Baharla birlikte bitkilerinizin toprağını, ruhunuzun enerjisini tazeleyin… Bitki bakımı ve toprak değişiminin vakti geldi.Bu sene epeyi soğuk bir kışı geri de bıraktık. Son yıllarda kış ayları pek öyle bizi üşütecek kadar soğuk yapmamıştı ama bizler de balkondaki bitkilerimiz de soğuktan nasibimizi aldık.

Ben mevsimin değiştiğini, baharın geldiğini, şöyle bir silkinip üzerimizdeki ağır giysileri atmamız gerektiğini marketlerin, yol üzerindeki çiçekçilerin, ev için dekorasyon ürünleri satan mağazaların rafları birbirinden değişik saksılar ve içimi ısıtan rengârenk çiçeklerle dolmaya başladığında anlıyorum. İstanbul’da yaşayanların büyük çoğunluğu olarak penceremizi ya da kapımızı açıp dışarı baktığımızda baharı görebilmemiz mümkün değil. Kaçımız bir parka komşu ki?

Ama gri beton şehrimize inat baharı evlerinde, balkonlarında, bahçelerinde yaşatan insanlar var. Ben onlardan biriyim ve belki siz de bizlerden biri olmaya karar verirsiniz diye size bahar aylarında bitki bakımı ve toprak değişimine dair öğütler vermek isterim.

İtiraf etmeliyim benim de sadece saksılardaki toprağı bir çubuk yardımıyla eşeleyip havalandırdığım baharlar oldu. Bazı narin çiçeklerim küstü, kimisi hadi bu bahar böyle olsun dedi dayandı ama şu bir gerçek ki bitkiler de birer canlı ve onlara ne kadar iyi bakarsanız onlar da size o kadar ihtimam gösterecektir. Üstelik onlara iyi bakmak size de iyi gelir. Ben geçen baharda -vaktimin de bol olması sayesinde- yaptığım özenli çalışmanın meyvelerini fazlasıyla aldım.

Bitkiler uyanmaya başladı

Bahar ayları bitkilerin uyanma dönemidir. Kış boyu yaşayabilmek için içinde tuttuğu enerjiyi artık büyümek için harcayabilir. Çünkü bu enerjiyi güneşten bolca almaya başlayacağı zamanlar yaklaşmaktadır.

Bitkilerinizin tazelenmesine yardımcı olmanın ilk ve en önemli adımı onları tanımaktır. Bahar aylarında bitki bakımı ve toprak değişimine dair herkes bir şeyler bilir ama her çiçek için aynı bilgiler geçerli olmaz. Hangisi nasıl bir toprağı sever, ne kadar su ne kadar güneş ister bunları bilmek önemli.

Kaktüsler su sevmez mi? Yo, hayır! Bu bütün kaktüsler için geçerli bir bilgi değil örneğin. Bazıları çok su sevmez ama özellikle yaz aylarında kaktüslerin birçoğu büyümek için daha çok suya ihtiyaç duyar. Şu bir gerçek ki topraklarının uzun süre ıslak kalmasından hiçbir çiçek hoşlanmaz. Köklerin sürekli ıslak kalması çiçeklerin çürümesine sebep olur. Eğer altları delikli olmayan saksılarınız varsa ve çiçeklerinizin ihtiyacı olan su miktarını ayarlayamadığınızı düşünüyorsanız size tavsiyem çiçekleri dikerken saksının en altına, toprağı yukarda tutup suyu süzecek miktarda çakıl taşı koymanız. Saksının altına koyduğunuz taşlar fazla suyun aşağıya doğru süzülmesini sağlayacak ve böylece çiçeğinizin kökleri ıslak kalmaktan kurtulacaktır.

Bitkilerin de tazelenmeye/konfora ihtiyacı var

Soğuk kış günleri bitkilerin toprağının sertleşmesine ve köklerinin topraktan besin alımının azalmasına sebep olur. Bitkilerinizin büyümesini istiyorsanız her bahar yapmanız gereken rutinler var.

Bahar geldiğinde ilk olarak saksısı hala çiçeğiniz için uygun büyüklükte mi bunu kontrol etmelisiniz. Bir bitkinin saksının yeterli olup olmadığını köklerinden anlayabilirsiniz. Eğer kökleri bütün saksıyı sarmış, hatta deliklerden dışarı taşmışsa artık bitkiniz kesinlikle daha büyük bir saksıya ihtiyaç duyuyor demektir. Hangi çiçek saksısında kalacak, hangisi daha büyük bir saksıya ihtiyaç duyuyor kontrol edip gereken malzemeleri tedarik ettikten sonra artık toprakları havalandırmaya geçebilirsiniz.

Kaktüs, sukulent, sardunya gibi bazı bitkiler; menekşe, orkide gibi narin çiçekli bitkilere nazaran biraz daha dayanıklı çiçeklerdir. Ben bu yüzden onları saksılarından çıkarıp köklerini hırpalamadan dikkatlice temizledikten sonra bir kabın içerisindeki suya koyup bir iki gün bekletiyorum. Böylece çiçeklerin topraklarını havalandırmak için daha çok vakit kazanmış oluyorum.

Tabi bu işlemleri yapmak balkonu ya da bahçesi olanlar için daha kolay. Benim balkonum çok iyi güneş alıyor ve toprak havalandırma işi için müsait. Çiçekleri saksılarından dikkatlice çıkardıktan sonra kök budaması gerektirenleri buduyor ve birkaç gün dikilmeden durabilecek olanları ayırıyorum.

Saksılar ve değişim

Çiçekleri saksıdan kolayca çıkarabilmek için çıta ya da geniş bir metal (çatal, kaşık, ıspatula) kullanarak toprak ve saksı arsında boşluk yaratabilirsiniz. Küçük saksılarda toprağı ıslatmazsanız kütle halinde çıkarmak daha kolaydır. Büyük saksılarda da aynı yöntemi kullanabilirsiniz ama olmuyorsa çok zorlamayın. Bunun yerine bitkinin köklerine zarar vermeden toprağı eşeleyerek köklerin serbest kalmasını sağlayın. Kaktüs gibi dikenli bitkileri tutmak için eldiven pek yeterli olmaz, kalın bir havlu kullanmanızı tavsiye ederim.

Ellerim artık dikenlere duyarlılığını kaybettiği için ben kolayca bütün çiçekleri saksılarından ayırabiliyorum. Topraklarını balkona yayıyor, ellerimle sert toprakları ufalıyorum. İnanın toprakla uğraşmak her türlü antidepresanlardan daha etkili… Eğer balkonunuz ya da bahçeniz yoksa evinizin geniş bir alanına büyük bir naylon sererek bütün bu işlemleri onun üzerinde yapabilirsiniz.

Dikilmeden bekleyemeyecek olan çiçekler için taze toprak kullanmayı tercih ediyorum. Bir iki gün havalandırdığım toprakları ise ya gübreyle ya da gübre içeren taze topraklarla iyice karıştırdıktan sonra tekrar kullanıyorum.

Bitki kökü ve yapraklarının budanması bitkiyi tazeler

Çiçekleri saksılarından çıkardıktan sonra köklerin kurumuş kısımları ve bitkinin kurumuş yapraklarını budamak bitkilerinizin büyümesini hızlandıracaktır. Ancak bunu yaparken dikkatli olmalısınız. Kökleri gereğinden fazla keserseniz çiçeklerinizi soldurabilirsiniz.

Çiçeklerin toprağını değiştirirken ve köklerini arındırırken dikkat etmeniz gereken bir diğer husus da yabani otlar. Zaman içerisinde çiçeklerinizin arasından yoncalar baş gösterebilir. Aslında yoncalar da çiçekli bir bitkidir ama biraz hızlı çoğaldıkları için çiçeklerinizin yaşam alanlarını tümüyle ele geçirebilirler. Bu gibi yabani otları koparmak yerine toprağı havalandırırken kökleriyle birlikte ayırmak daha doğrudur. Böylece tekrar tekrar çıkmasını ve çiçeğinizin besinini paylaşmasını engellemiş olursunuz.

Kullanacağınız toprağı dikkatlice seçin

Toprağı havalandırınız, yabani bitkileri temizlediniz, bitkileri fazla köklerden ve kurumuş yapraklardan arındırdınız o halde sıra bitkiyi tekrar dikmeye geldi. Daha önce de değindiğim gibi saksının en alt kısmına birkaç tane büyük çakıl taşı koyarak işe başlayabilirsiniz. Üzerine havalandırdığınız topraktan bir miktar koyduktan sonra iyice ufalanmış yumurta kabukları koymanızı tavsiye ederim. Yumurta bulunan kalsiyum ve mineraller kısa sürede toprağınızı zenginleştirir ve toprağın pH değerini dengeler. Kabukların üzerine tekrar toprak doldurup çiçeğinizi dikebilirsiniz. Bitkinin kökünün iyice toprağa gömülmesine dikkat edin ama saksıyı tepeleme toprakla doldurmayın aksi takdirde çiçekleri sularken toprakların saksının etrafından taşarak kötü görüntü oluşturması muhtemel. Kullandığınız toprağın bitkinize uygun olduğundan ve yeterli miktarda besin/gübre içerdiğinden emin olun. Her çiçek aynı toprakta büyümez. Kimi torflu toprak sever, kimi humuslu toprak sever, kimine fazla gübre iyi gelmez. Hangi çiçeği dikmek istiyorsanız ona uygun toprak almanızda fayda var.

Doğal ilaçlar deneyin

Bahar aylarında bitki bakımı ve toprak değişimi yaparken karşılaşacağınız şeylerden biri de zararlı bazı böcekler ve bitki mantarları olabilir. Özellikle bahar aylarında çoğaldıkları için bitkilerinizin toprağını değiştirirken yaprak ve tomurcuk altlarını kontrol etmeyi ihmal etmeyin. Bir bitkide böcek ya da bit gördüğünüzde diğer bitkilerinize de bulaşmaması için o bitkiyi uzak bir yere ayırın. Öncelikle yarı yarıya olacak şekilde sirkeli su karışımı yapıp su püskürtebilen bir şişenin yardımıyla bitkinize uygulayabilirsiniz. Birkaç gün denedikten sonra bitki üzerinde hala böcek ve bit görüyorsanız zararlı türüne göre ilaçlama yöntemlerini araştırabilirsiniz.

Baharın gelmesiyle birlikte balkon ve bahçelerinde sadece çiçekli bitkiler değil maydanoz, roka, taze soğan gibi kolay bakılabilen sebzeler yetiştirmek isteyenler de olacaktır. Çiçek ya da bu gibi sebzelerin tohumlarını dikmek için hava sıcaklığının 12-14 derece aralığına ulaşmasına dikkat edin. Eğer havalar yeterince ısınmadan dikim yaparsanız tohumların çürümesine sebep olabilirsiniz.

Yeni bitkiler için tohum takas şenliklerine gitmeye vakit bulamıyorsanız veya bitkileriniz için bakım malzemeleri arıyorsanız burada kolayı var. Ayrıca balkonunuzda kolay yetiştirebileceğiniz bitkileri ve nasıl yetiştireceğinizin detaylarını öğrenmek isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.