Kitap okuma alışkanlığı, çocuğunuzun zihinsel ve duygusal gelişimini olumlu etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Kitap okumak, yaşı itibariyle yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi yüksek olan çocuğunuzun, hayal dünyasına renk katmaya yardımcı olur. Dinleme, anlama, yorumlama becerilerinin gelişmesini destekler. Duyarlılık, yardımseverlik, iş birliği, paylaşma gibi temel ilkelerin benimsenmesinde rol oynar. Bununla birlikte; kelime hazinesi genişleyen çocuk, kendisini daha iyi ifade eder. Bu becerilerin gelişmesi ise çocuğunuzun hem sosyal hayatta hem de akademik çalışmalarda daha başarılı olmasını sağlar. Peki, çocuğunuzun gelişiminde bu kadar önemli olan kitap okuma alışkanlığını kazandırmak için, onun için kitap seçerken nelere dikkat etmelisiniz? Hangi kitabı okuması, çocuğunuzun gelişimini olumlu etkileyecektir? Hangi yaş grubunda ne tür kitaplar tercih edilmeli, yaşa uygun kitap seçiminin çocuklara sağladığı faydalar neler? Tüm bu soruların yanıtları ile devam edelim…

Püf Noktalar Nelerdir?

Kitap seçerken dikkat edilmesi gereken en önemli şey, hiç kuşkusuz seçtiğiniz kitabın çocuğunuzun gelişim dönemine yani yaşına uygun olmasıdır. Çocuk, kendi seviyesinin altında olan kitapları sıkıcı bulacaktır. Çabucak göz atıp, neler olup bittiğini hemen anlayacaktır. Seviyesinin üzerinde olan kitapları ise doğal olarak anlaşılmaz bulacaktır. Bu nedenle, seçilen kitabın çocuğunuzun düzeyine uygun olmasına dikkat etmelisiniz. Önem verilmesi gereken diğer bir unsur ise çocuğunuzun ilgi alanlarıdır. Her insan ilgilendiği herhangi bir alana, ilgilenmediği alanlara nazaran daha çok yoğunlaşır, daha uzun süre konsantre olabilir. Çocuğunuz da ilgisini çeken alanlarla ilgili kitaplar okumaktan daha çok keyif alacaktır. Bu süreçte onun tercihleri ve merak duyduğu konular önemlidir.

Okunan masallar, çocuğunuzun kişilik gelişiminin temellerini oluşturmakla beraber onun öğrenme isteği ve merakını da canlı tutmaya yarar.

Müzikli ve Bol Resimli Kitaplar

0-3 yaş grubunda bulunan çocuklar için en uygun seçim; sesli ve müzikli kitaplardır. Çocuklar oldukça meraklı oldukları bu dönemde kitaplarla ilk kez tanışır, ilk deneyimler onlar için çok kıymetlidir. Sesli kitaplar, çocuğunuzun dil becerisinin gelişmesine yardımcı olur. Ayrıca renkli resimlerin bulunması çocuğunuzun dikkatini çeker. Seçilen kitap büyüklük olarak da çocuğunuzun minik ellerine uygun olmalıdır. Zira, dokunsal temas da çok önemlidir çünkü çocuk bu yaşlarda hayatına giren her nesneyi dokunarak tanımaya çalışır. 3-6 yaş aralığı ise çocuklar için okumaya hazırlık dönemidir. Çocuk, okuma becerisini kazanmadan önce adını duyduğu ve gördüğü harfleri anlamlandırmaya başlar. Kitaplar ile bir önceki evrede ne kadar fazla zaman geçirilmişse bu dönemde çocuğun öğrenme hızı o kadar yüksek olacaktır. Bu dönemde çocuk, kitapların işleyişini kavrar. Bazı kelimeleri öğrenebilir. Bu dönemde de yine bol resimli, kahraman figürlerinin bulunduğu masallar çocukların ilgisini çekecektir. Kullanılan fotoğraflar; masallar hakkında ipucu verecek şekilde düzenlenmiş olmalı, çocuğun hayal gücünü geliştiren konuların ele alındığı kitaplar olmalıdır. Bu dönemde; anne veya baba tarafından okunan masalları dinlemek, çocukların çok büyük keyif aldığı bir etkinliktir. Çocuklar artk olayların nedeni ile de ilgilenmeye başlar. Bu nedenle günlük hayatta karşılaşılabilecek kurgular ile yazılmış kitaplar çocuğunuz için iyi bir beyin jimnastiği de olacaktır.

Çocuklarınıza çok küçük yaşlardan itibaren kütüphane köşeleri oluşturursanız, kitap alışkanlığının temellerini sağlam atmış olursunuz.

Okumaya Adım Adım

6-12 yaş aralığı çocukların okumayı öğrenme ve bu başarının hazzını tatma dönemidir. Çocuk için bu başarı oldukça önemli bir konumdadır. Akademik yaşamı üzerinde belirleyici etki bırakacak unsurlardan biridir. Dönemin başlangıcında, yani 8 yaşına kadar olan süreçte çocuk harfleri seslendirmeyi, çevresinde sıklıkla duyduğu kelimeleri anlamlandırmayı öğrenir. Daha sonra ise okuduklarının ne ifade ettiğini anlamaya başlar. Zaman içerisinde ise okuma becerisi gelişir, hızı artar. Bu dönemde çocuk bireyselleşir. Kendi bildiği şeyleri, etrafındaki herkesin bildiği düşüncesinden uzaklaşır. Özel olduğunu fark eder. Bu dönemden itibaren çocuklar yeni bilgiler edinmekten hoşlandığı için kitap seçerken, yeni keşifler yapabileceği kitaplar seçmeye özen gösterilmelidir. Yazılar çocuğun sıkılacağı kadar uzun olmamalıdır. Boyutu, çocuğun zorlanmadan okuyabileceği büyüklükte olmalıdır.

Şiirler, Tekerlemeler, Masallar

Kitaplarda iyi ve kötü karakterlerin bulunması, iç sorgulama ve karşılaştırma yapmak açısından için son derece değerlidir. Bu dönemde çocuk özellikle sesli okumaya teşvik edilmelidir. Yüksek sesle okuma yapan çocuğun hem görsel hem de işitsel hafızası devreye girecektir. Bu da dolaylı olarak öğrenmesini hızlandıracaktır. Hoşuna giden tekerlemeleri, şiirleri, masalları tekrar tekrar okuması, çocuğunuzun öğrendiklerini pekiştirmeye yardımcı olur. Çocuklar bu dönemde tanıdıkları kelimeleri birbirine karıştırabilir veya tahmin yolu ile kelimeyi anlamlandırırken hata yapabilir. Böyle zamanlarda, anne babaların yapacağı en doğru şey ona sorular yönelterek hatasının farkına varmasını sağlamaktır. Çocuk bu sayede hem incinmeyecek hem de bilgiye ulaşırken çaba sarf ettiği için öğrendiği kelimeler daha kalıcı hale gelecektir. Birlikte kitap okumak bu yaşlarda da çocukların favorileri arasındadır. Çocuğunuzla birlikte okuduğunuz kitaptaki kahramanlar veya olaylar hakkında analiz yapmak, onun düşünme becerilerini geliştirmesine yardım eder. Aynı zamanda, kendisini özel hisseder ve aidiyet duygusu pekişir.

Bana Bir Açıklama Borçlusun

8 yaşından 12 yaşına kadar olan süreçte ise çocuklar, kitap okumayı meraklarını gidermek için bir araç olarak kullanır. Adeta kitaplar çocuğunuza, bir açıklama borçludur! Yeni bilgiler edinmeye istek duyarlar ve bağımsız hareket etmek hoşlarına gider. Bu dönemde eleştirel düşünme becerisi, sorgulama yeteneği kazanan çocuk sürekli düşünür. Okudukları ile düşündükleri arasında bağlantı kurmaya çalışır. Günlük hayatta karşısına çıkanlar ile okudukları arasında ilişki kurmak ister. Bu süreçte çocuk önceden karmaşık bulduğu ifadeleri anlamlandırmanın hazzını yaşar. Dolayısıyla bu dönemde de çocuğunuzun ilgi ve isteği, seçimlerini özgürce yapması son derece önemlidir. Kitaplar, çocuğu düşünmeye sevk etmelidir. Kitaba değer verildiğini görmelidir. Bu konuda anne babalar ona rol model olmalıdır. Kitaba verilen değer; anne- baba tarafından, ona özel zaman ayırmak, evin her köşesinde bulundurmak, özel günlerde hediye olarak sunmak gibi eylemlere dökülebilir. Çocuğunuzun yeni kitaplar okumasını desteklemelisiniz.

Sözlük Kullanma Becerisi

Çocuklar kitap okurken, anlamını bilmediği kelimeler ile karşılaşabilir. Bu durumda sözlük kullanma becerisini geliştirmek için bir fırsat doğacaktır. Ona sözlüğün nasıl kullanıldığını, ne kadar işlevsel olduğunu öğretmelisiniz. Bu, çocuğunuzun hem kelime haznesini genişletecek hem de okuduğu metni anlamlandırmasına yardım edecektir. Çocuğunuzun okudukları hakkında onunla sohbet etmek öğrendikleri bilgilerin daha kalıcı hale gelmesini sağlar. Ayrıca çocuğunuza okuduklarını nasıl hafızasından tutacağına dair ipuçları verebilirsiniz. Bu ipuçları çocuğunuzun öğrenmesini kolaylaştırır, bunun yanında edindiği bilgileri geri çağırırken zorlanmaz. Yine bu dönemde kelime oyunları oynamak çocuğunuzun yeni kelimeler öğrenmesini kolaylaştıran eğlenceli bir etkinliktir. Eş anlamlı ve zıt anlamlı kelimeler ve kullanımları ile ilgili örnekler vermek ise çocuğunuzun olaylara farklı açılardan bakmasına olanak sunacaktır. Bir kelimeyi önce siz cümle içerisinde kullanıp ardından çocuğunuzdan bunu tekrarlamasını isteyebilirsiniz.

Çocuğunuzun yaşına ve içinde bulunduğu gelişim dönemine en uygun kitap seçimini yapmak, bir an önce çocuğunuzla birlikte okumaya başlamak ve yeni dünyaların pencerelerini aralamak istiyorsanız; Hepsiburada’daki Kitap & Dergi kategorisini inceleyebilir, birbirinden farklı binlerce ürün arasından seçim yapabilirsiniz.