Tanım

Miami’de yer alan Ulusal Kasırga Merkezi’ne verilerinde, Atlantik Okyanusu’nda meydana gelen, ‘tropik siklona hurricane’ türkçe karşılığı ile kasırga. Tropik siklon ise tropik bölgelerde gerçekleşen alçak basınç sistemlerine verilmiş olan bir isim. Maksimum hızı 17 mt/sn’nin üzerine çıkmayan (62,7 km/sa) yüzey esintilerine tropik alçak basınç adı veriliyor.. Hızı en az 17 mt/sn ise tropik fırtına olarak adlandırılıyor. Hızı 33 mt/sn’nin üzerine çıkması durumunda (119 km/sa) ise kasırga (hurricane) ismi veriliyor.

Kasırgaların Özellikleri

Tropik bölgelerde meydana geliyor olması (Okyanusların ekvatora yakın bölümlerinde tropik iklimin hakim olduğu noktalarda). Siklonik olması, yani yaratmış olduğu rüzgarın, göz olarak adlandırılan bir merkezin çevresinde dönüyor oluşu. Bu dönme hareketi kuzey yarımkürede saatin ters yönünde, güney yarımkürede ise saat yönünde gerçekleşiyor. Alçak basınç sistemleri olması. Kasırganın göz kısmı her daim bir alçak basınç bölgesi ve günümüze kadar ölçülmüş en düşük barometrik basınçlar kasırgalarda kaydedilmiş. Fırtına gözün çevresinde dönerek esen rüzgarın hızı 119 km/sa.

Kasırga Nasıl Oluşur?

Kasırgalar, denizlerin ılık (27°C civarı), havanın nemli seyrettiği ve bir araya gelen ekvator rüzgarlarının yer aldığı tropik bölgelerde gerçekleşir. Atlantik kasırgalarının büyük bir kısmı Afrika’nın batı kıyılarında gök gürültülü yağış ve fırtına ile başlayarak ılık tropik okyanusa doğru devam eder. Bu gök gürültüsü ile seyreden fırtına kademeli olarak kasırga haline gelir. 

• Tropik alçak basınç aşaması; dönen bulutlar ve yağmur vardır ve rüzgarın hızı saatte 68 km/sa üzerine çıkmaz. 
• Tropik fırtına aşaması; 62 km/sa ve 119 km/sa aralığında esen rüzgar mevcuttur. 
• Kasırga oluşumu; hızı 119 km/sa’in üzerinde seyreden rüzgarlar eşlik eder. 

Tropik fırtına aşamasından kasırgaya oluşumuna geçiş bazen bir kaç saat sürerken bazen bir kaç gün sürebilir. Kasırganın oluşma sebebi günümüzde halen tam anlamı ile bilinmiyor, ancak, kasırganın meydana gelebilmesi için aşağıda yer alan 3 olayın gerçekleşmesi gerekiyor; 

1. Ilık nemli okyanus daima buharlaşma-yoğuşma döngüsünde olması
2. Yüzeyde bir araya gelen kuvvetli rüzgar örüntüsü, yüksek kısımlarda hız değiştirmeyen rüzgar.
3. Yüzey ve yüksek yerler arasındaki hava basıncı farkının olması.

Okyanusun yüzeyinde bulunan ılık ve nemli hava hızlı bir şekilde yükselişe geçer. Ilık havanın yükselmesi ile beraber, içerisinde yer alan su buharı da yoğunlaşarak bulutları ve yağmur damlaları meydana getirir. Yoğunlaşma esnasında gizli yoğuşma ısısı adı verilen bir ısı meydana çıkar. Bu ısı yüksek kısımdaki havayı ısıtarak yükselmesine sebep olur. Yükselen bu havanın yerine alt kısımlardan yükselişe geçen ılık ve nemli okyanus havası yerleşir. Bahsettiğimiz döngü, fırtınanın gerçekleşmek üzere olan bölge bölgeye aşağıda kalan okyanustan daha fazla rutubetli hava çekerek daima sıcak havanın aşağıdan yukarıya doğru hareket etmesini sağlar. Yüzeyde meydana gelen sıcaklık değişimi, bir göz etrafında dönmekte olan bir hava örüntüsü meydana gelmesine sebep olur. Bu döngüyü, lavabonun giderinden aşağı akan suyun döngüsüne benzetilir.

Rüzgar Örüntüleri

Birbirinden ayrı yönlere doğru hareket etmekte olan ve birbirleriyle karşı karşıya gelerek birleşen rüzgarlar, yüzeyde çarpışır ve böylelikle ılık ve nemli hava yukarı itilmiş olur. Yükselişe geçen ılık hava, bu esnada yüzeyden yukarı doğru yükselişte olan havayı daha da güçlü hale getirerek fırtınanın döngüsünü ve hızını artırır. 9000 metre gibi yükseklikte değişmeyen hızda esmekte olan güçlü rüzgar, yükselişte olan ılık havanın fırtınanın merkez noktasından uzaklaşmasına sebep olur ve ılık havanın aşağıdan yukarıya doğru eylemini daimi olmasını sağlar, dolayısıyla fırtına örgütlenir. Şayet yüksekte bulunan kuvvetli  rüzgarlar her yerde aynı hızda değilse, bir başka deyişle rüzgar makasları mevcutsa, fırtına örgütlenemez ve güçlenemez.

Fırtınanın merkez noktasının üst bölümünde, atmosferin üst kısımlarında yer alan yüksek basınç da yükselişte olan ılık havadaki sıcaklığı azaltarak hava döngüsüne katkıda bulunarak kasırganın büyümesine neden olur. Yüksek basınca sahip hava, alçak basınca sahip olan fırtınanın merkez noktasına doğru absorbe edildikçe rüzgarın hızı da aynı oranda artışa geçer. Kasırga meydana geldikten sonra 3 bölüm haline görünür;

1. Göz; alçak basınca sahip döngüsü ve sabit merkezi bulunur.
2. Göz duvarı; göz çevresindeki en yüksek hıza sahip ve en yıkıcı rüzgarların bulunduğu alandır.
3. Yağmur kuşakları; buharlaşma ve yoğuşma döngüsünün meydana geldiği göz bölümünden dış kısma doğru hareket halinde olan gök gürültülü fırtına kuşaklarıdır. 

Kasırgalar fiziksel büyüklük bakımından farklı türlere sahiptir. Bazı fırtınalar çok sıkışık yapıda olup geride yalnızca biraz rüzgar kuşağı ve yağış bırakır. Biraz daha gevşek yapıda olan diğer türler ise rüzgar ve yağışı yüzlerce km uzağa taşıyabiliyor. 1999 senesinde ABD’nin doğusunda gerçekleşen Floyd kasırgası, Karayip Adaları’ndan New England’a dek etkisini göstermiş.

Kasırgaların Uğrattığı Zararlar

Kasırgalar, karada iç kesimlerde dahi seller meydana getirecek kadar çok yağış bırakır. Çok güçlü rüzgarlar kentlerde son derece harabiyet oluşturur; ağaçları kökünden söker, arabaları ters çevirir, denizde dalgaların büyümesine sebep olarak kıyı şeridinde yer alan kentlerde su baskınlarına neden olabilir. Kasırgada bulunan dominant rüzgarlar, fırtına dalgası adı verilen çok miktarda suyu iterek getirir. Bu yükselen su olayı ile kasırga bir araya gelirse, kıyı şeridinde su taşkınları yaşanır ve kent hasar görür. Kasırga rüzgarları, genellikte hortum da meydana getirir ve daha fazla zarar verebilir.

Kasırga Kategorileri

1. Kategori; Rüzgar hızı 119 km/sa ve 153 km/sa aralığında seyreder. Meydana getirdiği dalga boyu, 1,2-1,5 metre arasıdır. Yapısal zarar yok denecek kadar azdır.
2. Kategori; Rüzgar hızı 155 km/sa ve 177 km/sa aralığında seyreder. Dalga boyu 1,8-2,4 metre arasıdır. Ağaçlar devrilir, çatılar zarar görür.
3. Kategori; Rüzgar hızı 177 km/sa ve 209 km/sa aralığında seyreder. Konutlarda yapısal zararlar ve ciddi su taşkınları oluşur.
4. Kategori; Rüzgar hızı 209 km/sa ve 247 km/sa aralığında seyreder. Dalga boyu 4-5,5 metre arasındadır. İç bölgelerde tehlike arz eden su baskınları, çatı uçması, ciddi yapısal hasar görülür.
5. Kategori; Rüzgar hızı saatte 247 km/sa’in üzerinde seyreder. Dalga boyu 5,5 metrenin üzerindedir. Son derece tehlikeli su baskınları, bilhassa ahşap yapılarda çok ciddi hasar görülür. 

Nasıl İzleniyor?

Kasırgalar ilk olarak görsel belirtilere, yani bulutlar ve bulutların dönüş şekillerine bakılarak tahmin edilmeye çalışılıyor. Teknik açıdan ise, radar ve doppler radarı ile yağış, rüzgar hızı ve yağış miktarının ölçülmesi ile toplanan bilgilerle tahminler yapılıyor. Bunların yanı sıra kızıl ötesi ışınlarla sıcaklık değişimleri ve bulut yükseklikleri tespit edilerek tahminler yapılıyor.

Kasırga İsimleri

Dünya Savaşı’na kadar erkek isimleri verilen kasırgalara sonrasında alfabetik olarak kadın isimleri verilmeye başlanmış. Bu durum, kadın hakları dernekleri tarafından tepki görünce 1970’li yılların son dönemlerinde kasırgalara bir erkek bir kadın ismi verilerek bu durum dengelenmiş. Bugün ise, insan isimlerinden çok delta, epsilon, zeta gibi isimler veriliyor.