Özelliklerine Göre Tenis Raketleri
Tenis sporunu maksimum verimlilikle ve keyifle yapmak üzere satın alacağınız tenis raketinin bazı niteliklerine özellikle dikkat etmelisiniz. Bu özellikler arasında temel olarak; raketin boyu, sahip olduğu ağırlık, denge noktası, kafa büyüklüğü, kordajın sıklığı, raketin grip ölçüsü sıralanabilir. Görece ağır bir raketi hareket ettirmekte güçlük çekebilir, bu tip bir raketle ani hamleler yapmakta zorlanabilirsiniz. Daha hafif raketler daha hızlı olup file önü mücadelelerde daha etkili performans sağlar. Çünkü bu sayede ani hamlelerle vuruş yapmanız kolay olur. Eğer hafif bir rakete sahipseniz karşınızdan sertçe gelen toplara karşı bilek ve dirseğiniz daha fazla zorlanabilir. Ağırlığı fazla olan raketlerse, sert gelen toplara karşı pek de sarsılmaz. Böylelikle dirseğiniz ve bileğiniz incinmelere karşı korunmuş olur. Ağırlığı fazla olan raketler, gelen toplara nispeten daha yüksek oranda güç uygular ve top karşıya daha hızlı gider. Ağırlığı düşük olan raketlerle, ağır olan hareketlere göre daha yüksek hızla vuruş yapabilirsiniz. Tenise yeni başlamış oyuncuların ileri seviye sporculara göre daha hafif raketler tercih etmeleri önerilir.
Tenis severler için üretilen raketlerin boyları üst limitleri aşmamak kaydıyla yetişkin kullanıcılar için 27 inçtir (1 inç: 2,54 cm ve 27’’ = 68,58 cm) ve raket ağırlıkları genellikle 250-350 gr değerlerindedir. Sırasıyla; 250-280 gr raketler hafif, 280-310 gr ağırlığında olanlar orta ağırlıkta, 310 gramın üzerindeki raketler ise ağır sayılır. Raket denge noktası, raket seçerken göz önünde bulundurmak gereken bir başka özelliktir. Raketinizin denge noktasının raketin genel davranışı ve sağladığı his üzerine etkisi büyüktür. İşaret parmağı tam olarak raketin başı ile boynunun kavuştuğu bölüme konulduğunda, baş tarafı aşağı yöneliyorsa kafa ağır raket (head heavy), eğer sap kısmı aşağı yöneliyorsa bu raketlere kafa hafif (headlight) denir. Genellikle kafa hafif raketler, daha çabuk ve yüksek hızda sallanır, manevra yetenekleri de oldukça fazladır.
Yüksek tempolu, heyecan verici karşılaşmalara sahne olan performans tenisinde kullanılan hemen hemen bütün raketlerin bu dengeye sahip olduğu söylenebilir. Kafa ağır denilen raketler ise daha yüksek güç sunar ve karşılaştırıldıklarında eşit statik ağırlık koşullarında üst düzeyde stabiliteye sahip oldukları görülür. Raketinizin nasıl bir dengeye sahip olması gerektiği, oyun tarzınızla yakından ilgilidir. File oyununa daha eğilimliyseniz ya da double’a daha yatkınsanız, sık sık dirsek ve kol sakatlanmalarından şikâyet ediyorsanız, kafa hafif raketleri özellikle tercih etmenizde yarar olur. Diğer koşullarda dengeli veya kafa ağır raketleri tercih edebilirsiniz. Kafa hafif raketler, arka sahadan çok güç sarf etmeden ve daha az yorularak vuruş yapmak isteyenler için idealdir.
Raket kontrolü, dikkat edilmesi gereken bir başka önemli konudur. Kafa ağır denilen raketlerle topa daha fazla güç uygularsınız ve kontrol edilmesi daha güçtür. Söz konusu kafa ağır raketler, gücünü rakete henüz tam olarak aktaramayan yeni başlayan tenis oyuncuları için idealdir. Kafa hafif raketler, rakete gücünü zaten uygulayabilen, rakete tümüyle hâkim olmak isteyen usta oyuncular için uygun olur. Bir başka deyişle, bu tür raketleri topun yönünü belirlemede ve istediği noktaya isabet ettirmede zorluk yaşamayan, vuruşlarını spinli yapabilen usta oyuncular tercih ederler. Genellikle denge noktası 33 cm olan raketlerin dengeli olduğu söylenebilir. 33 santimetreden büyük olanlar kafa ağır; 33 santimetreden küçük olanlar kafa hafif raketler sınıfına girer. Bu değerler elbette ki ortalama değerlerdir ve raketten rakete farklılık gösterebilir. Satın aldığınız raketi kullanırken gerçekleşen bireysel deneyiminiz sırasında bu hissi elde edebilir, raketten rakete farklılık gösterdiğini ayırt edebilirsiniz.
Büyük kafa (105 inçlik ve üzerindeki) raketlerde sweet spot, yani vuruş sırasında topa ideal gücün uygulandığı ve kontrolü sağlayan nokta, nispeten daha büyüktür. Bu raketler, hatalı vuruşları daha kolay telafi edebilirler. Ek olarak, büyük kafa türündeki raketler topa vuruş sırasında daha fazla miktarda güç aktarmanızı sağlar. Fakat raketin kafası küçüldükçe size daha yüksek kontrol gücü ve manevra imkânı sunar. Dolayısıyla özellikle usta tenis oyuncuları raketlerini daha çok küçük kafalı tercih ederler. Usta oyuncular top ile raketi sweet spot noktasına kolaylıkla denk getirebilirler fakat daha acemi oyuncular için bunu başarmak henüz zordur. Tenise yeni başlamış oyunculara bu nedenle 110 inç kafa raket önerilir. Siz de teniste yeniyseniz, ustalaştıkça 105, 102, 98, 93 inç kafa raketleri kullanmaya başlayabilirsiniz.
Kordaj Seçimi Neden Önemlidir?
Kordaj sıklığı, bir başka önemli özellik olarak sayılır. Rakette bulunan tellere kordaj denir. Raket seçiminde herhangi bir seviyedeki tenis oyuncusunu dahi yakından ilgilendirmesi gereken kordaj, seçim yaparken nedense çok da gündeme alınmaz. Ancak, kordajın oyun performansı üzerindeki etkisi, neredeyse raket kadar fazladır. Satışa sunulan çok çeşitli marka ve standartta ürün bulunur. Kordajlar genel olarak 3 bakımdan ele alınır. Bunlar; üretimde kullanılan malzeme, kordajın yapısı ve kordajın kalınlığıdır. Kordaj yapımında doğal bağırsak, naylon, polyester, kevlar ve titanyum gibi malzemeler kullanılır. Aynı zamanda, bu malzemelerin karışımlarıyla üretilmiş hybrid (yatay ve dikey tellerin değişik malzemelerden yapıldığı) kordajlar da sayıca artan miktarda kullanımdadır.
Doğal bağırsak, pek çok tenis oyuncusu açısından benzersiz bir his ve kontrol olanağı sunar. Bu tel, diğer tellere kıyasla gerildiği tansiyonu en uzun süreyle koruyan teldir ve tenis turnuvası oyuncuları açısından bu avantaj son derece önemlidir. Bununla beraber, bütün teller, kontrolü arttırmak üzere tansiyon arttıkça güçten önemli miktarda kaybederken doğal bağırsakta bu olasılık en aza indirgenmiştir. Diğer tellere kıyasla daha yüksek fiyatlı olması ve diğer kordajlara kıyasla daha kolay kopması, karşılaşılabilecek en önemli sorundur. String saver adı verilen ve kordajın birbirine sürtünmesini önleyen boncuklar sayesinde kordajın dayanma süresi iki katına çıkarılabilir ama yine de diğer kordajlarla kıyaslandığında yaşam ömrü fark edilir şekilde kısadır. Toprak kort, rutubet, sert ve spinli vuruşlar, açık kordajlı raketler, kordajın yüksek tansiyonlu oluşu gibi etkenler, kordaj ömrünü 3-5 saate kadar bile düşürebilir. Örneğin Sampras’ın tek maç süresince 4 ila 5 adet kopardığına şahit olunmuştur.
Eğer kordaj için ayıracak bütçeniz esnekse denemeniz önerilir. İçinde bulunduğumuz dönemde artık sentetik gutların malzeme kalitesi üst düzeydedir ve pek çok profesyonel tenis oyuncusu bu tellere rağbet eder. Sentetik ile doğal bağırsak arasındaki farkı hissetmek ise genellikle oldukça güçtür. Satış fiyatları doğal bağırsak seviyesinde değilse bile, diğer tellere göre daha yüksektir. Eğer bağırsak tel tercih etme imkânınız bulunmuyorsa tercih edilebilir. Rakete hatırı sayılır bir bütçe ayıracak olan tenis severlerin kordaj alımından yüksek bir tasarruf beklentisi olmamaktadır. Kaliteli bir rakete sahipseniz kordajdan tasarruf etmeyi beklememelisiniz. Bütçeniz ilk iki malzeme için yeterliyse diğer malzemeler olan polyester ve kevları tercih etmeyebilirsiniz. Bu tür teller, oyun dikkatli oynanmazsa kola zaman zaman zarar verebilir ve hissi hemen hemen yok ettiği için kullanımı, sıkça kordaj koparan oyunculara daha çok önerilir. Bunun yanında, bu tip kordajların tansiyonunun oyuna başlar başlamaz büyük ölçüde düşmesi nedeniyle, tutturmak istediğiniz tansiyonu yakalamanıza engel olabilir. Kordajı yapı bakımından multifilament olarak tercih etmeniz önerilir. Multifilament, epey ince tellerin birbirine sıkça sarılmasıyla oluşturulan yapıya denir. Bu kordaj yapısı kolu rahat ettirir, kontrol sunar ve hissi tepe seviyededir. Bu yapı, özellikle spini desteklediği için vadedilen pürüzlü yapıdaki tellerden beklediğinizi sunmayacaktır. Kordaj kalınlıkları, gauge veya mm olarak karşınıza çıkar. Gauge’da sayı büyüdükçe tel incelir ve 15’ten 18’e kadar devam eder. 18×20, 16×19,16×18 gibi kordaj sıklıkları bulunur. Rastlayabileceğiniz “L” ibaresi yarımı ifade eder. Örnek vermek gerekirse; “15 L” bir tel, 15,5 anlaşılmalıdır. Raketiniz daha sık bir kordaja sahipse topa temas eden tel sayısı fazla olur ve bu da daha iyi kontrol sağlar. Sıklığı daha az yani daha açık kordajlar ise daha konforludur. Bu kordaj tipiyle spin-slice vuruşlarını yapmak kolaydır. Ancak, açık kordajlar daha çabuk deforme olur ve kolay koparlar.
Kordaj açıklığı her ne kadar oyuncuların genelde üzerinde durmadıkları bir özellik olsa da, raketin genel karakteri üzerinde son derece etkilidir. Raketin sahip olduğu kordaj sayısı az ise kordaj sıklığı da az olur. Eğer kendi spininizi kendi kendinize geliştirebilecek tekniğe sahipseniz ve sık sık kordaj koparıyorsanız fazla açık kordajlar size göre olmayabilir. Diğer yandan kolunuzda sakatlık, incinme varsa, vuruşlarınız flat de denilen düz vuruşa eğilimliyse ve müsabakada spine daha çok başvuracaksanız, açık kordajlı raketlere yönelebilirsiniz. Spine dayanan servislerde, slice vuruşları ve geri sahadan vuracağınız nispeten derin spin vuruşları sırasında kapalı kordajlı raketle açık kordajlı arasındaki farkı hissedersiniz. Ancak, açık kordajlı raketlerin daha fazla tel koparacağı da hesaba katılmalıdır. Tenise yeni başlamış sporseverlerdenseniz 16×18 sentetik gut açık kordaj sizin için uygun olabilir.
Kordajlarınızı değiştirmeniz için kopmasını beklemeniz gerekmez, raketlerinizi bilhassa sıcak hava koşullarında arabanın bagajında tutmamanız ve mümkünse belirlediğiniz aynı uzman kişi tarafından çekilmeleri önemlidir. Kordaj çektirdiğiniz her seferde, özellikle de yeni raketinizle oynarken çektirdiğiniz kordajın tansiyonunu, hatırlayacağınız bir yere not almanız önerilir. Daha fazla güce ihtiyaç duyarsanız; aynı teli kullanmanız koşuluyla 1 kg aşağısını, daha yüksek kontrol isterseniz 1 kg üstünü deneyebilirsiniz. Denemeleriniz sonucunda belirlediğiniz kordajdan minimum üç-beş takım ya da tekerlek formunda satın almanız ve bir tanesini ihtiyaç halinde kullanmak üzere çantanızda bulundurmanız önerilir. Eğer profesyonel bir tenis oyuncusuysanız, çantanızda aynı kordajdan minimum 2 adet raket bulundurmanız önem taşır. Sahip olduğunuz raketleri üreticisinin önerdiği ağırlığın üzerinde ve altında çektirmemeniz önerilir. Aksi halde, raketinizin kontrolünü tamamen kaybedebileceğiniz gibi, raketinize ve kolunuza zarar verebilirsiniz.
Tenise yeni başlıyorsanız nasıl bir raket almalısınız?
Genel bir kural olarak denilebilir ki, raket ele alındığında parmaklar ve avuç arasında birbirlerine değmeyecek kadar küçük bir boşluk kalmalıdır. Grip ölçüsü de tenis raketi alırken dikkat edilmesi gereken bir özelliktir. Grip, raketin sapının kalınlığına denir. Raketlerin grip ölçüleri küçükten büyüğe doğru 1,2,3,4,5 şeklinde numaralandırılır. Satın alırken yanlışlıkla küçük bir grip alırsanız telafisi kolaydır. Üzerine ek bir grip sarmak suretiyle gripi kalınlaştırabilirsiniz ama yanlışlıkla kalın gripe sahip bir raket alırsanız gripi kendinize daha uygun hale getirmeniz mümkün olmayacaktır. Tenise yeni başlayacaksanız tanınmış, kendini kanıtlamış markaların başlangıç seviyesine uygun raketlerini tercih edebilirsiniz. Bu raketler, daha profesyonel raketlere göre daha uygun fiyatlı olarak karşınıza çıkacaktır. Tenise yeni başlayanlar için ideal olan raketler; 105-110 inçlik büyük kafalı, 280 gramdan hafif olan, kafa ağır, seyrek kordajlıdır. Raketinizin zaman içerisinde, özellikle de güneş ışığı etkisiyle esnekliği azalır, yıpranabilir ve değiştirilmesi gerekir. Alacağınız rakete iyi baksanız ve haftada birkaç kereden fazla kullanmasanız bile, raketinizi 3 senede bir yenisiyle değiştirmeniz gerekir.
Seçeceğiniz raket hangi ağırlıkta ve uzunlukta olmalıdır?
Tenis raketinin toplam ağırlığı, terazi üzerindeki ağırlığıdır. Raketler genellikle 270 - 350 gram aralığındadır. Vuruş esnasında hafif sayılabilecek raketleri sallamak genellikle daha kolaydır ve bilhassa tenise yeni başlayanlar ve bayanlar, hafif raketleri tercih ederler. Hafif raketler, oyun sırasında vuruş yapan kolu daha az yorduğu için hafif raketlerle daha hızlı vuruş yapılabildiği düşünülür. Ama sanılanın aksine, hafif raketler stabilite kaybı (raketin sweet spotu dışına denk düşen toplarda neden olduğu eğim ve raketin arkaya hamle yapma eğilimi) yarattığı için bileğe, dirseğe ve kola çok fazla yük bindirerek sakatlanma olasılığını artırır. Bununla birlikte, raket daha hafif olduğu için vuruş daha hızlı olsa bile raketin ağırlığı daha düşük olduğundan topa hedeflenen yüksek hızı vermek fiziksel açıdan olanaksızdır.
Oyun performansı ve sağlık açısından minimum 300 gr üzerindeki raketlerin tercih edilmesi önerilir. Raketin uzunluğu ise raket sapından tepe noktasına olan mesafedir ve cm cinsinden 69 - 71 arasında değişebilir. ITF tarafından bu uzunluk ölçüleri nizami kabul edilmiştir. Sahip olunan raket uzadıkça topun vuruş sonrasında daha uzağa ulaşma olasılığı artar. Uzun raketler, biraz daha ek güç ve ek raket kafası hızı, dolayısıyla ek spin kuvveti sunar. Diğer yandan, manevra yeteneğini önemli ölçüde kısıtlar. Boyu kısa olan oyuncular, özellikle de çift el backhand kullanabilenler için XL ve XXL boyundaki raketler önerilir. Performans oyuncularının tercih ettiği raketlerin tamamı özeldir ya da kendilerince ya da tedarikçisi tarafından uyarlanmış ürünlerdir.
Raketiniz size sonradan uyarlanabilir mi?
Kendinize en uygun raketi bulduğunuzda bile raketinizde bazı değişikler yapmayı isteyebilirsiniz. Örneğin, olduğundan biraz daha güçlü olup topu daha ileri atan bir raket ya da mevcut sweet spot’a göre biraz aşağıda bir sweet spot istiyor olabilirsiniz. Bu hallerde, uyarlama ile istediğiniz ince ayarlamaları raketiniz için yapabilirsiniz. Diğer taraftan, raket uyarlaması orta seviyenin üzerindeki tenis oyuncularına önerilir. Henüz vuruş stili ve oyun düzeni yerleşmemiş oyuncular açısından uyarlama önemli bir anlam ifade etmeyecektir.
Raketinizden her bakımdan memnunsanız ve yalnızca bir miktar kafa ağır olsun isterseniz “1” konumuna ağırlık eklenmesi yeterli olur. Ağırlık eklemesi az miktarda yapılmalıdır. 3 gr ağırlık ilavesi bile sonucu tahmin ettiğinizden epey fazla etkiler. Neye ihtiyacınız olduğunu bilmeniz önemlidir çünkü uyarlama sırasında geliştirdiğiniz bir özellik, elbette ki bir diğer özelliği değiştirir. Mesela, 1 konumundayken raket kuvvetlenir ama sweet spot bariz olarak öne kayar. Bu ise raketin sahip olduğu manevra yeteneğini olumsuz etkiler. Kordajı daha düşük çektirerek de güç artışı sağlayabilirsiniz. Fakat bu durumda da kontrol epeyce azalır.
Raket satın alırken size uygun olan en hafif raketi tercih ederseniz uyarlama imkânı bulursunuz. Çünkü raketin ağırlığı kesinlikle düşürülemez ama ağırlığı arttırılabilir. Tempolu bir oyun sırasında rakibinizin sert vuruşlarına karşılık olarak genellikle raket koymamız gerekiyorsa da düşük raket ağırlığı ile daha iyi sonuç alırsınız. Değişen şartlara hazırlıklı olmak adına, özellikle turnuva oyuncularının çantalarında değişik şekillerde uyarlanmış 2 ya da 3 adet raket bulunması önerilir.
