Hamile olduğunuzu öğrendiğiniz andan itibaren bebeğinizin odasını hangi renge boyayacağınız, duvarlara ne asacağınız, şirin yatak çarşafları ve tatlı bir beşikle bebeğinizin huzur içinde uyuyacağı bir ortamı nasıl yaratacağınız üzerine hayallere dalmak, en sevdiğiniz aktivitelerden biri haline gelmiş olabilir. Gerçekten de bebek odası dekorasyonu ve bebek yatağı seçimi, ailenizin yeni üyesini karşılama hazırlıklarının en eğlenceli kısımlarından biri… Fakat eğlenceli kısımlarının yanında, ‘Ani Bebek Ölümü Sendromu’ gibi tatsız riskleri bertaraf etmek için alınması gereken güvenlik önlemlerini de mutlaka göz önünde bulundurmanız gerekli.

Beşik ölümü diye de adlandırılan Ani Bebek Ölümü Sendromu, herhangi bir sağlık problemi olmayan bebeklerin, nedeni belirsiz,  ani ve beklenmedik bir şekilde hayatını kaybetmesine neden olan bir sendrom. Bebek hazırlıklarını yaparken bu konuyla ilgili düşünmek hiç de hoş olmasa da, çoğunlukla 4-6 ay arası bebeklerin risk altında olduğu bu sendromu hayatınızdan mümkün mertebe uzak tutmak için alabileceğiniz önlemlerle ilgili ne kadar fazla şey bilirseniz o kadar iyi… Çünkü 0-1 yaş arası hayatını kaybeden bebeklerin ölüm nedenleri arasında birinci sırada olan bu sendromun etkileri, 1992 yılında değişen güvenlik tavsiyeleriyle yarıya inmiş.

Neyse ki öneriler çok da karmaşık değil. İşte bebeğinizin güvenle uyuması için bilmeniz gereken her şey…

Odanızı paylaşın, yatağınızı değil

Bebeğinizin doğumundan sonraki ilk altı ayı aynı odada uyuyarak geçirmek, ani bebek ölümü riskini azaltmak için verilen tavsiyelerin başında geliyor. Daha da net konuşmak gerekirse, riski yarı yarıya düşürüyor. Geceleri bebeğinizle aynı odada olmanız, bir sorun olması halinde erken müdahale edebilmenizi kolaylaştırmanın yanında, bebeğinizin gece beslenmelerini de uykunuzu fazla açmadan halledebilmeniz için ideal. Fakat yatağınızı paylaşmakla ilgili aynı şeyi söyleyemeyiz.

Bu konuda farklı ekollerden gelen doktorlar arasında farklı görüşler olsa da, Amerikan Pediatri Akademisi, yatağınızdaki yastık ve örtülerin yanında, sizin de uykunuzun arasında bebeğinizi ezme ihtimaliniz nedeniyle risk oluşturduğunuzu düşünüyor. Mutlaka bebeğinizle aynı yatakta uyumak konusunda ısrarcıysanız, yatağın içinde yastık ve örtü bulunmamasına, yatağınızın sert yapıda olmasına, kanepe gibi yumuşak bir zeminde uyumamaya, uyanmanızı geciktirebilecek bir ilaç ya da alkol tesiri altında bulunmamaya, bebeğinizin prematüre doğmamış olmasına, sizin ya da yatağı paylaştığınız kişinin sigara içmemesine dikkat edin.

Bebeklerin, bebek arabasında, araba koltuğunda ya da kanguruda uyuyakalması son derece normal olsa da, uzun süreler bu pozisyonda bırakmak yerine onları ilk fırsatta yataklarına yatırmanız gerekiyor. Özellikle araba koltukları, arabada yerlerine takılıyken sağladıkları açı nedeniyle kısa uykular için güvenli olsa da, siz uyanık değilken uzun gece uykularını burada geçirmeleri için aynı şeyi söyleyemeyiz.

Yatakta sadece çarşaf olsun

Bebeğinizin beşiğinde bulunacak tek şey sıkı lastikli bir çarşaf ve sert bir yatak olmalı.

Bu demek oluyor ki, bütün bebek mağazalarında, rengarenk, desen desen gözümüzü alan yastıklardan, battaniyelerden, yatak koruyuculardan, peluş oyuncaklardan  ve en çok da beşik kenarlıklarından bir süre uzak durmamız gerek. Nasıl oluyor da güvenli olmamasına rağmen, bu kadar yaygın satılıyor bu aksesuarlar diye düşünebilirsiniz, fakat Amerika’nın New York, Chicago, Maryland gibi eyaletleriyle birlikte Kanada gibi ülkelerde de beşik kenarlıklarının satışı 2011’den beri yasak. Buna her geçen gün yeni eyaletler ve ülkeler de katılıyor. Beşik kenarlıkları, ailelerce hareketli bebeklerin kafalarını beşik kenarlarına vurmasını engellemek için tercih edilse de, bu aksesuarlar bebeklerin iplerine dolanması, beşiğe giren oksijeni azaltma ve biraz daha büyük bebeklerde üzerine basarak beşikten aşağı düşme gibi riskleri nedeniyle yıllardır doktorların karşı olduğu eşyalar arasında.

İsmiyle bebeğiniz için daha güvenli bir uyku vaat eden, reflü yastığı olarak da bilinen  ‘güvenli yatış yastıkları’ da bebeğinizin yatağında bulunması hiç de güvenli olmayan eşyalar listesinde… Bu yastıklar bebeğinizin yan yatış pozisyonunda uyumasına yardımcı olarak, reflü ve kusma riskini azalttığı iddiasıyla satılıyor fakat ani bebek ölümü riskini azalttığına dair bir kanıt bulunmamakla birlikte, aslında en güvenli bebek uyku pozisyonu olan sırt üstü yatış şeklinden farklı bir pozisyona yönlendirmesi nedeniyle de güvenli sayılmıyorlar.

Tabii dikkatli olmanız gereken zaman sonsuza kadar sürmüyor. Bebek karyolasından, çocuk karyolasına terfi eden çocuğunuz, genellikle 18 ay-3 yaş arasında artık yastık ve battaniye kullanabilir. Fakat beşik kenarlıklarından yaşları büyüse de uzak durmakta fayda var.

Bebeğinizi sırt üstü yatırın

Bu konu, nesiller arasında bebeklerle ilgili en çok tartışma yaratan meselelerden biri. Anneanneler, babaanneler kusma ve kafatasının düzleşmesi riskine karşı bebekleri yüzükoyun yatırmakta ısrarcı olabilir. Çünkü onların zamanında verilen tavsiyeler bu yöndeydi. Fakat siz mutlaka güncel tavsiyeleri dikkate alın ve boğulma, fazla ısınma, kulak enfeksiyonu, burun tıkanıklığı, ateş yükselmesi gibi risklere karşı bebeğinizin güven içinde uyuması için onu bir yaşına kadar hem gece hem de öğle uykularında sırt üstü yatırın.

Bazen ebeveynler, kusma tehlikesine karşı ya da reflü gibi durumlarda bebekleri yan yatırmanın daha güvenli olduğunu düşünebilir. Fakat bu pozisyon da yüzüstü pozisyona kolayca yuvarlanabilecek bebekler için güvenli değil. Bebeklerin nefes yolu anatomisi ve öğürme refleksleri, sırt üstü pozisyonda uyurlarken onları kusma tehlikesine karşı koruyacaktır. Kafatasının düzleşmesi de, diğer risklerle karşılaştırıldığında çok daha kolay çözülebilecek bir sorun olmakla birlikte, bebeğinizin uyanık olduğu saatleri ‘göbek üstünde’ oynayarak geçirmesi ve sırt üstü yatarken kafasının her seferinde başka bir yöne çevrilmesiyle bertaraf edilebilir.

Bebeğiniz (genellikle 3-6 ay arasında) kendi kendine yuvarlanmayı öğrendikten sonra, uyku sırasında kendiliğinden yüzükoyun pozisyona geçerse o şekilde bırakabilirsiniz. Fakat yine de bir yaşına kadar siz her yatağa bıraktığınızda onu sırt üstü yatırmaya devam edin.

Tek bir istisna, bazı üst solunum rahatsızlıklarında yapılabilir. Bu durumda da doktorunuz zaten sizi yönlendirecektir.

Bebeğinizin üstünü örtme içgüdünüzle savaşın

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bebeğinizin yatağında bulunması gereken tek şey çarşaf olmalı. Evet, buna battaniyeler ve örtüler de dahil. Yalnızca dolanma ve nefes yolunu tıkama risklerinden dolayı değil, fazla ısınma nedeniyle de battaniyeler ve kat kat kıyafetler tavsiye edilmiyor.

Normal oda sıcaklığında bebeğinizi yalnızca bir kat tulumla yatırmak uygun olacaktır. Çok soğuk havalarda bebeğinizin üşümesinden endişe ediyorsanız da, giyilebilir battaniyeler ya da düzgünce ve fazla sıkmadan bağlanmış ince bir kundak en güvenli tercih olacaktır. Kundaklama sırasında, bebeğinizin rahatça nefes alabiliyor ve kalça ve bacaklarını kıpırdatabiliyor olmasına dikkat edin. Yuvarlanmaya başlamış bebekler için, kundak zamanının bittiğini de aklınızda bulundurun.

Bir not daha: Bebeğinizin üşüyüp üşümediğini ölçmenin en kolay yolu, el, ayak, bacak ve kollarından ziyade, göğsüne dokunarak soğuk olup olmadığını kontrol etmek. Eğer göğsüne dokunduğunuzda dikkatinizi çekecek kadar soğuk değilse, bebeğinizin üşümesinden endişe etmenize gerek yok. Ayrıca bebeğinizi uyku için giydirirken ne kadar şirin olursa olsun, şapka ve çorapları da es geçmeniz daha yerinde bir tercih olacaktır.

Emzik dostunuzdur, emzirmek de…

Yine tartışmalı konulardan biri olan emziklerin, nefes yollarını açık tutarak boğulma riskini azalttığını biliyor muydunuz? Eğer bebeğinizi emziriyorsanız, emzirme bir rutine oturana, hem bebeğiniz hem de siz kendinizi rahat hissedene kadar emzikle tanışmayı ertelemelisiniz. Bu dönem yaklaşık 2-4 hafta arasında sürer. Fakat bu dönem geçtikten sonra ya da emzirmiyorsanız bebeğinize emzik verebilirsiniz. Eğer reddediyorsa hiç zorlamayın, ara ara tekrar teklif edip duruma bakarsınız. Uyuduktan sonra emzik ağzından düşüyorsa yine tekrar vermeyi denemenize hiç gerek yok.

Emzirmenin genel faydalarından ise bahsetmeye gerek bile yok. Bütün faydalarının yanında, 2-4 ay arası anne sütüyle beslenen bebeklerin ani bebek ölümü riskinin yüzde 40, 4-6 ay arası anne sütüyle beslenenlerin ise yüzde 60 daha az olduğunu belirtmeden geçmeyelim.

Nasıl bir karyola seçmeliyim?

Kendi bebekliğinizi geçirdiğiniz karyolayı biraz elden geçirip bebeğinize hediye etmek kulağa ne kadar romantik gelse de ne yazık ki antika karyola ve beşikler, kullanılan boyalar, almış olabilecekleri hasarlar  ve değişmiş güvenlik standartları nedeniyle tavsiye edilmiyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri de 10 yıldan eski karyolalarda kullanılmış olabilecek kurşun içeren boyalar… Bunun haricinde çatlamış, kırılmış parçalar da risk oluşturuyor.

Karyola seçerken elinize mezurayı alıp ölçmeniz gereken birkaç mesafe var: Karyolanızın parmaklık yüksekliği 50 cm’den az, parmaklıklar arası aralığı 6 cm’den fazla olmamalı. Ayrıca beşiğinizin genel yüksekliği de 120 cm’yi geçmemeli. Yatağınızı, karyolanın içine yerleştirdikten sonra iki parmağınızdan fazlası araya girebiliyorsa, yatak ölçüleriniz güvenli değildir. Bir başka deyişle, yatak çarşaflarını değiştirmek ne kadar zorsa, yatağınız o kadar güvenli diyebiliriz.

Bugün pek çok bebek karyolasının yüksekliği ayarlanabiliyor. Eğer siz de böyle bir karyola tercih ettiyseniz, bebeğinizin ilk aylarında karyolanın en yüksek ayarında kullanıp, bebeğiniz kendi kendine oturabilir ya da tutunarak ayağa kalkabilir hale geldiğinde (genellikle 4-7 ay arası) düşme tehlikesine karşı aşağı indirmekte fayda var.

Bebek odasını işlevsel hale döndürme rehberi