“Nobel alan Türkler kimlerdir” sorusu her yıl Nobel Ödülleri’nin dağıtılacağı dönemde kamuoyunda sıkça haber olur. Oysa bu cevabı oldukça kısa bir soru, asıl bir de Nobel’e aday olup almayı başaramayanlar listesi var ki, o daha uzun…

Nobel ödülleri 1901 yılından bu yana her yıl dinamitin mucidi olarak bilinen Alfred Nobel’in anısına veriliyor. Hemen her yıl adayları ve kazananlarıyla çok konuşulan bu ödülleri şimdiye kadar Türkiye’den sadece iki isim kazanabildi.

Kentin melankolik ruhunun izinde

Bu isimlerden ilki uzun bir yazarlık kariyerinden sonra Nobel’e aday olan ve en prestijli Nobel ödüllerinden biri olan edebiyat ödülüne 2006’da layık görülen Orhan Pamuk olmuştu. Komite, ödüle değer bulduğu Orhan Pamuk ismini açıklarken kendisinin “Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbirleriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan” bir yazar olarak tanımlamıştı.

Eserleri o güne kadar dünyanın belli başlı dillerine çevrilen Pamuk, her Nobel ödüllü yazar gibi bu pretijli ödül sonrası dünyanın her yerinde tanınan bir isme dönüşmüş ve daha pek çok dilde eserleri yayımlanmaya başlamıştı.

 300’den fazla makalesiyle Aziz Sancar

Ödülü almayı başaran bir diğer isim ise Mardin’den çıkarak bir başarı öyküsü yazan ve Amerika Birleşik Devletleri’nde hücrenin hasar gören DNA yapısı üzerine çalışmalarda bulunan Aziz Sancar olmuştu. 2015’te bu ödülü kazanan Sancar, altına imza attığı 300’den fazla makale ile Kimya Dalı’nda bu ödüle layık olduğunu başta İsveç Bilim Akademisi olmak üzere tüm bilim çevrelerine kanıtlamıştı.

 Yaşar Kemal sitem etmişti

Bir de Nobel’e aday olup seçilemeyen Türkler listesi var ki, o liste aslında daha uzun. İlki 1973’te olmak üzere Nobel’de defalarca aday olup bir türlü kazanamayan ünlü yazarımız Yaşar Kemal yıllar önce bir röportajında bu duruma sitem etmekten geri durmamıştı. “Nobel’e 1973’ten beri adayım, ölene dek de aday olmayı sürdüreceğim” diyen Kemal ne yazık ki bu öngörüsünde haklı çıkmış ve yaşamı boyunca ödülü kucaklamayı başaramamıştı.

 İlk kadın aday Leyla Erbil

Yine edebiyat alanında aday gösterilen ve Nobel’e aday olan ilk kadın unvanına erişen isim ie Leyla Erbil’di. 2002’de aday gösterilen Erbil ne yazık ki ödülü almayı başaramadı. 2008’de ise Türkiye’den üç aday çıktı: Yaşar Kemal ve Leyla Erbil ikilisine bu kez İlhan Berk de eklendi fakat ödül yine Türkiye’ye gelmedi.

Başka bilim insanları da var

Bu popüler isimler dışında Nobel’e aday gösterilen Türk bilim insanları da oldu. “Sıvı metal” teknolojisi üzerine çalışan Atakan Peker, kalp hastalıkları üzerine çalışan Gökhan Hotamışlıgil, gen tedavisi üzerine çalışmalarını sürdüren Bahri Karaçay ve mobil teknolojiler üzerine çalışan İlhan Akyıldız, Nobel adayı Türk bilim insanları listesine isimlerini yazdırmayı başardılar.