Disiplin sıklıkla yanlış anladığımız kavramlardan biri. Disiplin nedir diye sorulduğunda genellikle aklımıza asık suratlı olmak, azarlamak, bağırıp çağırmak, ceza vermek, şiddet uygulamak geliyor. Oysa bunlar çocuklarda disiplin sağlamak açısından etkilerini kaybederek uzun vadede işe yaramaz hale geliyor ve işe yaramadığı gibi, ebeveyn-çocuk ilişkisini de olumsuz yönde etkiliyorlar.

Peki ne yapılmalı, disiplin sağlanmamalı mı? Tabii ki sağlanmalı. Yapılan çalışmalar, doğru şekilde verilen disiplin ile yetişen çocukların hayat içerisinde çok daha uyumlu ve başarılı olduklarını gösteriyor. Burada önemli olan doğru disiplin tanımı ile ilerlemek.

Sıkı düzen anlamına gelen disiplin temel olarak; belirli bir programa göre davranmayı, kuralları, koyulan kuralları uygulamada tutarlı ve kararlı olmayı içeriyor. Çocukları disipline etmede en işlevsel yöntem olan pozitif disiplin önemli oluyor. Pozitif disiplin nedir diye soracak olursanız; bir yandan sınır koyarken bir yandan özgürlük alanı açan, doğru davranışı öğretmek için yanlış olanı fırsat olarak gören bir yöntem; diyebiliriz. Şimdi gelin, çocuklarda disiplin sağlamanın yollarına birlikte bakalım.

Kurallarınız olsun

Kurallar hayatın her alanında var. Dolayısıyla çocukların kuralların varlığını ve bu kurallara uymaları gerektiğini bilmeleri önemli. Kurallar aşırı katı ve esnetilemez olmamalı fakat mutlaka var olmalı. Koyduğunuz kuralları takip etmeli, esnetseniz de tutarlı ve kararlı şekilde uygulanmalarını sağlamalı, kimi zaman uygulanıp kimi zaman uygulanmamalarına müsaade etmemelisiniz.

Esneklik dendiğinde bu, koyulan kuralların düzenli uygulanmamaları anlamına gelmemelidir. Çocuklar, küçük esnetmeler olsa da kuralların duruma göre değişmeyeceklerini ve uygulanacaklarını bilmelidirler. Ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi; kuralları uygulatmak adına azarlama, bağırıp çağırma, cezalandırma gibi yollara başvurmamalısınız. Aynı zamanda bu kuralları ebeveynler olarak sizler de uygulamalı, çocuklarınıza örnek olmalısınız. Dilerseniz Ödül Yok-Ceza Yok! Bu Nasıl Disiplin? adlı kitaptan faydalanabilirsiniz.

Sınırlar belirleyin

Çocuklarınız her istediklerini istedikleri anda ve istedikleri şekilde yapamayacaklarını anlamalıdırlar. Hangi durumda nelerin yapılıp nelerin yapılamayacağını görebilmeleri için siz de onlara söylediğiniz şekilde davranıyor olmalısınız.

Burada önemli olan nokta; çocukların aşırı kuralcı değil, kurallara uyan kişiler olarak yetiştirilmeleridir. Aksi takdirde ileride kuralcı bireyler olarak, birlikte yaşadıkları kişilere zor zamanlar yaşatabilirler. Bu nedenle sınırları, kuralları bilip; gerektiğinde esneterek uygulamayı öğrenmelidirler. Çocuklarda disiplin konusunda daha detaylı bilgi almak isterseniz Çocuk ve Ergen Gelişiminde Doğru Disiplin başlıklı kitabı okumanızı tavsiye ederiz.

Tutarlı ve kararlı olun

Ebeveynler olarak en çok yaptığımız hatalardan biri, çocuklarımızın ağlamaları ve bağırmaları karşısında kıyamayıp ya da dayanamayıp kurallarımızdan vazgeçerek istediklerini yapmalarına müsaade etmek. Çocuklarınız kararsız olduğunuzu fark ederlerse kendi kararlı davranışlarıyla sizi pes ettireceklerdir. Burada yapmanız gereken kararlı ve net davranışlar sergilemektir. Bu şekilde hareket ettiğinizde geri adım atmak durumunda kalacaklardır.

Ağlayarak dikkat çekebildiklerini ve istediklerini elde edebildiklerini gören çocuklar, bu davranışlarını alışkanlık haline getirirler. Kararlı olmanın bir getirisi de, kuralların çocuklar tarafından anlaşılıp kafalarında oturmasını sağlamasıdır. İlk söyleyişte anlaşılmayan veya uygulama konusunda isteksiz karşılanan kurallar, her seferinde aynı tepkiyle karşılaşıldıkça anlaşılır hale geleceklerdir.

Aynı şekilde, kötü davranışları düzeltmek de bir defada mümkün olmayabilir ve zaman ister. Bu da ebeveynlerin tutarlı, kararlı, sabırlı davranışlarıyla gerçekleşir. Eğer çocuklarınız üzerinde pozitif disiplin sağlamak istiyorsanız Çocuk Eğitiminde Pozitif Disiplin Teknikleri kitabı yararlı olacaktır.

Evet ve Hayır kelimelerini özenli kullanın

Disiplin sağlamak söz konusu olduğunda, evet ve hayır kelimelerinin ne şekilde kullanıldığı önem kazanır. Her şeye evet demek kadar her şeye hayır demek de problem yaratacaktır. Her isteği ya da davranışı karşısında “hayır” kelimesiyle karşılaşan çocuklar nasılsa her durumda “hayır” deneceğini düşünecekleri için sözleriniz etkisiz hale gelecektir.

Bu nedenle bu kelimeler yerli yerinde, dengeli bir şekilde kullanılmalı, evet veya hayır denilmesinin arkasındaki sebepler çocuklara açıklanmalıdır. Çocuk Eğitiminde A’dan Z’ye Pozitif Disiplin adlı kitap doğru yöntemlerle ilerlemenizde size rehberlik edeceğini düşündüğümüz bir diğer kitaptır. Disiplin nasıl sağlanır temalı diğer kitaplara da göz atmak isterseniz Çocuklarda Disiplin Kitapları kategorimizi inceleyebilirsiniz.