının katı, sıvı veya gaz gibi hallerde olması ise yüzlerce farklı soba çeşidinin ortaya çıkmasına neden oluyor. Bu yıl kış yüzünü geç göstereceğe benziyor. O nedenle eğer hala soba seçimi yapmadıysanız, öncesinde bu yazıyı okumanızda fayda var. Gelin, sobaları tanımaya, nasıl bir sobaya ihtiyacınız olduğunu saptamaya birlikte çalışalım:

1. Katı yakıtlı sobalar

Soba denince ilk akla gelen şüphesiz ki klasik katı yakıtlı modeller. Üzerinde kestane pişirebildiğiniz, mandalina kabuklarıyla bulunduğu ortama nefis kokular yayabildiğiniz bu modeller, kömür ve odun gibi katı yakıtları kullanarak çalışırlar.

Herhangi bir kova veya tuğla sistemi kullanmayan son derece ilkel modeller olduğu kadar çift cidarlı, silo sistemli ve döküm tuğlalı modeller de bu sınıftaki varlığı korur. Temel olarak en ucuz hali sac malzemeden imal edilen bu modeller, kalite arttıkça döküm malzemelere geçiş yapar.

Sacdan imal edilen basit yapılı modellerde; verimli bir yanma, yüksek malzeme kalitesi ve uzun ömür ne yazık ki mümkün değildir. Kovalı modeller ise yakıt dolumu ve yakıt artığı boşaltma gibi konularda kolaylık sağlar.

Stock photo of square cast iron woodburner / contemporary log wood burning stove fireplace mantle with orange fire flames burning and generating heat to warm up room instead of gas boiler central heating, modern multifuel stove wood burner stand / chimney flue

Bu tarz sobaların tercihinde bütçenizle orantılı olarak;

• Dış yapılarında emaye kaplama bulunan sobalar,
• Soba gövdesini doğrudan alev temasından koruyan ve ateş söndükten sonra bile ısı aktarımına devam eden tuğlalı modeller,
• Pişirme fonksiyonu için kuzine olarak tabir edilen modeller,
• Kok yakıtına uygun, üst seviye yanma verimine sahip tek cidarlı döküm sobalar,
• Döküm tuğlalardan imal edilen, üst seviye yanma verimine ve kaliteye sahip çift cidarlı modeller sırasıyla tercih edilebilir.

Katı yakıtlı modeller ne yazık ki; depolama, taşıma, yakıt artığı boşaltma gibi problemleri beraberinde getirir. Bu tarz sobaların kullanacağı yakıtları süreklilik sağlayabilmek adına belirli aralıklarla toplu olarak satın almalı, nem gibi dış faktörlerden uzak olacak şekilde saklamalı ve ısı kaynağını sürekli olarak beslemelisiniz.

2. Sıvı yakıtlı sobalar

Kullanımına en az rastlanan modeller, sıvı yakıt beslemesine sahip sobalardır. Baca borulu sobalar ve Japon sobaları bu türün en bilinen iki örneğidir. Sac malzemeden imal edilen baca borulu modeller gaz yağı kullanarak ısı üretir. Japon sobaları ise kendilerine has tarzıyla ‘karosen’ yakıtlarını kullanır. Her iki modele de ne yazık ki çok sık rastlamak mümkün değildir.

Bu tip sobalar tıpkı katı yakıtlı modellerde olduğu gibi her seferinde yakıt ikmaline bağımlı çalışır. Gaz yağı veya karosen gibi sıvı yakıtlar, kullanımı itibariyle tehlikeli durumları da beraberinde getirir.

3. Gaz yakıtlı sobalar

LPG, doğalgaz, havagazı gibi uçucu formdaki kaynakları kullanan gaz yakıtlı sobalar, elektrikli modellerle birlikte en az zahmet gerektiren ve en temiz modeller olarak karşımıza çıkıyor. Bacalı veya bacasız olarak farklı türlerde karşımıza çıkan gaz yakıtlı modeller, soba türleri arasındaki en teknolojik seçeneklerdir. Gaz yakıtlı sobaları da kendi içlerinde doğalgaz ve LGP kullanımlı olarak ikiye ayırabiliriz:

• Doğalgaz sobaları

Isı kaynağı olarak doğalgazı kullanan ve kaynak teminini yerel dağıtım ağlarıyla gelen borular sayesinde sağlayan doğalgaz sobaları, baca kullanarak atık gazları dışarı bırakır. Evlerimizde sıcak su temini için kullandığımız kombi modelleriyle benzer bir çalışma prensibine sahip doğalgaz sobaları, yanıcı gazları ortam içerisinde bulunan hava ile birleştirerek sac veya dökümden imal edilen bir alan içerisinde yakar.

Çoğunlukla emaye kaplı olarak karşımıza çıkan gaz yakıtlı sobalar, malzeme kalitesi ve yanma verimi gibi konularda ortalamanın üzerinde bir performans sunar. Mutlaka baca bağlantısına ihtiyaç duyan doğalgaz sobaları termostat yardımıyla sıcaklığı istenen seviyede tutabilir ve alev söndüğü takdirde emniyet valfleri yardımıyla gaz akışını kesebilir.

Hermetik tip olarak bilinen doğalgaz sobaları ise diğer modellerin aksine yanma için gereken havayı ortam dışından temin eder ve daha sonra oluşan atık gazları yine aynı sistemle dışarı atar. Alüminyum veya dökümden imal edilen eşanjörler ile daha fazla ısıtma hücresine sahip olurlar. Duvara da monte edilebilen bu tip modeller, daha az yer kaplama ve daha fazla ısıtma performansı gibi özellikleriyle ön plana çıkar. Ne yazık ki yakıt olarak kullanılan doğalgazın birim fiyatının yüksek olması ısınma maliyetini arttırır.

• LPG sobaları

Katalitik olarak da bildiğimiz bu modeller, ısıtma için sıvılaştırılmış petrol gazı tüplerinden yararlanır. Kimyasal reaksiyon ile alevsiz yanma gerçekleştiren bu modeller, ortamda bulunan oksijen ile yanma sağlar. Uzun süre kullanıldığında ortamdaki oksijen miktarını düşürdüğü için kapanma sensörleri yardımıyla oksijenin tamamen tüketilmesini engeller.

Alevsiz yanma işlemi sonucunda ısı açığa çıkaran bu modeler doğalgaz sobaları kadar iyi ısıtma performansına sahip değildir. Ayrıca katı ve gaz yakıtlı sobalarda olduğu gibi yanma işleminin devam edebilmesi için tüp değişikliğine bağımlıdır.

4. Elektrikli sobalar

Gelişen teknoloji ile birlikte birçok yeni formatla karşımıza çıkan elektrikli sobalar, kısaca elektrik enerjisini ısı enerjisine çeviren cihazlar için kullanılan bir tabirdir. En kolay, en hızlı ve en temiz ısınma şekli olarak karşımıza çıkar. Burada da çalışma prensiplerine bağlı olarak birden fazla çeşidin ortaya çıktığını görüyoruz.

• Yağlı radyatörler

Kalorifer peteklerini andıran görüntüleriyle tanıdığımız radyatörler, içerisinde bulunan rezistans yağı ile ısınma ihtiyacını giderir. Dilimli yapıya sahip gövdeleri, ısının daha fazla alana ulaşmasına ve dolaşımın daha sağlıklı olmasına yardımcı olurken, sacdan malzeme hızlıca ısınmayı sağlar. Atık gaz barındırmayan, sıcaklığını uzun süre koruyabilen bu sobalar, ne yazık ki diğer birçok soba kadar iyi bir “ortam ısıtma” performansına sahip değildir.

• Elektrikli konvektörler

Elektrik enerjisini rezistanslar yardımıyla ısı enerjisine çeviren bu modeller, fanlı veya fansız versiyonlara sahiptir. Özel olarak imal edilen hafif rezistanslar, ürettiği ısı enerjisini fan yardımıyla ortama yayar. Bu modeller duvara asılabilir veya yere konulabilir. Uzun süre kullanımlarda ortamdaki nem oranını ciddi oranda düşüren konvektörler, ortam nemlendiriciyle birlikte çok daha iyi sonuçlar elde etmenizi sağlayacaktır. Bu modeller ayrıca çeşitli zamanlama ve uzaktan kumanda özelliklerine de sahiptir.

• Quartz ve Infrared

Artık hemen yer yerde gördüğümüz, kırmızı veya sarı tonlarıyla sıcaklığı temsil eden elektrikli sobalar, en çok kullanılan cihazlardan biri. Quartz ısıtıcı ismiyle anılan bu modeller, kızılötesi radyan ısıtma yöntemini de kullanır. Tıpkı konvektörlerde olduğu gibi rezistanslardan faydalanan fakat bunu daha üstün bir teknolojiyle harmanlayan bu cihazlar, ismini de bu rezistansları çevreleyen cam borulardan ve panellerden alır. Kızılötesi modeller için kullanılan “infrared ısıtıcı” kavramı ise quartz modellerin aksine doğrudan kızılötesi çalışma yöntemini kullanan, daha teknolojik ve görece daha yüksek fiyata sahip modelleri temsil eder.

Kumandalı ve zaman ayarlı olarak karşımıza çıkan elektrikli sobalar, doğrudan maksimum ısıtma değerleriyle kullanıcıların karşına çıkar. 800, 1000 Watt gibi değerlere sahip modeller sınırlı ısıtma imkanı sunsa da 2200 veya 2400 Watt gücündeki bir ısıtıcı ortalama genişlikteki bir odayı hızlıca ısıtabilir. Ayaklı yardımcılarla yüksekten kullanım imkanı bulunduğu gibi duvara montaj seçeneği de çoğu modelde mevcuttur.

İster eski tarz katı yakıtlı soba, ister taşınabilir elektrikli soba. Hepsiburada’nın aradağınız her modeli bulabileceğiniz ilgili sayfasına mutlaka göz atın!