Dünya çapında gıda intoleransları ve gıda hassasiyetleri oldukça yaygın durumlar arasında yer alıyor. Hatta %2 ile 20’nin gıda intoleransından muzdarip olabileceği belirtiliyor. İşte bu durumları belirlemek için kullanılan uygulamalardan bir tanesi de eliminasyon diyeti. 

Bu yazımızda eliminasyon diyeti hakkında bilmeniz gerekenlere beraber bakacağız.

Eliminasyon diyeti nedir?

Eliminasyon diyeti, vücudunuzun tolere edemeyeceğinden şüphelendiğiniz yiyeceklerin beslenme programınızdan çıkarılmasını içerir. Bu gıdalar daha sonra birer birer tekrar verilir, bu sırada reaksiyon gösteren semptomlar aranır. Yaklaşık 1 ile 1,5 ay süren bu uygulama, gıda intoleransı veya gıda alerjisi olanların semptomlarına hangi gıdaların katkıda bulunduğunu belirlemelerine yardımcı olmak için kullanılır.

Uzmanlar yıllardır, kişilerin intoleransı olduğu gıdaları ekarte etmelerine yardımcı olabilmek için bu diyeti kullanıyorlar. Eliminasyon diyeti ishal, kabızlık, şişkinlik, gaz ve mide bulantısı gibi semptomları hafifletebilir. Hassasiyetinizin veya intoleransınızın olduğu gıdaları belirledikten sonra bu gıdaları oluşabilecek semptomları engellemek üzere beslenme düzeninizden çıkarabilirsiniz.

Belirli türdeki yiyecekleri yemeyi veya çıkarmayı içeren birçok eliminasyon diyet türü mevcut. Bununla birlikte, bilinen veya şüphelenilen bir gıda alerjiniz varsa, yalnızca bir tıp uzmanının gözetiminde eliminasyon diyetini denemelisiniz. Bir gıda alerjeninin yeniden verilmesi, anafilaksi adı verilen tehlikeli bir durumu tetikleyebilir. Besin alerjiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, eliminasyon diyetine başlamadan önce doktorunuza danışın. Alerji belirtileri arasında kızarıklık, kurdeşen, şişme ve nefes almada zorluk gibi durumlar yer alabilir.

Eliminasyon diyeti nasıl uygulanır?

İlk aşama semptomlarınızı tetiklediğinden şüphelendiğiniz gıdaların kısa bir süre boyunca beslenme programınızdan çıkarılmasını içerir. Bu aşamada vücudunuzun tahammül edemeyeceğini düşündüğünüz yiyecekleri ve rahatsız edici semptomlara neden olduğu bilinen yiyecekleri ortadan kaldırın. Böylece belirtilerinizin yiyeceklerden mi yoksa başka bir şeyden mi kaynaklandığını belirleyebilirsiniz. 2-3 hafta boyunca bu yiyecekleri çıkardıktan sonra belirtileriniz hala devam ediyorsa, doktorunuza bildirmeniz en iyisidir.

İkinci aşama ise, elimine edilen gıdaları yavaş yavaş diyetinize geri getirdiğiniz yeniden giriş aşamasıdır. Her besin grubu, semptomları ararken 2-3 gün boyunca ayrı ayrı tüketilmelidir. İzlenmesi gereken bazı belirtiler şunlardır:

• Döküntüler ve cilt değişiklikleri
• Eklem ağrısı, baş ağrısı veya migren
• Tükenmişlik
• Uyumakta zorluk
• Solunumdaki değişiklikler
• Şişkinlik
• Mide ağrısı veya krampları
• Bağırsak alışkanlıklarındaki değişiklikler

Bir besin grubunu yeniden tükettiğiniz dönemde herhangi bir semptom yaşamıyorsanız, yemenin uygun olduğunu varsayabilir ve bir sonraki besin grubuna geçebilirsiniz. Bununla birlikte, yukarıda belirtilenler gibi olumsuz belirtiler yaşıyorsanız, tetikleyici bir gıdayı başarıyla tanımladınız ve onu diyetinizden çıkarmalısınız. Bu süreç, eleme aşaması da dahil olmak üzere başta da belirttiğimiz gibi 1-1,5 ay arası sürecektir.

Birçok besin grubunu ortadan kaldırmayı planlıyorsanız, doktorunuzdan veya bir diyetisyenden tavsiye alın. Çok fazla besin grubunu ortadan kaldırmak beslenme yetersizliğine neden olabilir.

Eliminasyon diyetinde hangi gıdaları tüketemezsiniz?

En iyi eliminasyon diyetleri en kısıtlayıcı olanlardır. Eliminasyon aşamasında ne kadar çok yiyecek çıkarırsanız, hangi yiyeceklerin rahatsız edici semptomları tetiklediğini keşfetme olasılığınız o kadar artar. Eleme aşamasında yaygın olarak çıkarılan gıdalar şunları içerir:

• Narenciye: Portakal ve greyfurt gibi turunçgillerden kaçının.
• Patlıcangiller familyasından bazı sebzeler: Domates, biber, patlıcan ve patates gibi sebzeler.
• Kuruyemişler ve tohumlar: Tüm kuruyemişleri ve tohumları ortadan kaldırın.
• Baklagiller: Fasulye, mercimek, bezelye ve soya bazlı ürünler gibi tüm baklagilleri ortadan kaldırın.
• Nişastalı yiyecekler: Buğday, arpa, mısır, çavdar, yulaf ve ekmekten kaçının. Ayrıca glüten içeren diğer gıdalardan da kaçının.
• Et ve balık: İşlenmiş et, sığır eti, tavuk, yumurta ve kabuklu deniz ürünlerinden kaçının.
• Süt ürünleri: Süt, peynir, yoğurt ve dondurma dahil tüm süt ürünlerini ortadan kaldırın.
• Yağlar: Tereyağı, margarin, hidrojene yağlar, mayonez ve ezmelerden kaçının.
• İçecekler: Alkol, kahve, siyah çay, soda ve diğer kafein kaynaklarından kaçının.
• Baharatlar ve çeşniler: Soslardan, çeşnilerden ve hardaldan kaçının.
• Şeker ve tatlılar: Şeker (beyaz ve esmer), bal, mısır şurubu ve yüksek fruktozlu mısır şurubu, tatlılar ve çikolatadan kaçının.

Tabii ki bu listede olmayan ancak şüphelendiğiniz diğer gıdaları da programınızdan kesinlikle çıkarmalısınız.

Hangi gıdaları tüketebilirsiniz?

Yukarıdaki liste oldukça kısıtlayıcı gözüküyor. Ancak bir eliminasyon diyeti çok kısıtlayıcı olsa da, sağlıklı ve lezzetli yemekler yapmak için hala yeterli çeşitlilik var. Bazı yiyecekleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Meyveler: Narenciye hariç çoğu meyve.
• Sebzeler: Çoğu sebze, patlıcangiller familyasına ait olanlar hariç.
• Tahıllar: Pirinç ve karabuğday.
• Et ve balık: Hindi, kuzu eti, yabani av hayvanları ve somon gibi soğuk su balıkları.
• Süt: Hindistan cevizi sütü ve şekersiz pirinç sütü.
• Yağlar: Soğuk pres zeytinyağı, keten tohumu yağı ve hindistan cevizi yağı.
• İçecekler: Su ve bitki çayları.
• Baharatlar, çeşniler ve diğerleri: Karabiber, taze otlar ve baharatlar (acı biber ve kırmızı biber hariç) ve elma sirkesi.

Bu kısıtlayıcı aşamada motive olmak için yeni tarifler uygulayabilir ve yemeklerinize lezzetli tatlar katmak için şifalı otlar ve baharatlarla denemeler yapabilirsiniz.

Bu yeni tarifleri Karaca Biogranit Blackgold 7 Parça Tencere Seti ile pişirebilir ve yemeklerinizin lezzetine lezzet katabilirsiniz.

Diğer bilgiler

Eliminasyon diyetleri, vücudunuzun hangi yiyecekleri tolere edemeyeceğini belirlemenize yardımcı olabilir. Beslenmenizle ilgili olabileceğini düşündüğünüz belirtiler yaşıyorsanız, bir eliminasyon diyeti, bunlara hangi gıdaların neden olduğunu keşfetmenize yardımcı olabilir.

Ancak eliminasyon diyetleri herkese göre değildir. Çocuklar, bir doktor veya diyetisyen tarafından denetlenmedikçe eliminasyon diyetini denememelidir. Aynı şekilde alerjisi olduğu bilinen veya şüphelenilen kişiler de sadece doktor kontrolünde eliminasyon diyetini denemelidir. Son olarak, uzun süreli kısıtlamalar beslenme yetersizliklerine neden olabileceğinden, eliminasyon diyetlerinin yalnızca kısa süreli yapılması gerektiğini belirtmek önemli.

Ayrıca bu diyeti uygularken Fitbit Inspire Hr Akıllı Bileklik ile kalori ve beslenme takibinizi yapabilirsiniz.