Dünyaya geldiğimizde yapabildiğimiz en temel şey, duyma işlevimiz. Dünyayı duyma sayesinde anlamlandırırız, ilk öğrenme duyma ile gerçekleşir. Elimizden gelen, yapabildiğimiz en temel şey duymadır. Daha sonraları yapabildiğimiz diğer beceri olan konuşma dış dünyadan beynimize gelen işitme yetileri sayesinde gerçekleşir. Bizler için, insanlar için en hayati derecede olan, en değerli yetilerden biridir duyma. Çocukluk yaşlarımızda çok daha duyarlı olduğumuz bu konu zaman geçtikçe körelebilir. Yaşlılık zamanlarına geldiğimizde kendiliğinden duyma performansımız düşebilir. Yaşla ilgili olmayan durumlar da vardır; bir düğüne gittiğimizde hoparlörün önünden geçersek eğer duyma sorunları yaşayabiliriz veya bir futbol maçına gittiğimizde. Konserlerden sonra kulağımızda bir çınlama hissedebiliriz, bu dış etkiler nedeniyle birkaç gün boyunca duyma yetimiz zarar görebilir. Şanslıysak bu etkenler kendiliğinden geçer ancak her zaman şanslı olmayabiliriz. Yaşla ilgili durumlar veya dış etkenler nedeniyle duyma işlevimiz zarara uğrayabilir. Korkmayın, bu alanda yapılan bilimsel çalışmalar ile artık işitme kayıpları da çok kolay şekilde tespit edilebiliyor, yeni tedavi yöntemleri sayesinde bu tür sorunları kolayca aşabiliyoruz. Gelelim işin test ve gözlem kısmına…

İşitme kaybı seviyesi ve türünü belirleyen işitme testlerine odyometri adı verilir. İnsanlar frekans tabanlı duyarlar ve her frekansta duyulan ses aralığı farklı olur. Normal şekilde işitme aralığı 20 Hz ile 20.000 Hz arasında gerçekleşir. Yaşın ilerlemesi ve kulak duyusuna zarar veren etkenler nedeniyle bu frekans aralığı daralabilir. İşitme testleri yapılırken kişinin frekans temelli duyduğu sesler belirlenir. Ses şiddeti desibel olarak tanımlanır. Sağlıklı bir kişinin duyması gereken desibel aralığı 0 ile 120 desibel aralığıdır. Odyometri testi yapılırken kişinin daralan dinamik işitme alanı da tespit edilir. Test sırasında kullanılan sesler 125 Hz ile 8000 Hz arasında olur. 125 Hz bölgesi alçak frekans bölgesi olup en kalın (bas) sesler bu alana aittir. Frekans arttıkça ses incelir. Şiddet yönünden bakıldığında 0 dB’den başlayan sesler yükseldikçe ses şiddeti de artar. 120 dB yukarısında sesler normal bireyler için rahatsızlık veren ses olarak kabul edilir ve bu şiddetin üzerinde ses gönderilmez. insanlar yaşlandıkça duyma yetileri azalır, bu nedenle en sağlıklı duyma 14 yaşına kadar olan çocuklarda olur, sonrasında ise yavaşça duyma sağlığı azalır.

Odyometri Taraması Ne İçin Önemlidir?

İşitme duyumuz doğuştan itibaren zarara uğrayabileceği gibi, yaşamımız boyunca çeşitli nedenlerden dolayı da zarara uğrayabilir. İşitme kayıplarında en çok görülen durum presbiakuzi adı verilen yaşlanma nedeniyle duyu performansının azalması olarak ortaya çıkar. İşitme kaybı yalnızca yaşlılık ile meydana gelmez, başka birçok sebebi olabilir. Özellikle gürültülü ortamlarda sürekli olarak yüksek sese maruz kalan kişilerde işitme kaybı görülebilir. Geçirilen diğer kazalar da işitme duyumuza zarar verebilir. İşitme kaybı bir engeldir ve hayatın olağan akışında her an sağlıklı insanların da başına gelebilir. Kaybı ortadan kaldırabilmek amacıyla odyometri testleri ve taraması yaptırmak hayati derecede önemli. 6 ayda bir yaptırılacak olan odyometri testi bize yardımcı olur ve olası sorunlara karşı erken müdahale imkanını bizlere sunar. Karşılaşabileceğimiz sorunların zararlarına karşı elimizi güçlendirir.

İşitme Testi Nasıl Yapılır?

İşitme testleri hastanelerde ve işitme kliniklerinde yapılır, 10-15 dakika kadar sürer. Odyometri testleri bazen kapalı bir kabin içerisinde, bazı durumlarda ise karşılıklı şekilde yapılır. Testten önce dış kulak ve kulak zarı otoskopik muayene ile incelenir. Test için şartlar elverişli mi bakılır. Test için her şey uygunsa kişiye kulaklık takılır ve test yönergesi uygulanmaya başlanır. Testin başında sesler yüksek gelirken, ses seviyesi gittikçe azalır. Test yapılan kişiden beklenen işitebildiği en düşük sesi elindeki butona basarak çalışan kişiye bildirmesi olur. 

Odyometri Testi Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

• Test ortamı hijyenik olmalı, ses izolasyonu sağlanmalı ve alan havadar olmalı,
• Kulaklık ve diğer aksesuarlar uygun yerleştirilmeli,
• Test uygulanacak kişiye prosedür doğru ve detaylı şekilde anlatılmalı,
• Kişinin verdiği geri bildirimlerin tutarlılığı kontrol edilmeli ve test doğru şekilde uygulanmalı,
• Test sırasında ses kirliliği engellenmeli, test esnasında cep telefonları kapalı konumda olmalı.

Odyometri Testi Sonuçları

Yapılan test sonucunda kişinin 500-1000-2000-4000 Hz ortalamaları alınarak saf ses işitme eşiği ortalaması belirlenir. 25 dB’ye kadar olan değerler normal kabul edilirken, 25 dB’den yüksek değerler işitme kaybının belirtisi olur.

• Hafif dereceli kayıplar 25-40 dB,
• Orta dereceli kayıplar 41-55 dB,
• Orta ileri dereceli kayıplar 56-70 dB,
• İleri dereceli kayıplar 71-90 dB,
• Çok ileri dereceli kayıplar 91 dB’den yukarı olan işitme kayıplarıdır.

Türkiye Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) hükümlerinin belirttiği üzere 25 dB üzeri eşikler, işitme kaybı anlamına gelir ancak yukarıdaki tablo gereğince işitme kaybının hangi seviyede olduğu, kaç desibel ortalamaya sahip olduğuna göre değişmektedir. 

İşitme Testlerinin Türleri Nelerdir?

İşitme kaybının olup olmadığını, bunun ne kadar şiddetli olduğunu, buna neyin sebep olduğunu ve hangi tedavilerin mümkün olabileceğini tespit edebilecek bir dizi farklı işitme testi vardır. İşitme kaybının en iyi tedavisi genellikle işitme cihazıdır.

Saf Ses Odyometrisi

Genellikle basitçe odyometri olarak adlandırılan saf ton odyometri, işitme testini düşündüğünüzde muhtemelen aklınıza gelen şeydir. İşitme aralığınızı ve hassasiyetinizi ölçer; başka bir deyişle, sesleri farklı perdelerde, tonlarda ve frekanslarda duyup duymadığınız ve nasıl duyduğunuz. Kulaklık aracılığıyla bip seslerini dinlemeyi ve her ses duyduğunuzda bunu belirtmeyi içerir.

Konuşma Odyometrisi

Testler 10-15 dakika sürmektedir. Bir ses kabininde oturuyorsunuz ve kulaklık takıyorsunuz. Farklı ses seviyelerinde konuşulan ortak kelimelerin bir listesinin kaydını duyacaksınız ve bu kelimeleri tekrarlamanız istenecektir. Odyoloğunuz, konuşma alım eşiğinizi (SRT) veya konuşmayı duyabileceğiniz ve tanıyabileceğiniz en düşük ses seviyesini belirlemek için bir kelime listesini tekrarlamanızı isteyecektir. Daha sonra odyolog, kelime tanıma yeteneği olarak da adlandırılan konuşmayı ayırt etmeyi ölçecektir. Ya size sözcükler söyleyecek ya da siz bir kaydı dinleyecek ve ardından sözcükleri tekrarlamanız istenecek. Odyolog, konuşmayı rahat bir dinleme seviyesinde anlama yeteneğinizi ölçecektir.

Timpanometri

İşitme kaybınızın türünü ve nedenini belirlemek, bir bulmacayı bir araya getirmek gibi olabilir ve kapsamlı bir işitme değerlendirmesini oluşturan birçok test, bu bulmacanın parçaları gibidir. İşitme ve kulak sağlığınızı ölçmenin önemli bir yolu, orta kulaktaki hava basıncını ölçmek için kulağa yerleştirilen bir cihaz olan timpanometre kullanılarak yapılan timpanometri testidir. Kulak zarı, kulak kanalınızı iç kulağınızdan ayıran şeydir ve işitme şeklimizin önemli bir parçasıdır . Ses kulak kanalından aşağı doğru ilerledikçe kulak zarı titreşir. Bu titreşim küçük kemikler tarafından algılanır ve bu kemikler sesi iç kulağa ve sinir sistemine iletir, burada beyniniz onu işler. Enfeksiyondan delinmeye kadar kulak zarı sorunları, ne kadar iyi duyduğunuzu derinden etkileyebilir.

Akustik Refleks Testleri

Dış dünyadan gelen yüksek seslerde, kulağımız kendini korumak amacıyla akustik refleks ismi verilen bir mekanizma bulundurur. Sağlıklı duyabilen bireylerde 80 dB üzerindeki seslerde bu refleks devreye girerek sesin düşürülmesini ve iç kulağa daha az şiddette gönderilmesini sağlar. Orta kulak kası refleksi (MEMR) olarak da adlandırılan akustik refleks ölçümleri, yüksek sesleri ne kadar iyi duyabildiğinizi test etmek için kullanılır. Normalde stapedius adı verilen küçük bir kas yüksek bir ses duyduğunuzda kasılır. Bu sürece akustik refleks denir ve otomatik olarak gerçekleşir. 

OAE (Otoakustik Emisyon) Testi

Otoakustikemisyon testleri veya OAE testleri iç kulağınızın (koklea) ne kadar iyi çalıştığını size söyleyebilir. İç kulağınızın ses dalgaları aldığında çıkardığı sesler olan OAE’leri ölçer. İç kulağınızın içinde, ses dalgaları onlara çarptığında titreşen tüy hücreleri vardır. Bu titreşimler orta kulağınıza sessiz yankılar yayar.

Beyin Sapı İşitme Testleri

Beyin sapı işitsel uyarılmış tepkisi (BAER) veya işitsel uyarılmış potansiyel (AEP) olarak da bilinen ABR testi, beyindeki koklear, iç kulak ve işitsel kanalların nasıl performans gösterdiğini açıklar. Test esas olarak standart bir işitme testini tamamlayamayan çocuklar veya bebekler içindir. İşitme kaybının beyinden kaynaklandığından şüpheleniliyorsa da ABR önerilir.

Çocuklar İçin Oyun Tabanlı Testler

Çocukların işitme yeteneğini değerlendirmek amacıyla oyunlar ve interaktif aktiviteler kullanılır. Yapılan bu testler çocukların işitme sorunlarını saptamak ve tedavi yöntemlerini geliştirmek için belirleyici olur.