Tuz, en sık tüketilen baharat çeşitleri arasındadır. Uzun yıllardan bu yana yemeklere tat vermesi amacıyla kullanılır. Zaman içerisinde yemeklerin vazgeçilmezi haline gelmiştir. Tuz tüketimi, vücudun gün içerisinde ihtiyacı olan minerali almasına katkıda bulunur. Bu yüzden günlük belirli bir oranda tuz tüketmenin vücut için faydaları bulunur. Tuz, gıda sektörünün yanı sıra kimya sanayisi gibi farklı sektörlerde de kullanılır. Hatta tuz lambası olarak dekorasyon alanında bile kendine yer bulmuştur.
Yemeklerin Vazgeçilmezi Olan Tuz Nedir?
Tuzu daha yakından tanımak için “Tuz nedir?” sorusunu irdelemek gerekir. Tuz, klor (Cl) ve sodyum (Na) elementlerinin belirli oranlarda birleşmesi sonucunda meydana gelir. Eski çağlardan beri özellikle gıda sektörü başta olmak üzere birçok farklı alanda kullanılır. Meydana geliş şekline bağlı olarak kırmızı, sarı, mavi, yeşil ve gri renge sahip tuz çeşitleri bulunur. Tuz sadece saf halinde bulunduğunda renksiz bir görüntüye sahiptir. Yemeklerin lezzetine lezzet katan tuz, Orta Asya kültürü ile etkileşimimiz sonucunda kültürümüze dahil olmuştur.
Tuzun sıklıkla tercih ediliyor olması; kokusuz oluşu, suda eriyebilmesi ve kolayca ufalanabilmesi gibi özelliklerine bağlıdır. Yemeklerin vazgeçilmezi olan tuz, sanayi sektörünün de yapı taşlarından birisidir. Tuz, yemeklere tat vermesinin yanı sıra yemeklerin bozulmasını geciktirme niteliğine de sahiptir. Eski çağlarda et, balık gibi et ürünler kokmaması ve bozulmaması için tuzlanarak muhafaza edilirdi. Günümüzde de bu uygulama devam etmektedir. Ayrıca birçok yemek tuzla kaplanıp fırına verilir. Böylece piştiğinde çok daha lezzetli bir hale gelir.
Tuzun en önemli özelliklerinden biri de karı çözebilme özelliğine sahip olmasıdır. Kışın hayatın kar yüzünden yaşanmaz hale geldiği günlerde tuz insanların yardımına koşar. Kışın yollar tuzlanarak karın erimesi sağlanır ve yol trafiğe açılır. Böylelikle ulaşım aksamaz ve gündelik aktiviteler kesintisiz bir şekilde devam edebilir.
Birbirinden Özel Tuz Çeşitleri
Birbirinden farklı özelliklere sahip birçok tuz çeşidi bulunur. Sofra tuzu, en bilinen ve yaygın kullanılan tuz çeşitleri arasında ilk sıradadır. İnce tanecikli bir yapıdadır. Sofra tuzu, kaya madenciliği veya denizden buharlaştırma yöntemleri ile üretilebilir. İyotlu ve iyotsuz olmak üzere temel olarak ikiye ayrılır.
Koşer tuz, iri taneli bir tuz çeşididir. Katkı maddesi içermez ve kolay çözünen bir yapıya sahiptir. Özellikle et pişirilirken sıklıkla kullanılır.
Deniz tuzu, denizden buharlaştırma yöntemi ile elde edilir. İçerisinde yer alan mineraller, tuzun üretildiği alana göre değişkenlik gösterir.
Göl tuzu ise gölden buharlaştırma yöntemi sonucunda ortaya çıkar. Ağır metal ve kimyasal maddeler barındırmadığı için oldukça doğal bir tuz çeşididir.
Pembe tuz, kimyasal olarak sofra tuzu ile benzerlik gösterse de görünüş açısından farklıdır. En bilinen çeşidi Pakistan’da yer alan tuz madenlerinden çıkarılan Himalaya tuzudur.
Gri tuz, killerle kaplı olan havuzlardan elle toplanarak elde edilen bir tuz çeşididir. Yumuşak bir dokuya sahiptir ve içeriğinde demir, kalsiyum, manganez gibi mineralleri bulundurur.
Himalaya siyah tuz, kare kristal bir yapıya sahiptir. İçeriğinde kükürt bulunduğu için sert bir kokusu vardır. Rengini mineral grejitten alır.
Hawaii siyah lav tuzu ise sertleşmiş lav akıntıları üzerinde bulunan havuzların buharlaştırılması sonucunda elde edilir. Tuz elde edildikten sonra hindistan cevizi kömürü ile karıştırılır.
Trüf tuzu, aromalı tuzlar arasında en yaygın olan tuz çeşitlerinden biridir. Siyah veya beyaz yer mantarlarının farklı tuz türleri ile karıştırılması ile elde edilir. Aroması farklılık gösterir.
Salamura tuz, turşu yapımı başta olmak üzere farklı amaçlarla kullanılır. Kaba bir dokuya sahip olan tuz çeşidi, asitlenme esnasında salamura içinde çözülmesini kolay hale getiren ince granüllere sahiptir.
Tütsülenmiş tuz, tütsülenme süresine göre rengi ve tadı değişen bir tuz türüdür. Genellikle kızılağaç, elma veya ceviz ağaçlarından elde edilen ahşapla soğuk tütsüleme işlemi yapılması sonucunda elde edilir.
Yemeklerin Tadını Veren Tuzun Faydaları
Yemeklerin daha lezzetli olmasına olanak sağlayan tuzun birçok faydası bulunur. “Tuz ne işe yarar?” sorusu tuzun faydalarını ortaya çıkarır. Her insanın tüketmesi gereken tuz miktarı farklıdır. Bazı hastalık tiplerinde tuz tüketilmemesi gerekir. Ancak genel olarak tuz tüketimi insan vücudu olarak gereklidir. Vücudunuzun tüketebileceği tuz miktarını öğrenmek için doktorunuza danışabilirsiniz. Tuzun en önemli faydası yemeklerin sindirimine yardımcı olmasıdır. Yiyeceklerin tükürük sıvısı ile çözülmeye başlaması sindirimin ilk aşamalarındandır. Yemeklerin içerisinde yer alan tuz, tükürük bezleri tarafından salgılanan sıvının oranının artmasına katkıda bulunur. Böylelikle besinlerin sindirimi daha kolay hale gelir. Ayrıca tuz, tükürüğün saf asidik yapısının korunmasına ve ağız içinde daha az sayıda zararlı bakteri bulunmasına yardımcı olur. Sindirim sisteminde daha az bakteri bulunması konusunda da etkileri bulunur.
Vücuda olan bir diğer faydası da içeriğinde bulunan mineraller sayesinde kemik yapısının daha güçlü hale gelmesine katkıda bulunmasıdır. Ayrıca kas ve sinir sistemindeki asit dengesinin korunmasına yardımcı olduğu için ödem gibi rahatsızlıkların yaşanma riskini azaltır. Doğru miktarda tuz tüketimi serotonin hormonunun dengelenmesine yardımcı olabileceği için uyku problemlerine de iyi gelebilir.
Tuz lambası gibi ürünler de dekoratif obje olmalarının yanı sıra vücuda fayda sağlayan ürünlerdir. Genellikle kaya tuzu kullanılarak üretilen tuz lambaları, kullanıldığı ortama negatif iyonlar yayar. Böylece ortamın havasını temizler ve daha rahat nefes almanıza katkıda bulunur. Yatak odasında kullanıldığında daha kaliteli bir uyku deneyimi yaşamanıza imkaân tanır. Ayrıca yoğun çalışmanız gereken günlerde çalışma masanızda tuz lambası bulundurursanız konsantrasyonunuzun artmasına yardımcı olur. Nem dengesini sağladığı için rutubet oluşan alanlarda da fayda sağlar. Ortamın havasını temizleme özelliği de bulunduğu için evinizin her alanında kullanabilirsiniz.
Tuz Markaları ve Fiyatları
Tuz fiyatları, geniş bir yelpazeye sahiptir. Ürün özellikleri, miktar gibi etkenler tuzun fiyatını belirleyen faktörler arasında yer alır. Tuz 750 gr, 1 kg, 25 kg gibi farklı gramajlarda satılabilir. Büyük tuz paketleri genellikle kafe, restoran gibi büyük işletmeler tarafından tercih edilir. 1 kiloluk paketler ise daha çok ev için kullanıma uygundur. Gramajının yanı sıra tuz alırken tuzun iyotlu veya iyotsuz olmasına göre de seçim yapmalısınız. Tuz markaları, tuzun fiyatını etkileyen bir diğer faktördür. Markanın kalitesine göre tuz fiyatı artıp azalabilir. Tuz, yemeklerin vazgeçilmezi olduğu için uygun fiyatlı kaliteli tuz markalarına yönelmeniz faydalı olur. Kalitesiz bir marka kullanmanız yemeğinizin lezzet oranını düşürebilir.
Tuzun fiyatını etkileyen en önemli faktör ise tuzun çeşididir. Sofra tuzu, kaya tuzu gibi tuz çeşitleri kolay erişilebilir olduğu için fiyatları diğer tuz çeşitlerine kıyasla uygundur. Ancak Himalaya siyah tuz, gri tuz piyasada zor bulunan ve elde etmesi zor olan tuzlar oldukları için fiyatları pahalıdır. Tuz markaları ve tuz çeşitleri arasında seçim yaparken kullanacağınız alanı ve beklentilerinizi belirleyip bu doğrultuda karar vermelisiniz. Örneğin hem yemeklerde kullanabileceğiniz hem de sofraya koyduğunuzda estetik görünecek bir tuz arayışı içerisindeyseniz pembe tuz tercih edebilirsiniz. Ya da turşu kurmak istiyorsanız tercihinizi salamura tuzundan yana kullanabilirsiniz. Böylelikle turşularınız daha lezzetli ve kıvamlı olur.
