Uyku, bebekler için en temel fizyolojik ihtiyaçlardan biri. Fiziksel gelişim ve beyin gelişimi derin uyku sırasında salgılanan büyüme hormonu ile sağlanıyor. Yenidoğan döneminde bebekler, günün 16-17 saatini uyuyarak geçiriyor. Bunun, yaklaşık 8 saati gece uykusu iken diğer 8-9 saati gündüz uykusu. Beyin büyüklüğü normal bir insanınkinden oldukça küçük halde dünyaya gelen bebek, çok hızlı bir şekilde gelişim gösteriyor ve yaklaşık üç yılda beyin büyüklüğü erişkin bir insan beynine ulaşıyor. Beyin gelişimi, derin uykuda yani REM uykusunda gerçekleşiyor. Uyku her bireyde REM ve non-REM olmak üzere iki ayrı evrede gerçekleşiyor ve bu evreler ardışık olarak birbirlerini takip ediyor. REM uykusu rüyaların görüldüğü, hızlı göz hareketlerinin gerçekleştirildiği, beyin hücrelerinde yenilemelerin olduğu evre. REM uykusu beynin hafıza kapasitesinin gelişimini de destekliyor. Bu evrede kalp atış hızı artıyor ve fiziksel olarak neredeyse uyanıklık durumundaki kadar enerji harcanıyor. REM uykusunu yeterince alamayan bireylerde huzursuzluk, gerginlik, dikkat dağınıklığı hâkim olabiliyor. Bebeğinizin yetişkin bir insandan daha uzun süre REM uykusuna ihtiyacı var. Bebeğiniz, uyku sırasında REM uykusuna geçemiyorsa, uzun süre uyumuş olsa dahi uyku kalitesi düşebilir.

Beyaz gürültü kullanmak, oda sıcaklığını doğru ayarlamak, karartma perdeleri kullanmak, günlük rutine sadık kalmak gibi önerilerle bebeğinizin uyku kalitesini artırabilirsiniz.

Beyaz Gürültü Kullanın

Özellikle bir yaşına kadar olan bebeklerin uykuya dalmasını kolaylaştıran ve uyku kalitesini artıran önerilerden biri beyaz gürültü kullanmak. Peki, beyaz gürültü nedir, nasıl kullanılmalıdır? Bebeğiniz anne karnında bazı seslere maruz kalıyor. Anne karnındaki sesi taklit eden beyaz gürültü, bebeğinize kendini son derece güvende hissettiği dönemi hatırlatıyor. Yapılan araştırmalar, bebeğiniz için doğal akustik bir ortam oluşturan beyaz gürültünün bebeklerin uyku kalitesi üzerinde olumlu etki bıraktığını gösterdi. Elektrik süpürgesi, fön makinesi sesleri de aynı işlevi görse de bebeğinize bu sesleri dinletirken, sesin frekansının doğru olduğundan emin olmalısınız. Aksi takdirde bebeğinizi rahatlatmak yerine strese sokabilirsiniz. Bebeğiniz için, beyaz gürültü cihazı kullanıyorsanız, kalite ve güvenlik sertifikasını mutlaka incelemelisiniz. Akıllı telefonlar için üretilen bazı mobil uygulamalar beyaz gürültüyü her an yanınızda taşımanızı sağlıyor. Evden uzak olduğunuzda beyaz gürültü cihazı yerine telefonunuzu uçak moduna alarak bu uygulamaları kullanabilirsiniz.

Oda Sıcaklığına Dikkat Edin

Oda sıcaklığı, bebeğinizin uyku kalitesini etkileyen diğer önemli unsur. Anneler koruma içgüdüsü ile çocuklarını gereğinden kalın giydirerek yüksek sıcaklığa maruz bırakabiliyor. Fakat bu durum bebek sağlığı için büyük riskler oluşturabiliyor. Uzmanlar ideal uyku için oda sıcaklığının 22-23 derece olmasının ideal olduğunu vurguluyor. Ayrıca, oda sıcaklığının 26-27 gibi yüksek olduğu durumlarda bebeklerin, sıcak havayı solumakta zorlandıkları belirtiliyor. Bu da bebeğinizin enerjisini tüketebiliyor. Bebeğinizin üşüdüğünü veya fazla sıcakladığını ona dokunarak anlayabilirsiniz. Üşümüş ise göğsü, sırtı ve karnı soğuktur. Sıcaklamış ise başı terlemiştir. Bebeğinizin uyku kalitesini artırmak için mevsime uygun pamuklu pijama veya uyku tulumu seçeneklerine göz atabilirsiniz.

Kundak ilk aylarda bebeklerin ellerinin kollarının istemsiz hareketini engellediğinden uyku kalitesini önemli oranda artırıyor.

Kundaklayın

İlk aylarda bebeklerin sinir sistemi tam gelişmediği için Moro refleksi denilen bir refleksle aniden irkilebiliyorlar. Bu da derin uykuda olsalar dahi uyanmalarına neden oluyor. Ayrıca sarıp sarmaladığınız bebeğiniz anne karnındaki sıcaklığa yakın hissettiği için daha kolay uykuya dalıyor. Bebeğiniz 3-4 aylık olana kadar çok işe yarayan kundaklama işlemini müslin bezlerle yapabileceğiniz gibi piyasada hazır satılan kundakları da tercih edebilirsiniz. Kundağı kendiniz yapmayı seçiyorsanız yarım kundak yapmaya, bebeği çok fazla sıkmamaya dikkat edin.

Bebekler, anneleriyle ten teması kurduklarında ve anne karnındayken duymaya alışık olduğu kalp sesiyle sakinleştiklerinde mışıl mışıl uykuya dalabiliyorlar.

Rutini Bozmayın

Bebeğinizin hastaneden eve geldiği ilk günlerden itibaren günlük bir rutini olmalı. İlk aylardan itibaren karnını doyurduğu ve uyuduğu saatler bir rutine girerse bebeğiniz de buna kolaylıkla adapte olabilir. Bebeğiniz rutini benimsedikten sonra o rutini bozmamak da uyku kalitesi açısından çok önemli. Özellikle gece uykusuna geçmeden önce beslenme-banyo-masaj-kitap rutini ilk aylardan itibaren uygulanabilir, yaşla birlikte bu rutine yeni alışkanlıklar eklenebilir. Her ailenin dinamikleri farklı olduğundan rutin konusunda anne-babalar kendilerine en uygun sistemi deneyerek bulabilirler. Bebeğinizi karnını doyurduktan hemen sonra değil de yarım saatlik zaman diliminin ardından uyutmanız, kusma ya da gaz sancıları gibi istenmeyen durumlar yaşanmasını engelleyen bir önlem. Uykuya dalmakta zorlanan bebekleri kucakta uyutmak da etkili bir yöntem. Bazı bebekler ise ilk aylardan itibaren uykuyla özdeşleştirdikleri uyku arkadaşı sayesinde kolayca uykuya geçebiliyorlar. Uyku arkadaşı özel olarak tasarlanan bir oyuncak seçilebileceği gibi bebeğinizin çok sevdiği herhangi bir peluş oyuncak, hatta battaniye olabilir.

Gece Uykusuna Erken Yatırın

Bebeklerin akşam geç saatlere kadar uyanık kalması iyi bir fikir değil. Uyku uzmanları bebeklerin özellikle yaşamlarının ilk yıllarında akşam 19.00-20.30 arası gece uykusuna geçmelerini öneriyor. Bunun en önemli nedeni büyüme hormonunun en yoğun şekilde 22.00-02.00 arasında, karanlıkta ve uykunun belirli bir evresinde salgılanması. Bebeğinizin gece uykusunu erkene çekmek istiyorsanız bunu aniden yapmaya çalışmak yerine, uyku saatini her gün 15 dakika, yarım saat gibi zaman dilimleriyle öne çekerek birkaç günün sonunda hedefinize ulaşabilirsiniz.

Gece-Gündüz Farkını Öğretin

Bebeklerin gece ile gündüz arasındaki farkı uzun süre anlayamayacaklarını düşünüyor olabilirsiniz. Oysa ki bebekler, ilk aylardan itibaren gece ile gündüzü ayırt edebilir, sadece biraz desteğe ihtiyaç duyarlar. Bebeklerin bu farkı daha kolay öğrenebilmeleri için yapılabilecek birkaç şey var. Gece uykusu yaklaştığında evin ışıklarını loş hale getirmek, sesleri mümkün olduğunca azaltmak, bebekle daha sakin ve düşük ses tonuyla iletişim kurmak ve odasını tamamen karartmak yapılabilecekler arasında. Gece uykusu sırasında bebeğinizi beslemeniz ya da bezini değiştirmeniz gerektiğinde parlak ışıklar açmayın, fazla ses çıkarmamaya özen gösterin. Mümkün olan en kısa sürede, en sessiz şekilde bu işlemleri gerçekleştirdikten sonra uykuya geri dönmesini sağlayın. Gündüz uykusundan uyandığında ise neşeli oyunlar oynayarak ve oda karanlıksa perdelerini hemen açarak bu ayrımı yapabilmesini sağlayın.

Karartma Perdeleriyle Uyku Sürelerini Uzatın

Bebeklerin uykuya dalmasını ve REM uykusuna geçişini kolaylaştıran diğer unsur da uyuduğu ortamın karanlık olması. Günün büyük bir bölümünü uykuda geçiren bebekler için karartma perdesi kullanmak son derece etkili bir çözüm. Karartma perdeleri bebeklerin ve çocukların uykuya kolay dalmasını sağlıyor, uyku süresinin uzamasına ve uyku kalitesinin artmasına yardımcı oluyor.

İlk aylarda günün çoğunu uyuyarak geçiren bebeğinizin uyku ihtiyacı yaşı ilerledikçe azalıyor.

Bebeğinizin Değişen İhtiyaçlarına Kulak Verin

Bebeğinizi ihtiyacından fazla uyutmaya çalışmak hem sizi hem de onu strese sokabilir. Bu yüzden uyku düzenini oluştururken yaşının ihtiyaçlarını mutlaka göz önünde bulundurun. Amerikan Pediatri Kurumu’nun dünya çapında kabul gören sağlıklı uyku süreleri rehberine göre 4-12 ay arasında bebekler günde 12-16 saat arasını uykuda geçirmeli. 1-2 yaş aralığında bu süre 11-14 saate, 3-5 yaş aralığında ise 10-13 saate düşebilir.