eÇocuk, oyunla var olur. Yaşamın ilk yıllarına ait her türlü keşif, öğrenme ve kendini ifade etme tecrübelerini oyun üzerinden yaşar. Oyun, çocuk için bir aktivite değil, doğal bir ihtiyaçtır. Yaşamında böylesine derin bir yer işgal eden oyunun, çocuğun fiziksel, ruhsal, zihinsel ve sosyal gelişimindeki ve bu gelişimi sürekli kılmadaki rolü ise göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Çocukluk çağının bu en vazgeçilmez ve en öğretici aracının doğru bir biçimde kullanılması, çocuğun tüm geleceğini etkiler. Dolayısıyla yaşa uygun oyun seçimi, ebeveyn katılımı, oyunların çocuk gelişimini destekleyici yönleri gibi pek çok konu ve sorun, titizlikle ele alınması gereken meseleleri oluşturur. İşte size tüm yönleriyle oyun ve çocuk gelişim safhalarında başvurabileceğiniz gerçek bir oyun rehberi…

Hangi Yaş, Hangi Oyun?

Her bir yaş, çocuğun farklı fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişim özelliklerini temsil eder. Oyun ve oyuncak seçiminin, çocuğun yaşına ve söz konusu özelliklere uygun olarak gerçekleştirilmesi önemlidir.

O-12 ay; çocuğun hızla etrafındaki objeleri keşfettiği bir döneme denk gelir. Bu dönemde, rengarenk, birbirinden farklı tasarım, boyut ve dokulara sahip oyuncaklarla oynamak onu neşelendirir ve keşfetme duygusunu tatmin eder. Ayrıca yine bu dönemde ağzına alabileceği, emip çiğneyebileceği güvenli oyuncaklar da çocuğun ihtiyacıdır. Ayrıca müziği de çocuğunuzun oyun programına dahil etmeyi unutmayın. Basit melodili şarkılarla çocuğunuzun rahatlamasına yardımcı olabilir, müzikle oyunu bir arada kullanmasını sağlayabilirsiniz.

1-2 yaş; çocuğunuzun yavaş yavaş gerçek çocuk oyuncaklarıyla oynamaya başladığı süreci kapsar. Artık basit resimli kitaplar, parmak kuklaları, bebekler, oyun blokları, oyun çadır ve evleri, su havuzları, hatta bisiklet ve birkaç parçalı yapbozlar çocuğun oyun hayatına renk katmaya başlar.

3 yaş; çocuğun yetişkinlerin dünyasını hızla keşfettiği bir dönemdir. Ebeveynlerinin kullandığı her türlü ev eşyası ve diğer araç gereçler ile bunların taklitleri, çocuğun oyun eşyaları arasına girer. Bunun yanında oyun hamuru, boya kalemleri, lego, parmak boyası ve hikaye kitapları da 3 yaş çocuğunun oyun dünyasını zenginleştirir.

4 ve 5 yaş; daha fazla parçalı yapbozların, çeşitli hafıza oyunlarının, resim yapma aktivitelerinin, uzun ve ayrıntılı öykü kitaplarının devreye girdiği bir dönemdir. Mıknatıs, büyüteç gibi keşif malzemeleri de bu dönemin sonlarına doğru çocuğun oyun araçları arasındaki yerini alabilir.

6 yaş itibariyle artık çocuk, ebeveyn yönlendirmesine gerek duymadan ne oynayacağına büyük oranda kendi karar verebilir. Elbette ebeveyn kontrolü fazla hissettirilmeden de olsa bu yaşta da mutlaka geçerli olmalıdır. Hemen her türlü kalem, kağıt, boya faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Ayrıca evcilik gibi oyunlar da ayrıntılı bir biçimde oynanabilir.

Çocuk, oyunun içinde istediği role ve şekle bürünebilir, hayata dair pek çok şey öğrenir ve öğrendiklerini pekiştirir.

Oyun, Sosyal-Psikolojik Gelişimi Destekler

Oyunlar, çoğu zaman çocuk için sınırsız bir hayal gücü ve uçsuz bucaksız bir özgürlük alanı anlamına gelir. Oyunun içinde çocuk istediği role ve şekle bürünebilir, istediği her şeye sahip olur. Oyun sırasında hayata dair pek çok şey öğrenir ve öğrendiklerini pekiştirir. Oyunlar, çocuğun karakter oluşturması ve halihazırda sahip olduğu kişilik özelliklerini geliştirmesi için elverişli ortamlardır. Çocuk için sosyalleşmenin en eğlenceli yeridir oyunlar. Arkadaşlık ilişkilerini, farklı insanlarla yaşadığı problemleri nasıl çözeceğini, sorumluluk almayı ve doğru karar vermeyi hep oyunlar esnasında deneyimler. Çocuğun, ifade edemediği duygusal ve ruhsal sıkıntılarının en rahat ortaya çıktığı ve özgüvenlerini arttığı ortamlar da yine oyunlardır.

Oyun, Fiziksel Gelişimi Destekler

Çocukların fiziksel gelişimleri kaba motor ve ince motor gelişimlerini kapsar. Büyük kas gruplarının çalışmasını ifade eden kaba motor ve küçük kas gruplarının hareket becerisini ifade eden ince motor becerilerinin tamamı, doğru oyunlar aracılığı ile geliştirilebilir. Çocuklar oyun oynarken denge, hareket kontrolü, odaklanma gibi fiziksel becerilerini geliştirirken; bedensel olarak da güçlenir ve esneklik kazanırlar. Yetişkin gözetiminde oynanan oyunların çocuğun fiziksel gelişimine katkısı eşsizdir.

Oyun, Zihinsel Gelişimi Destekler

Çocuk, algılama, düşünme, öğrenme, analiz etme, akıl yürütme, hatırlama gibi pek çok zihinsel aktiviteyi oyun aracılığı ile tekrar ve tekrar gerçekleştirir. Dil gelişimleri, sözlü oyunlar esnasında gerçekleşir ve pekişir. Oyunlar, çocukların birebir dahil oldukları ve çoğu zaman başrolü kaptıkları süreçlerdir. Hal böyle olunca, oyun oynarken deneyim ve gözlem metotlarını kullanarak en kalıcı öğrenme biçimlerine imza atarlar. Yaşanan farklı oyun içi deneyimleri, farklı düşünme biçimlerini var eder ve bu sayede çocuğun tüm bilişsel gelişimi desteklenir.

Oyunun kontrolü çocuğunuzun elinde olsun ve ayak uyduran kişi siz olun.

Oyun ve Ebeveyn Katılımı

Çocukların; oyun vakitlerinin bir kısmını yalnız, bir kısmını arkadaşlarıyla, diğer bir kısmını ise ebeveynleriyle birlikte geçirmeleri ideal olanıdır. Çocuk, oyunlarında zaman zaman ebeveyn katılımına ihtiyaç duyar. Bu da çocuk-ebeveyn ilişkisinin ve aradaki duygusal bağın her anlamda güçlenmesi için en gerekli paylaşımlar arasında yer alır.

Ebeveyn olarak katılım gösterdiğiniz oyunlar sırasında ipleri olabildiğince çocuğunuzun eline vermelisiniz. Oyunun kontrolü çocuğunuzun elinde olsun ve ayak uyduran kişi siz olun. Bu şekilde onun sorumluluk alma, karar verme gibi becerilerinin gelişmesine yardımcı olurken aynı zamanda iç dünyasını özgürce dışa vurmasına şahitlik edebilirsiniz.

Oyuncak Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve ilgi alanlarına uygun olması
• Sağlam ve güvenilir malzemelerden imal edilmiş olması. Çocuk sağlığı açısında herhangi bir risk teşkil etmemesi.
• Fonksiyonel, işlevsel, çok yönlü ve çocuğun yaratıcılığını destekleyici niteliklere sahip olması.
• Çocuğun kas kuvvetiyle uyumlu olması, ebat ve kütle bakımından zorlayıcı olmaması.
• Cinsiyetçi bir yaklaşımı temsil etmemesi.

Çocuk-Teknoloji Sorunsalı

Telefon, tablet, bilgisayar kullanımında çocukları nasıl konumlandırmak gerekir? Çocukların oyun dünyasında, bu üçlünün yeri nasıl belirlenmelidir? Özellikle 0-2 yaş grubu bebekleri için ekrana bakmak, zihinsel ve insani gelişime doğrudan ket vurur. Bu yaştaki bebeklerin söz konusu aletlerden olumlu herhangi bir şey öğrenme şansları yoktur. Dolayısıyla bu dönemde bebeği sakinleştirmek için telefon, tablet gibi araçları kullanmak büyük bir yanılgıdır. 3-4 yaş arasında ise çocuğun ekran karşısında geçirdiği vakit çok kısıtlı tutulmalı ve mutlaka bir yetişkin kontrolünde olmalıdır. 5-6 yaşındaki bir çocuğun eline tableti tutuşturmak ya da interneti tek başına kullanmasına izin vermek çok tehlikeli bir tavırdır. Bu yaştaki çocuk, interneti doğru kullanabilme yetkinliğine ve muhtemel tehlikeleri ayırt edebilme olgunluğuna ulaşmamıştır. 8-10 yaşındaki çocuklar artık sanal mecraların yavaş yavaş ayırtına varabilir ve bu ortamlarda yer almak isteyebilirler. Ancak kişisel özel alanların sınırını, sanal bilgi paylaşımının risklerini algılayabilecek yaşta değillerdir. Dolayısıyla bu yaşta da çocuğunuzun teknolojiyle ilişkisinde tam zamanlı bir denetçi olarak görev almanız gerekir. 11 – 12 yaşından itibaren çocuğunuza kendilerini teknolojiye karşı nasıl korumaları gerektiğini, eleştirel ve şüpheci olmaları gereken durumları, duygusal ve zihinsel olgunluklarına uygun bir dil ve tavırla anlatabilirsiniz. Bu yaşlarda bağımsız hareket etme talepleri çok normaldir ancak buna bütünüyle izin vermek için 12, yeterli bir yaş değildir. Dolayısıyla bu dönemde de çocuğunuzun teknoloji ile ilişkisindeki düzenleyici kurallar hususunda net ve kararlı olmalısınız.

Çocuk gelişiminde benzersiz bir yeri ve önemi olan oyun süreçlerini ve oyuncak seçimini büyük bir hassasiyetle ele almanız gerekir. Unutmayın; oyun konusunda sergilediğiniz doğru yaklaşımlar, pozitif yönlendirmeler ile kullandığınız doğru araçlar, çocuğunuzun kendine harika bir gelecek inşa etmesi için ona müthiş yardımcı olacaktır.

Kaç yaşında olursa olsun çocuğunuz için ihtiyaç duyduğunuz her türlü oyun ve oyuncağa Hepsiburada’nın “Oyuncaklar” kategorisi üzerinden ulaşabilirsiniz.