İlk defa 1999 yılında İtalya’da ortaya çıkan ‘Cittaslow’ dünya üzerinde ‘sakin şehir’ terimine uygun görülen yerleşimleri vurgulamak için kullanılıyor.

Daha sürdürülebilir bir şehirleşme ve lokal seyahat akımları ile el ele giden Cittaslow felsefesi günümüz dünyasının fast-food seyahat kültürüne bir alternatif olarak değerlendirilebilir.  Gelin, yavaş şehir olmak için gereken kriterlere ve bu teriminin hakkını veren sevimli yerleşimlere beraber göz atalım.

Cittaslow olma kriterleri

Salyangoz figürü ile temsil edilen Cittaslow, değişen dünyanın içinde varlığını olduğu haliyle sürdürmeyi başarabilen yerlerdir. Bir bölgenin Cittaslow olabilmesi için bazı temel kritere uygun olması gerekir. Bunların başında; nüfusun 50.000’den az olması ile çevre, altyapı, kentsel yaşam, tarım, turizm gibi konularda sürdürülebilirlik ilkesini benimsemesi ve uygulaması gelmektedir. Bunların yanı sıra Cittaslow yerler sosyal uyum ve ortak değerlere de sahip olmalıdır.

Cittaslow olma kriterleri en temel haliyle şu şekildedir:

• Kentsel alandaki ortak yaşamın herkes için daha iyi hale getirilmiş olması
• Yaşam alanlarındaki hızın düşük, yaşam kalitesinin yüksek olması
• İnsan yerleşimlerindeki homojenleşmeye direnmesi, mevcut zenginliklerini koruması
• Çevreyi ve doğal habitatı koruması
• Kültürel çeşitliliği ve her kentin biricik olduğunu ilkesini savunması
• Daha sağlıklı yaşam biçimleri için ilham vermesi

Türkiye’de Cittaslow felsefesini yaşayacağınız yerler

Şubat 2021 itibariyle Türkiye’de Cittaslow ünvanına sahip, farklı bölgelerde 18 yerleşim bulunmaktadır.

Türkiye’de bu tanıma uygun görülen ilk yerlerden biri Seferihisar’dır. İzmir’e bağlı şirin bir sahil kenti olan Seferihisar, doğal dokusunun yanı sıra karbon salınımını azaltmak, güneş enerjisini artırmak, yerli tohuma ve organik tarıma ağırlık verilmesi gibi sürdürülebilirlik konusunda yaptığı çalışmalar nedeniyle de bu tanıma uygun bulunmuştur.

Erzurum’un bir ilçesi olan Uzundere, bu unvanı 2016 yılında, İtalya’da eğitim projeleri üzerine çalışmaların konu edildiği bir toplantıda almıştır. Uzundere, misafirperver insanları, otantik mimarisi, temiz havası, ekolojik yaşam merkezinin yanında doğa sporlarına olanak sağlayan yapısı ile dikkat çekiyor.

Artvin’e bağlı, doğal güzellikleri ile öne çıkan Şavşat, bu unvana sahip diğer bir yerleşkedir. Orta Çağ ve Osmanlı dönemine ait yapıları günümüze taşımayı başaran Şavşat hakkında bilinen tarih M.Ö. 2000’li yıllara kadar uzanır. Şavşat’a Cittaslow unvanı 2015 yılında ‘Gezegeni beslemek, Yaşam için enerji’ teması altında düzenlenen fuarda, doğal yaşama verdiği değer ve tarihi zenginliği korumak yönündeki çalışmaları nedeniyle verilmiştir.

Cittaslow unvanına sahip Güdül, Ankara’nın kuzey batısında yer alır. Güdül gerek doğası gerekse mimarisi, kültürü ve tarihsel zenginliği ile sakinliğin ve huzurun cazibe merkezi olabilecek şirin bir kenttir. Güdül’de özellikle İnönü Mağaraları, Sorgun Göleti ve Kirmir Vadisi öne çıkan doğal güzelliklerdir.

Van gölüne yakın sırtlardan birinde yer alan Bitlis’in ilçesi Ahlat, doğal güzelliklerinin yanı sıra çok farklı medeniyetlere de tanıklık etmiş bir yerleşkedir. Bölge, coğrafi konumu dolayısıyla tarih boyunca doğu-batı arasında bir köprü görevi görmek durumunda kalmıştır. Tarihi özellikleri ve dikkat çekici doğası ile Cittaslow unvanına layık görülmüştür.

Cittaslow unvanına sahip bir diğer yer olan Gökçeada, Çanakkale’ye bağlı en bakir adalardan biridir. Adada Türk ve Rum yerleşkeleri yan yana yer alır. Turizmde sürdürülebilirliği sağlama alanında çalışmalar yapan Gökçeada’ya bu unvan 2011 yılında verilmiştir. Gökçeada o dönemde bu unvana sahip dünyadaki tek ada olmuştur. Yolunuz Gökçeada’ya düşerse ev şaraplarını tatmadan, kitesurfing deneyimi yaşamadan ve Türkiye’nin en batı ucuna sahip adada gün batımını seyretmeden dönmeyin. Gün batımını izlerken bu anı fotoğraflamak isteyeceksiniz. Polaroid Instant Fotoğraf Makinesi ile hem bu güzelliği fotoğraflayabilir hem de nostaljik fotoğrafınıza anında kavuşabilirsiniz.

Türkiye’deki Cittaslow yerleşimlere dair daha fazla bilgi edinmek isterseniz Taraklı ilçesinden yola çıkarak Cittaslow felsefesinin detaylı bir şekilde kaleme alındığı Gelenekten Cittaslow’a Taraklı adlı kitabı okumanızı tavsiye ederiz.

Günümüzde 30 ülkeden 268 kent Cittaslow unvanına sahip. Chianti (İlk Sakin Şehir-İtalya), Svendborg (Danimarka), Trevi (İtalya), Naramata (Kanada), Matakana (Yeni Zelanda) ise dünyadaki en popüler sakin şehirlerden.