Edebiyat; insanların duygu ve düşüncelerini belirli bir üslupla, estetik kurallar içerisinde, yazılı veya sözlü olarak ifade etmeleri şeklinde tanımlanabilir. En eski çağlardan beri insanoğlu, ruhunda bir iç dökme ihtiyacı hisseder. İçini dökerken de çoğu zaman yazmayı, okumayı veya söylemeyi, yani edebiyatı tercih eder. Bütün insanlığın ortak noktası olan bu ihtiyaç, her milletin kendi edebiyatının oluşmasını doğurur.
Türk edebiyatı halkın edebiyatıyla, yani destanlar, masallar, türküler, ağıtlarla başlangıcını gerçekleştirirken bir süre sonra bu türlere yenileri de eklenir. Divan şiirinin gazelleri, kasideleri, mesnevileri popülerliğini sürdürürken yavaş yavaş Batı edebiyatının türleri insanların ilgisini çekmeye başlar. Böylece roman ve hikâye gibi modern türler de Türk edebiyatına katılmış olur.
Birbirine oldukça benzerlik gösteren roman ve hikâye, Türk edebiyatına katıldığı yıllardan bugüne kadar en çok ilgi gören ve hâlâ bu ilgiyi üzerinde tutmayı başarabilen anlatı türlerinden ikisidir. Birçok edebî akım ile farklı boyutlar kazanan roman kendi içerisinde de gruplara ayrılır. Bu gruplar; tarihî roman, macera romanı, sosyal roman, tahlil romanı, bilimkurgu romanı, realist roman, romantik roman, natüralist roman, postmodern roman şeklinde adlandırılmıştır. Günümüzde en çok yazılan ve okunan roman türünün ise postmodern romanlar olduğu söylenebilir.
Halk Edebiyatı Hangi Dönemleri Kapsar?
Türk edebiyatının başlangıç noktası halkın edebiyatıdır. Halk edebiyatı türlerine, zaman geçtikçe yeni türler de eklenmiştir. Ancak bu türlerin halk edebiyatını noktaladığı söylenemez. Çünkü halk edebiyatı günümüzde devam eden canlı bir edebiyattır. Halihazırda yazılan romanları dahi halk edebiyatına dâhil etmek mümkündür. Bu yüzden halk edebiyatı kitapları denince hem halk edebiyatının tarihçesini anlatan bilimsel kitaplar hem halk şairlerinin ve yazarlarının kitapları hem de modern romanlar akla gelmelidir.
Halk Edebiyatı Nedir?
Halk edebiyatı, Anadolu’da ortaya çıkan, halkın edebî hazzını karşılamak için ortaya konulan bir edebiyat dalıdır. Halkın içinde yetişen saz şairlerinin, tekke şairlerinin, âşıkların ve bizzat halkın oluşturduğu bir edebiyattır. Halkın orta kesimine hitap eden bu edebiyatın üslubuna ve diline de bu kesim kaynaklık eder. Başlangıçta anonim olarak, yani herhangi bir yazarı ya da söyleyeni belli olmadan halkın ortak eseri kabul edilerek varlığını devam ettiren bu edebiyat; sonrasında kıymetli yazarlar ve şairler yetiştirmiştir. Bu şairler ve yazarlar; bazen sözlü bazen de yazılı olarak şiirlerini veya hikâyelerini anlatmış, halk edebiyatının sürekliliğini sağlamış ve onu günümüze kadar yaşatmıştır.
Halk Edebiyatı Kaç Bölüme Ayrılır?
Halk edebiyatı anonim halk edebiyatı, âşık tarzı halk edebiyatı ve dinî-tasavvufî (tekke) halk edebiyatı olmak üzere üç başlıkta incelenir. Anonim halk edebiyatı, halkın ortak malı olan edebiyatın genel adıdır. Âşık tarzı halk edebiyatı, âşık adı verilen halk şairlerinin yazdıkları şiirlerden oluşan bir halk edebiyatı koludur. Dinî-tasavvufî (tekke) halk edebiyatı ise, İslamiyetten sonra Türk edebiyatında İslam dini ve tasavvufla beslenen dinsel halk edebiyatına verilen isimdir.
Halk Edebiyatı Sanatçıları Kimlerdir?
Başlangıcı İslam öncesine dayanan halk edebiyatında adı bilinmeyen ve anonim olarak anılan birçok şair olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra eserlerini yazılı olarak sonraki yıllara bırakabilen, oldukça tanınan veya başka eserlerde adlarına yer verilen çoğu sanatçının da eserleri ve ismi günümüze kadar ulaşmayı başarabilmiştir. Seyyid Battal Gazi, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Hayalî, Kul Mehmet, Kayıkçı Kul Mustafa, Karacaoğlan, Katibî, Âşık Ömer, Gevherî, Dertli, Bayburtlu Zihni ve Dadaloğlu bu sanatçılardan bazılarıdır.
Halk Edebiyatının Özellikleri Nelerdir?
Halk edebiyatı, referansı halk olan bir edebiyat olduğu için konuşma dili kadar sade bir üslupla yazılan veya söylenen bir edebiyattır. Şairler, şiirlerini çoğu zaman saz eşliğinde söyler. Nazım birimi olarak dörtlük, vezin olarak da hece ölçüsünü kullanırlar. Şiirler genellikle yarım kafiye ile yazılır. Nazım şekli olarak ninni, mani, türkü, ağıt, varsağı, destan, koşma gibi şekiller kullanılır. Genellikle aşk, ölüm, ayrılık, yiğitlik, doğa sevgisi gibi konular işlenir. Halk şairlerinin şiirleri ve hayat hikâyeleri cönk adlı kitaplarda toplanır.
133372487841740312.png){kind=icon}
