Bir eve girdiğinizde evin genel havasını belirleyen iki unsur vardır derler; duvar boyası ve yer döşemeleri. Yer döşemelerinin tarihi neredeyse insanlığın barınma ihtiyacını gidermeye başlaması kadar eskidir. İlk yer döşemesi toprak kaplama olarak ortaya çıkmış, zaman içerisinde yerini çok daha konforlu malzeme ve modellere bırakmıştır.

Günümüzde, ahşaptan mermer ve benzeri doğal taşlara, seramik karolardan terakotaya, halı – kilim çeşitlerinden, plastik döşeme modellerine kadar birçok seçenek mevcut. Bu yazımızda değişik türdeki zemin kaplamalarına ve nerelerde uygulanabileceklerine dair önerileri derledik. Yer döşemelerinizi yenilemeyi düşüyorsanız bu öneriler seçim ve uygulama konusunda size fikir verecektir.

Öncelikle malzemeleri tanıyalım!

Zemin kaplamaları yer döşemesinin bitirme malzemesi olarak kullanılır. Malzeme ne kadar kaliteliyse ve doğru seçilmişse, ihtiyaca o kadar iyi yanıt verir. Malzeme konusunda seçim yaparken, kolay temizlenmesi, ısı ve ses geçirgenliği gibi özelliklere dikkat etmemiz gerekir.

İşte yer döşemesi ile ilgili tanımamız gereken, sık kullanılan malzemeler

Parkeler kullanılan malzeme bakımında farklı gruplara ayrılır; laminat parke, lamine parke, masif (ahşap) parke ve son yıllarda kullanım alanı artan mantar parke.

Laminat parke piyasada bulunan en dayanıklı parkedir. Direnci yüksektir ve uzun ömürlüdür. Kullanılacak mekana kolayca uygulanır. Ağır mobilyalardan etkilenmez, çizilmez. Güneş ışınlarından dolayı solma yapmaz, leke tutmaz. Steril bir malzemedir, bakteri ve mikrop barındırmaz. Ancak, ağaç bazlı bir malzeme olduğundan ıslak hacimlerde kullanılması önerilmez.

Diğer bir parke seçeneğiniz olan lamine parke laminat parkeye göre daha pahalıdır çünkü laminat parkenin üretiminde MDF (orta yoğunlukta lif levhaların yüksek ısı ve basınç altında mum ve reçine tutkalı ile birleştirilmesiyle ortaya çıkan levha) kullanılır. Lamine parkenin malzemesi ise %100 ağaçtır. Lamine parkelerin avantajlarından bir tanesi, zamanla üzerinde oluşan çizik ve aşınmalardan cilalanarak arındırılabilir olmasıdır. Bu işlem profesyonel kişilerce yapıldığında ağaç damarlarının canlılığı sağlanır ve çizikler ortadan kalkar. Ancak tüm parkelerde olduğu gibi ıslak hacimler için uygun değildir, çünkü suya dayanıklı değildir.

Masif parke, parkeler arasında en doğal görünümlü ve sağlıklı olanıdır. Masif; kaplama ya da doldurma olmayan, saf hali anlamına gelir. Masif parkeler laminat ve lamine parke gibi işlem görmüş değildir. Masif parke aslında eskiden beri bildiğimiz ağaç parkelerdir. Sıklıkla gül ağacı, meşe, dişbudak, gürgen gibi dayanıklı ağaçlardan elde edilir. En önemli özelliği diğer parkelere oranla daha fazla ısı ve ses izolasyonu sağlamasıdır. Uzun ömürlüdür. Yine de çok fazla nem ve ısı farkına maruz kalmaması gerekir. Maliyeti lamine ve laminat parkeye göre daha fazladır ve döşenme süresi daha uzun sürer. Cila işlemi sonradan uygulandığı için yüzeyde renk değişimleri olabilir. Doğal görüntüsü sebebiyle sıklıkla tercih edilir.

Mantar parke, doğal mantar ağacı kabuklarından üretilir. Mantar zeminler tümüyle ekolojiktir, yumuşaktır, esnektir. Yüksek yürüme konforu ve mükemmel ayak sesi ve akustik ses yalıtımı sağlarlar. Hijyeniktir ve kolay temizlenirler. Ayrıca aşınmalara karşı dayanıklılıkları yüksektir.

Seramik karolar sıklıkla banyo ve mutfakların zemininde kullanılmaktadır. Aşınmaya, çizilmeye ve lekeye karşı yüksek dayanıklılığa sahip bir üründür. Karolar ev içinde kullanılacaksa aşınma yok denecek kadar azdır. Çeşitlilik açısından zengindir. Ancak kayma sorunu yaratabilir. Bu nedenle özellikle banyoda kullanılacak karoların mat olması avantaj sağlar. Islak zeminler için anti-slip özelliklere sahip olanlar da seçilebilir.

Doğal taş zeminler fazla bakım gerektirmez ve uzun ömürlülüğü sayesinde tercih edilir. Bir taş zemin örneği olan terakota (pişmiş tuğla) hem iç mekanlarda hem de dış mekanlarda gönül rahatlığı ile kullanılabilir. Taş zeminler konusunda dikkat edilmesi gereken tek şey; sirke, limon gibi asidik sıvılar ve çamaşır suyu ya da amonyaklı deterjanların zemin temizliğinde kullanılmamasıdır. Bu tür maddeler taşın dokusuna zarar verebilir. Taş zeminde yapılacak en iyi temizlik sadece suyla yıkamaktır.

Bir taş zemin örneği olan ve son yıllarda Türkiye’de de kullanımı artan ‘terrazzo’nun tarihi çok eskilere uzanır. İtalyan yapı ustaları, yaptıkları inşaatlarda arta kalan granit, mermer ve taş parçalarını kullanmak için bir çözüm arayışındaydılar. Buldukları en iyi yöntem çimento harcının içerisine bu malzemeleri atarak dekoratif bir yüzey elde etmek oldu ve bu yöntem yüzlerce yıl kullanılarak günümüze kadar geldi. Terrazzo, özellikle düşük bakım maliyeti ve renk, desen seçeneklerinin zenginliği sebebiyle avantaj sağlar. Hayal edebildiğiniz her tasarımı uygulamayı mümkün kılar. Uzun ömürlüdür. Ancak üretim maliyeti yüksektir. Kaplama sürecinde derz kullanılmadığı için zeminde bütünlük oluşturur. Bu yüzden genellikle havalimanı, hastane ve alışveriş merkezleri gibi yerlerde tercih edilir.

Linolyum kaplama bir çeşit muşamba kaplamadır. Bezir yağı ve mantar tozu ile sıvanmış kendir dokumasından elde edilir. Linolyum, yapısı itibariyle daha önceden ‘marley’ adıyla da aşina olduğumuz malzemeyle benzerlik taşır. Linolyum kaplamalar imalat aşamasında içerisine katılan renk maddeleri ile istenilen renk ve desende üretilebilir. Üzerlerinde kir, mikrop ve bakteri barındırmadıkları için özellikle hastane gibi sağlık binalarında sıklıkla kullanılır. Ses ve gürültü izolasyonu açısından da oldukça tercih edilebilir bir üründür. Üzerine cila yapılması gerekmez, direkt olarak uygulanabilir. Ancak linolyum kaplanacak yüzeyin çok düzgün ve pürüzsüz olması gerekir zira bu malzeme en ufak yüzey hatalarını bile gösterir. Bu nedenle, linolyum kaplama uygulanacak yüzeyler önce çimento şap ile düzeltilmeli, çıkıntı hataları giderilmelidir. Yeterli pürüzsüzlük ve hiza bulunuyorsa ahşap zeminlerin üzerine de linolyum kaplama yapılabilir.

Hangi iklim koşullarına hangi malzeme uygun?

Kimi zaman gözden kaçırsak da iklim koşulları bir evin tasarımını ve buna bağlı olarak kullanımını oldukça etkiler. Örneğin Erzurum’da oturan birinin evini seramik zemin ile kapladığını düşünelim. Kış koşullarında oldukça zorluk çekecektir. Yine benzer şekilde Antakya’da oturan biri tüm evi ahşap zeminle kaplarsa havadaki nemden dolayı zemin çok çabuk yıpranacaktır. Klima ve benzer sistemlere rağmen yer döşemesinin seçiminde o bölgenin iklim koşulları hala etkili bir faktör olmaya devam etmektedir. Seçimlerinizi en başta sıcaklık ve nem gibi etkenleri de göz önüne alarak yapmanızı öneririz.

Hangi alana/odaya hangi malzeme daha uygun?

Mekanın kullanım amacı yer döşemesi seçimlerinizi belirleyecek en önemli etkenlerden biridir. Ayrıca mekanın genel havası, iç mimarisi de zemin seçimindeki kararınızı etkileyecek önemli bir unsurdur. Bir başka önemli kriter ise elbette bütçedir. Malzemelerin fiyatları gibi döşeme masrafları, bakımları ve kullanım ömürleri de değişkendir ve bütçe ayarlaması yaparken bu detayları da göz önüne almalısınız.

Odalar… 

Ahşap zemin her daim odalarınızda şık ve zarif bir dekorasyon oluşturmanızı sağlayan döşemelerin başında gelir. Parkeler, ısı yalıtımı sağlarken aynı zamanda rengi ve doğala yakın dokusu ile dekoratif bir oda zemininin oluşmasını sağlar. Temizliği, kir tutmaması çizilmemesi ve bakımının kolay olması nedeniyle tüm odalarda rahatlıkla kullanılabilir.

Parkenin dokusu kadar rengi de odanızın görünüşünü etkileyecektir. Eğer geniş bir oda için düşünüyorsanız renginin koyu olması daha sıcak ve samimi bir atmosfer sağlayacaktır. Geniş alanlar için kullanılan açık renk parkeler ise hissedilen boşluk algısını artırabilir. Diğer taraftan metrekaresi küçük olan bir odada koyu renkli parke kullanılması odanın çok daha küçük, dar, basık görünmesini sağlayacaktır.

Eğer yemek odanıza açık mutfak da dahilse porselen ve seramik karo gibi sert zemin  döşemelerini de tercih edebilirsiniz.

Mutfak ve/veya banyo zemini…

Modern, klasik, geleneksel, geometrik veya etnik tarzları bir arada sunan desenli yer karoları son yıllarda mutfak ve banyo zemini için en sık kullanılan malzemelerden biri olmuştur. Karolar, kullanıldıkları alanlarda estetik bir görünüm sağlar. Karoları, ahşap ile veya doğal taşlarla birlikte de rahatlıkla kullanabilirsiniz. Yalnız, banyonuza yer karoları döşenirken yalıtımın iyi sağlanmasına dikkat edin. Çünkü karolardan su sızdırması ilerde  binanızın yapısıyla ilgili daha büyük sorunlara yol açabilir.

Evinizde rustik ya da country tarzı bir dekorasyon düşünüyorsanız, terakota zeminler de mükemmel sonuç verecektir.