Tarım, insanoğlunun en temel geçim kaynaklarından biri. İnsanların yerleşik hayata geçmesinin de temel sebeplerinden olan tarım faaliyetleri, çok eski çağlardan beri sürüyor. Her geçen gün gelişen dünyada tarım faaliyetleri de her gün eklenen bir yenilik ile daha kolay hale geliyor. İnsanların beslenmesinin temeli olan tarım da değişken koşullara ayak uydurarak teknolojik gelişmelerle ve de geliştirilen yeni yöntemlerle daha verimli ve zahmetsiz hale getirilmeye çalışılıyor. Tarımın olmazsa olmazları vardır. Bunlardan en temel olanı; toprak ve su olarak biliniyor. İlginçtir ki gelişen ve değişen dünyada artık topraksız da tarım yapabilmenin imkanları doğmuştur. Toprak dışında tarım yapılamayacağı kanısı herkeste vardır; ancak topraksız tarım diye bir gerçek var ve oldukça başarılı işler ortaya çıkıyor. 

Hidroponik tarım olarak da anılan topraksız tarım, bitkinin büyüyebilmesi için ihtiyacı olan besinleri toprak yerine özel hazırlanmış besin solüsyonlarından almasını sağlayan bir sistemdir. Bitkilerin büyüyüp gelişmesini direkt etkileyen toprak kalitesi ve içeriği gibi etkenler bu yöntemle ortadan kaldırılıyor. Topraktaki atık, tarım ilacı, su ve daha pek çok etken toprakta tarım yapmayı giderek zorlaştırıyor. Hidroponik sistem sayesinde tüm bu zahmetli şeyler olmadan çok daha pratik ve maliyeti uygun olan üretim yöntemi gelişiyor. Tarım ilaçlarının insan sağlığına ve toprağa bıraktığı yan etkiler olmadan küçük alanlardan alınan verim artıyor ve kaynak tasarrufu yapılmış oluyor. Topraksız tarım yöntemleri yatay ve dikey olarak uygulanabiliyor. Üretim üzerindeki kontrolün büyük bir kısmı çiftçiye geçiyor bu yöntemle. Emek ve zamandan tasarruf ederek daha yüksek verim elde ediliyor. Topraksız tarım, geleceğin tarım modeli olarak görülüyor. Topraksız tarımda kullanılan malzemelerden kum, perlit, kil ve Hindistan cevizi gibi malzemeler bitkinin doğrudan besin kaynağını oluşturmaz, sadece bitki kökünü destekleyici etkileri vardır. 

Topraksız Tarım Sistemleri

Gün geçtikçe teknolojinin gelişimi ve verimli tarım arazilerinin alanının daralması sebebiyle topraksız tarıma olan ilgi artıyor. Topraksız tarımın birkaç farklı yöntemi mevcuttur. Bu yöntemlerin firmalar tarafından çiftçilere tanıtımının yapılabilmesi için çalışmalar yapılıyor. Belirli dönemlerde belirli bölgelerde düzenlenen fuarlarla topraksız tarım yöntemlerinin tanıtılması ve çiftçinin bu yöntemleri nasıl uygulaması gerektiğiyle ilgili bilgiler veriliyor. Çok küçük alanlardan yüksek verimler edilebilen topraksız tarım yöntemlerinin uygulaması başta zahmetli gibi görünebilir. Seçtiğiniz bir ya da birkaç topraksız tarım yönteminin sistemini kurduğunuzda gerisi çok kolay ve masrafsız oluyor. Pek çok açıdan avantajları bulunan topraksız tarımın, yenilikçi tarım modeli olarak görülmesi ve geleneksel tarıma karşı geliştirilen iyi bir alternatif olması tercih sebebidir. Toprakta yapılan tarımda üretimde pek çok etken vardır. Çiftçiler bu etkenlerin çoğuna müdahale edemezler. Ancak topraksız tarım yöntemlerinin avantajı olan durumlardan olan üretimdeki kontrolün büyük bir bölümü çiftçidedir. Bu sayede birim alandan alınan kar de artmaktadır. Topraksız tarımın sistemlerinden; hidroponik sistem, Akuaponik sistem ve aeroponik sistem günümüzde yaygın kullanılmaya başlanan yöntemlerdendir.

Hidroponik Sistem

Topraksız tarım sistemlerinden ilk keşfedilen ve üretime başlanılan yöntemdir. Sistemin temeli suya dayanmaktadır. Bu yöntem de katı destekleyicisi olarak üretilen ve de sadece su çözeltisi içinde üretilen iki yöntem bulunuyor. Sıvı sistemde; köklere ekstra destekleyici olmadan köklerin altında ince bir tabaka halinde sıvı besin çözeltisinin devri daim etmesine dayanıyor. Diğer yönteme de agregat adı veriliyor. Agregat yöntemde; torba, saksı gibi kaplara doldurulan torf, ağaç kabukları, talaş maddelerine bitkilerin ekilmesine dayanıyor. Bu maddelerde besinlerin ihtiyacı olan besinler yoktur. O besinlerde sıvı çözeltiler halinde bitkilere ya damlama sulama yöntemiyle ya da yağmurlama sulama yöntemiyle veriliyor. Marul, çilek, kavun, karpuz, salatalık, domates, fasulye, dolmalık biber, ıspanak, nane ve kekik hidroponik sistemle yetiştirilen bitkilerdendir. 

Aeroponik Sistem

Hava ile bitki üretimine dayanan sistemdir. Köklerin çıplak olması sistemin temelini oluşturuyor. Bu sistemde bitki köklerinin ihtiyacı olan besinler fasılalı ve fasılasız olarak sis şeklinde veriliyor. Bu sistemde zamanlayıcılara bağlı pompalarla bitkilerin ihtiyacı olan besinler belirli sürelerde besinlere püskürtülerek uygulanıyor. Askıya yerleştirilen bitkilerin köklerini kapalı ya da yarı kapalı ortamlarda atomize ederek püskürtülen besin suyuyla buluşturuyor. Kökler açıkta bırakılarak havadaki oksijenle beslenmesine destek olunuyor. Bu sistemde çoğu model yatay pozisyonlara kurulmuş sistemlerdir. Yeni modellerde dikey pozisyonlarla da üretim yapılmaya başlanıyor. Sistemde düşük, yüksek ve ultrasonik basınçlı olarak üç farklı sistem bulunuyor ve maliyetlerine göre türü değişiyor. Düşük basınçlı aeroponik topraksız tarım sistemi; hazır sistem üzerine kurulan, maliyeti en düşük ve en çok kullanılan alternatifi oluşturuyor. Yüksek basınçlı aeroponik sistem ise daha gelişmiş ekipmanlarla özel olarak hazırlanan bir sistemdir. Haliyle bu da maliyetinin artmasına sebep oluyor. Ultrasonik basınçlı sistemde de daha farklı bir uygulama olan biyolojik donanımlar kullanılıyor. Sistemdeki sis pompaları, havanın ideal yapısını taklit ederek nem üretimi yapıyor. Değeri yüksek olan bitkiler için tercih edilen bir sistemdir Aeroponik sistem içindeki en pahalı sistemdir. 

Akuaponik Sistem

Topraksız tarımı su yaşamı ile birleştirmeye dayalı sistemdir. Balık yetiştiriciliğinde kullanılan su, besin değeri bakımından oldukça zengindir ve bu suyu bitkilerin yetiştirilmesinde kullanarak hem balıklar için hem de bitkiler için ideal olanı yapmak amaçlanıyor. Sistem iki ana kısımdan oluşuyor; ilki balıkların yetiştirildiği akuakültür kısmıdır. Burada balıkların yaşayacağı alan oluşturuluyor. Bu alanda yetiştirilecek balık türü bitkilerin ihtiyacı olan besin değerine göre belirleniyor. Sistemdeki diğer kısım da hidroponik kısımdır. Buradaki bitkilere akuakültürdeki su borularla aktarılarak gerekli azot döngüsü sağlanmış oluyor. Hidroponikteki bitkilerin kökleri ya tamamen açıkta bırakılıyor ya da yarısı torf, ağaç kabuğu ya da talaşla kapatılarak üretim yapılıyor. Bu sistemde bitkiler güneş ışığına ihtiyaç duymaktadır. 

Topraksız Tarım Setleri

Topraksız tarım yetiştiriciliği yapmak isteyenler için başlangıç seti, deneme seti olarak sunuluyor. Topraksız tarımla uğraşmak isteyenler başlangıçta küçük çapta topraksız tarım seti alarak bu işin inceliklerini ve nasıl yapıldığını tecrübe edebilir. Topraksız tarım setlerini balkonunuz ya da bahçenizde deneyimleyebilirsiniz. Bahçesi bulunmayan apartmanlarda tarımla uğraşıp, bitki üretmek isteyenler için ideal yöntemdir. Evinizin balkonunda bu setler sayesinde marul, soğan, sarımsak, reyhan, fesleğen, domates, biber, maydanoz, çilek gibi ürünler yetiştirebilirsiniz. 

Topraksız Tarım Malzemeleri

Gelişen dünyaya ayak uyduran sistemlerden biri olan topraksız tarım artık Türkiye’de de uygulama alanları buluyor. Türkiye’de uygulanan topraksız tarım uygulamalarının %90’ında sebze yetiştiriciliği yapılırken kalan kısmında da süs bitkileri üretimi yapılıyor. Daha önce topraksız tarım yapmadıysanız topraksız tarım başlangıç setleri ile bu deneyimi yaşayabilirsiniz. Bu setler içinde üretim için gerekli tüm ekipman mevcuttur. Ancak belirli bir alan üzerine topraksız tarım sistemini kendiniz kuracaksanız belirli ekipmanları bir araya getirmeniz gerekiyor. Topraksız tarım malzemeleri alırken en temel olanları; su ve besin çözeltisini uygulamaya yarayan kontrol ünitesi, besin çözeltisi tankları, bitki köklerinin yer aldığı kanallar, sulama sistemi ile katı ortamda kullanılan torf, talaş, ağaç kabuğu gibi malzemelerdir. Bu sistemleri küçük bir alanda kurarak da başlayabileceğiniz gibi gerekli uygulama destekleri alarak daha büyük alanlarda da kurabilirsiniz.