Sağlıklı beslenme uzmanları haftada en az iki kez balık tüketmek gerekli olduğunu söyler. Denizden babam çıksa yerim, diyenlerin favori yiyeceği olan balık; içerdiği vitamin ve mineraller nedeni ile de sağlıklı bir tercih. Sağlıklı bir protein tercihi olan balık; içerdiği fosfor, B12 ve diğer birçok vitamin ile zihni güçlendirmesinin dışında doymamış yağ asidi içeriği ile diyet listelerinde de sık sık kendisine yer bulur. Beyaz et tercih edenleri favorisi olan balık, özellikle eylül ayı ile birlikte av sezonu açıldıktan sonra içinde bulunduğunuz kış aylarında çokça tüketilir. Peki, balığın taze olduğu nasıl anlaşılır? Taze balık nasıl görünür? 

Balığın Rengi ve Parlaklığına Dikkat Edin

Taze balık, bayat balığa göre daha parlak ve canlı görünür. Balığınızı satın aldığınız yer ister bir Pazar tezgâhı ister bir dükkân isterse de bir market olsun satıcıların balıkların üzerine düzenli olarak su döktüğünü görmüşsünüzdür. Balık eğer taze değilse bu su dökme işlemi de işe yaramaz. Taze olmayan balıklar donuk ve mat bir renkte olur. Eğer balığınız taze ise üzerine su döküldüğünde göreceksiniz ki renkleri daha parlak ve canlı bir ürünle karşı karşıyasınız. Yeni tutulmuş ve taze olan bir balığın her bölgesi parlaklık gösterir ve gün ışığında yanar döner bir şekilde parlak bir görünümü olur. Soluk renkli olan balıkları satın almanız önerilmez. Renk geçişleri fazla olan balıkların tüketilmesi sakıncalı olarak görülür. 

Balığın Sert ve Diri Olmasına Dikkat Edin

Taze balığın eti, bayat balığın etinden daha elastiktir. Taze balığın daha sert ve diri olduğunu görebilirsiniz. Balığa dokunduğunuz zaman parmağınızla bastırdığınız bölgede parmak iziniz uzun bir süre kalmıyorsa ve balık, baskıdan önceki formuna hızlı bir şekilde geri kavuşuyorsa size güzel bir haberimiz var: balığınız taze ve tüketilmeye uygun bir ürün. Eğer parmağınızın şekli balık üzerinde uzun bir süre kalıyorsa da balığınız bayattır ve bu durumda balığınızı tüketmeniz önerilmez. Peki, her balık sert etli midir? Yumuşak yapıda ete sahip bazı balıklarda ise bu parmakla bastırma testini uygulama işlemi tek başına yeterli olmaz. Yumuşak etli balıklar, yapısı gereği şekline daha geç kavuşacaktır. Bu konuda dikkatli olmanız ve başka tazelik testleri de denemeniz önerilir. Peki, yumuşak etli balıklar hangileridir? Yumuşak etli balıklar arasında tavuk balığı, mezgit, alabalık, dilimlenmiş somon balığı ve palamut gibi balıklar bulunmaktadır. Siz de bu balıkları tüketmek isterseniz satın alırken tazeliğini anlamak için farklı yöntemler de deneyebilirsiniz. 

Balığın Dik Durmasına Dikkat Edin

Balık taze ise sudan çıktıktan sonra katılaşır. Kaskatı kesilmiş olan balığın eti sert olduğu için de balığı kafasından tuttunuz zaman kuyruğunun dik durması gerekir. Balığı kafasından tutup kuyruğunu bükerseniz katı bir görünüm aldığını göreceksiniz. Bu katılık, buzlukta donmuş gibi görünmez. Hangi şartlarda balık dik durmaz? Tüketeceğiniz balık şoklanmış ya da dondurulmuş bir ürün ise kafasından tutu kuyruğunu büktüğünüz zaman parçalandığını göreceksiniz. Bu nedenle şoklanmış ve dondurulmuş balıklarda bu testi yapmanız önerilmez. Bayat balık, taze balığa göre daha yumuşak bir ete sahiptir dolayısı ile kafasından tuttuğunuz zaman kuyruğu taze balığın kuyruğu gibi dik durmayacak ve aşağı düşecektir. Ürününüz eğer şoklanmış ya da buzlanmış bir balık değilse kuyruğu dik durmayacaktır. Bayat balık elle tutulduğunda kasları gevşediği için ikiye katlanır ve dik duramaz. Balığı yere paralel tuttuğunuzda, hafif yana doğru eğilecektir. Böylece balığınızın taze mi yoksa bayat mı olduğunu anlayabilirsiniz. Çipura, levrek, mercan, sardalya, istavrit, kefal, palamut, barbunya gibi çok ufak olmayan balıkların taze olup olmadığını kuyruğunun dik durmasına bakarak bu yöntemle kolaylıkla kontrol edebilirsiniz. Hamsi, gümüş gibi balıklar biraz daha ufak bir balık olduğu için bu yöntem ile tazelik testi yapmanız önerilmez. Tavuk balığı, mezgit, alabalık, dilimlenmiş somon balığı ve palamut gibi yumuşak yapılı olan balıkları kafasından tuttuğunuzda yumuşak olan etleri sebebi ile kuyrukları aşağı ineceği için tazelik testi olarak bu uygulamanın yapılması yine önerilmez. 

Balığın Pullarını İnceleyin

Balıkların pulları da tazelik ve bayatlık testi yapmak için kullanılır. Balıkların pulları çok çeşitlidir.  Barbunya, berlam, çipura, gümüş, hamsi, hani, karagöz, kefal, kupez, lipsoz, mercan, minekop, sardalya, sazan, somon, sudak, turna, sinarit, trança balıkları gibi pullu bir balık tüketmek istiyorsanız pullarına bakarak tazelik testi yapabilirsiniz. Balığın pulları ete yapışık, parlak ve canlı bir yapıda bulunuyorsa balığınız tazedir. Pullu balıkların da üretildiği, çıkarıldığı yere ve zamana göre pul çeşitliliği değişir. Örneğin sardalya, pullu bir balık olmasına rağmen hangi iklimde hangi bölgede çıkarıldığına göre pul miktarı değişen bir balık türüdür. Pul miktarı değişen bir diğer balık türü de severek tükettiğiniz çipura balığı. Çipura, özellikle üretim çipurası olarak geçen çiftlik çipurası ise daha az pul yoğunluğuna sahip olur. Pullu balıklarda farklı koşullarda görülebilen pul yoğunluğu değişkenliği nedeni ile balıkları direkt bayat olarak nitelendirmemeniz önerilir. Ayrıca pulların görüntüsünde bozulmalar meydana geliyorsa ve balığın pullarına dokunduğunuzda dökülme meydana geliyorsa bu balık taze değildir. Taze balığın pulları kolaylıkla dökülmez. Parlak ve yapışık pullu balıklar tazedir. Balık alırken bu detaya dikkat etmeniz önerilir. 

Balığın Solungaçlarını İnceleyin

Taze balık seçerken en çok bakılan kısım balığın solungaçlarıdır. Taze bir balığın solungaçları kapalı, nemli ve kırmızı olur, şeklinde genel bir bilginiz muhakkak vardır. Bayat balığın ise solungaç rengi canlı kırmızıdan kahverengiye döner. Peki, solungaç testine rağmen balığın taze olduğunu anlamak için nelere bakılmalı? Balıklar buzlarla kaplandığı için zamanla eriyen buzlar solungaçların yıkanmasına ve kan kırmızısı rengin değişerek balığın et renginin ortaya çıkmasına neden olur. Aynı durum, balığın kurumaması için üzerine su dökülmesi sebebiyle de karşınıza çıkabilir. Bunun dışında maalesef ki bazı satıcılar kırmızı mürekkep kullanarak balığın solungaç rengi ile oynayabilmekte ve bayat balığa taze balık havası katmaya çalışarak gıda sahteciliği yapabilir. 

Gözler Balığın Aynasıdır

Taze bir balığın gözleri nasıl olur? Taze bir balığın gözleri bombeli, canlı ve parlak olur. Bayat balığın gözleri ise içe çökmüş, daha kuru, buz mavisine doğru dönen bir renkte ve mat olur. Bayat balığın göz çevresinde az da olsa kanlanma görülür, bu nedenle gözlerinde kanlanma olan balıkları almanız tavsiye edilmez. 

Taze Balık Kokusu

Taze balık kötü kokmaz, deniz ve yosun kokar. Bayat balığın ise kötü bir kokusu vardır. İnsanı rahatsız edecek keskin, asitli ve ekşi bir koku alabilirsiniz. Kokusuna göre balığın taze olup olmadığını ayırt etmek isterseniz balığın solungacını kaldırdığınız zaman alacağınız kokuya göre bu testi uygulayabilirsiniz.

Taze Balığın Karnı Nasıldır?

Balığınızın tazelik durumunu gözlemleyebilmeniz için karnını incelemeniz önerilir. Taze balığın karnı düz, bayat balığın karnı ise beklemiş olduğu için içinde gaz biriktirir ve şişer ayrıca buruşuk olur. Balığın bayat olduğunu ayırt etmenin bir diğer yolu da balığın karnının temiz mi pis mi olduğudur? Taze balığın karnı temizken bayat balığın karnında dışkı görülme olasılığı bulunur. 

Taze Balık Suda Nasıl Görünür?

Balık suyun içine atıldığında dibe çöküyorsa tazedir. Dibe çöken balığın ağzı kapalı olur. Balık eğer çökmeyip suyun yüzeyine doğru çıkıyorsa bayattır. Suyun üstünde kalan balığın ağzı açık kalır ve bu da bayat olduğu anlamına gelir. 

Balığın Eti Nasıl Olmalı?

Taze balığın eti kılçığından daha zor ayrılır. Bayat balığın kılçığı kolaylıkla ayrılacağı için tazelik testi yaparken bu duruma dikkat edilmesi önerilir. Bunun yanında bayat balıklar taze balıklara göre daha kolay kesilir.