Türk kültüründe hamamlar sadece temizlik ve sağlık yönüyle değil, sosyal ve kültürel faaliyetler açısından da önemli buluşma noktalarıydı. Günümüze kadar cazibesini kaybetmeden gelen bu kültür, mimari estetik gözetilerek inşa edilmiş tarihi hamamlarda yaşatılmaya devam ediyor. Her ne kadar temeli Romalılar döneminde atılmış olsa da, bugün dünyada hamam kültürü denilince akla Türk hamamı geliyor.

Akustiği, ahengi, dizaynı, kurnası, aslanağzı, tası, göbek taşı, mermerleriyle hamamların, Osmanlı ve Türk kültüründe önemli bir yeri var. En ünlü hamamlarda ise Osmanlı mimarisine damgasını vuran Mimar Sinan’ın imzası bulunuyor. Günümüzde artık sayıları parmakla sayılacak kadar azalan hamamlar, yüzyıllarca Osmanlı ve Türk kültürünün simgesi halindeydi.  

Osmanlı’da hamamlar Çarşı Hamamı ve Konak Hamamları olarak ikiye ayrılıyordu. Konak Hamamları, konaklarda haneye özel olarak yapılmış ve buraya konak sahibi ve onun ailesinin dışındakilerin girişi kesinlikle yasaklanmıştı. 

Çarşı Hamamı ise umumi olarak yapılmış çarşı merkezinde bulunan herkesin girebildiği ve temizlenmek için genellikle tatlı su kaynağının bulunduğu yerlerdi.

İlk hamam Roma dönemine ait

Her ne kadar Avrupa ve dünyanın pek çok bölgesinde temizlenme alışkanlığının bulunmadığı orta çağ gibi dönemler yaşanmış olsa da, Antik Yunan’da MÖ 1. yüzyıla ait hamam izlerine rastlanılıyor. 

Mezopotamya, Babil, eski Mısır ve Hindistan’da yıkanmak için bazı yapılar inşa edilmiş, ancak hamam olarak nitelendirilebilecek yapılar ilk olarak Roma döneminde ortaya çıkmıştır. Alttan ısıtmalı bir çeşit kalorifer sistemiyle ısınan bu yıkanma tesisleri Roma hamamı olarak anılıyor.  

Bedensel ve ruhsal arınma geleneğini günümüze taşıyan İstanbul’un tarihi hamamlarını sizin için araştırdık. İşte İstanbul’un en gözde ve en tarihi hamamları…

Cağaloğlu Hamamı

1741 yılında Birinci Mahmut tarafından yapılan bu görkemli yapı, New York Times Gazetesi tarafından hazırlanan “Ölmeden Önce Görülmesi Gereken Bin Yer” listesinde bulunuyor. Hamamın bir diğer özelliği ise Osmanlı döneminde yapılan son büyük hamam olması. 

Bu ihtişamlı hamama giderken Bakır Banyo Hamam Tası’nı yanınıza almayı unutmayın. Geniş kubbeleri, fıskiyeli mermer havuzu ve işlemeli sütunlarıyla göz kamaştıran Cağaloğlu Hamamı, Barok stili bir mimari ile inşa ettirilen bir hamam ve tam üç asırdır ayakta. Kadınlar ve erkekler için ayrı bölümü bulunuyor. 

Galatasaray Hamamı

1481 yılında İkinci Bayezid tarafından inşa ettirilmiş olan Galatasaray Hamamı’na 1715 yılında ek, yeni bir hamam inşa edilmiş. İlk başta erkeklere hizmet veren hamama 1965 yılında kadınlar bölümü eklenmiş. Günümüzde İstanbul içerisinde en çok tercih edilen hamamlardan biri olma özelliği taşıyor. 1484 yılından bu yana hizmet veren hamamın, geçmiş dönemlerde çok sayıda padişah, sadrazam ve paşa tarafından kullanıldığı biliniyor. John Travolta, Tony Curtis gibi ünlü isimlerin de bu hamamı ziyaret ettiği belirtiliyor. 

Hamamda klasik kese, sabunlu masaj, köpük banyosu bulunuyor. Taç Brendy Bambu Hamam Seti ile bu tarihi hamamda sizde hamam sefası yapabilirsiniz. İstenildiği taktirde fasıl ya da oryantal gösteriler de yapma imkânı sunuyor. 

Çemberlitaş Hamamı

Nur Banu Sultan’ın isteği üzerine Mimar Sinan tarafından 1584 yılında inşa edilen Çemberlitaş Hamamı, Kapalıçarşı’ya yakın bir konumda yer alan hamamlar arasında bulunuyor. Kadın ve erkek bölümleri bulunan hamamın adı geçmiş dönemlerde Valide Sultan Hamamı ve Gül Hamamı isimleriyle de anıldı. Çemberlitaş Hamamı’nı özel kılan ise içerisinde yer alan göbek taşlarının bazılarında Osmanlı yazıtlarının bulunuyor olması. 

Çinili Hamamı

Üsküdar’da bulunan ve İstanbul’daki tarihi hamamlar içinde hâlâ bir mahalle hamamı olarak kendini korumayı bir şekilde başaran bu hamam 1640 yılında Kösem Sultan’ın emri ile yaptırılıyor. Çinili Hamamı, adını inşa edildiği dönemde kullanılan özel çinilerden alıyor. Ancak bu özel çiniler çalındığı için günümüzde hamama gidenler çinileri göremiyor.

Tekrar hayata geçirilme evresinde yapıda fazla değişiklik yapılmadı, sadece duvarları orijinal mavi taşlarla, esere sadık kalınarak süslendi. Çeşitli sanat projelerinde de kullanılan Çinili Hamam’ı özel kılan bir diğer unsur, pek çok hamama nazaran kubbelerinin yüksek olmasıdır. Çinili Hamamı, kadın ve erkek bölümleri olmak üzere iki bölümden oluşuyor. 

Gedikpaşa Hamamı

Kapalı Çarşı’ya 250 metre uzaklıkta bulunan Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerinden biri olan hamam 1475 yılında Ahmet Paşa tarafından Osmanlının en ünlü mimarlarından biri olan Mimar Hayrettin’e yaptırılıyor. Burası, kadın ve erkek bölümlerinin olduğu çifte İstanbul hamamlarındandır. 

Hamamda ayrıca göbek taşı yanında aslanağzı denilen havuz da yer alıyor. Göbek taşında kese keyfi yapmak isterseniz Kelebek Kalın Banyo Hamam Kesesi’ni tercih edebilirsiniz. 

Kılıç Ali Paşa Hamamı

İsmini Osmanlı’nın önemli paşalarından biri olan Kılıç Ali Paşa’dan alan hamam, Mimar Sinan tarafından inşa ettirildi. Uzun yıllar kapalı kalan hamam 2012 yılında yeniden hizmete açıldı. Hamamın 1578-1583 yılları arasında inşa ettirildiği düşünülüyor. Hamam İstanbul’un denizcilikle bağdaşmış en eski bölgelerinden Tophane’de bulunuyor.

Hamamın en büyük özelliği, ışığı geçiren fil gözü bezeli kubbeleri. İstanbul’un ikinci en büyük kubbesi olan Kılıç Ali Paşa Hamamı’nın dış bölümünde hamam ürünleri satan bir dükkân da yer alıyor. Gelin hamamı, kırk hamam ve damat hamamı gibi çeşitli etkinliklere de ev sahipliği yapıyor. 

Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı

Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı, Ayasofya Camii ile Sultanahmet Camii arasında kalan bir bölgede yer alıyor. Hamam, Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a 1556-1557 yılları arasında inşa ettirilmiş. 1910 yılına kadar mahkûmların tutulduğu, kâğıt ve benzin deposu olarak da kullanılan hamam, uzun yıllar kapalı kalmış. 1957-1958 yıllarında onarılmış ve 2008 yılına kadar kamuya ait halı satış mağazası olarak kullanılmış.

Sonrasında hamam olarak yeniden işletilmeye başlanan Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı’nın en büyük özelliği ilk defa kadınlar ve erkekler kısmının aynı eksen üzerinde yapılması. Bu aynı zamanda Mimar Sinan’ın geleneksel hamam inşaatı konusunda bir ilke imza attığının göstergesi. Hamamın, soğukluk, ılıklık ve sıcaklık olarak üç bölümü var. Hamamda Osmanlı usulü şerbet, lokum, çay, ceviz gibi ikramlar da yapılıyor.