Def, geçmişi çok eski devirlere dayanan, ritim tutmak için kullanılan vurmalı bir çalgıdır. Kelimenin kökeni Sümer dilinde ‘’dap’’ adıyla anılırken, Akadlar ile birlikte günümüze kadar aktarılmayı başarmıştır. Def, genellikle yuvarlak şekilde satılır ancak köşeli tarzda olanları da vardır. Açık davul gibi kullanılabilme özelliğine sahip def, vurmalı çalgılar kategorisinde yer alır. Def, tahta ve yuvarlak bir kasnağa gerilerek deri bir örtüden yapılır. Parmak uçlarıyla vurularak def aletinden ses çıkarabilirsiniz. Def, zaman zaman arkeolojik kazılardan çıkarılan eski çağda yaşamış insanların ellerinde de görülür. Def’in birçok çeşidi olmakla birlikte, yöreden yöreye ismi de değişkenlik gösterebilir. Def’ini tef, daf, erbane ve bendir gibi isimleri vardır. Def çalgısı almak istediğiniz zaman ismine göre yapım şekilleri de farklılık gösterir. Kullanılan malzemeden onu üreten ustanın marifetlerine göre değişkendir. İsim türleri bakımından farklılık gösteren def, kullanılan yöredeki isme, içerdiği malzemelere ve çalış şekillerine göre de farklı tarzlarda karşınıza çıkabilir. Bu nedenle satın alacağınız def aletinin istediğiniz ve aradığınız özelliklerde olmasına dikkat etmeniz gerekir.
Def’in Başlıca Özellikleri
Basit bir vurmalı çalgı aleti olan def nedir? Antik çağlardan beri var olan bir müzik aletidir. Mezopotamya kültüründe daha çok kullanılır. Tarihi kazılarda sıklıkla tef ile karşılaşılır ve onu betimleyen birçok karakter ile karşılaşmak mümkündür. Def özellikleri ise, kasnak üzerindeki ahşap kapak ve kasnak üzerindeki deri kılıf sıkılarak yapılır. Tef tamburunun çapı 20 ila 40 cm, tamburun genişliği ise 4 ila 6 cm arasında olmalıdır. Tef çalmanın alanına ve amacına göre tamburun yan tarafındaki boşluğu açarak def zilli olanı takabilirsiniz. Bu, farklı kültürlerde ve farklı ortamlarda oynanmasına izin verir. Avrupalılar bu müzik aletini Arap kültüründen çok erken öğrenmiş ve kullanmaya başlamışlardır. Avrupalılar bu enstrümana tambur veya bask adını verirler. Bu müzik aleti, Avrupa'daki Arap egemenliğini takiben İspanya'dan Avrupa'ya girmiştir. Def, boyutuna göre yeniden adlandırıldı ve daha büyük olanlara ise daire denilir. Def bazen tarande, çingene, farsça gibi isimlerle de anılır. Güzel ve güzel bir görünüm sağlamak için fildişi ve sedef kaynaklarından aksesuarlar da yapılabilir ve bağlanabilir. Bu aksesuarlar aynı zamanda def enstrüman değerini de artırır. Günümüzde ise düğünlerde ve kına gecelerinde karşılaşmak mümkündür. Zilsiz bir tef salıncakla çalınamaz, bu nedenle zili olmayan bir tef ritmi korumak için hafifçe vurarak çalınır. Öte yandan, tef dokunarak ve sallayarak da çalabilmek mümkündür. Üzerinde ziller olduğu için ritmi korumak zordur ancak ritim zilleri olan model daha iyi bir ses çıkartabilirsiniz. Tef diğer vurmalı çalgılar ile benzer özellikler de taşır. Şekli kavislidir ve özellikle erbaneye çok benzerdir. İki çalgı arasındaki tek fark boyut farkıdır. Gömünün ses açısından da benzerlikleri vardır. Diğer vurmalı çalgılarla karşılaştırıldığında, ses daha düşüktür ve deflerde ritim ve melodi oluşturmak için daha fazla zil sesi kullanılır. Def, fasıl ve eğlencenin yanı sıra dinsel müzikte de neşeli ya da hüzünlü bir ritim oluşturmak için çalınır. Özellikle tasavvuf alanında def, sufiler tarafından çalınırlar. Son zamanlarda her ne kadar azalsa da geçmişte dinsel alanda aktif olarak bir role sahiptir.
Def’in Yapımı
Def, özel olarak seçilmiş ağaç türlerinden elde edilen dairesel kasnağa özel seçilmiş deri konularak üretilir. Bu noktada iki önemli nokta vardır: Kasnak, gerçek hayvan derilerine karşı dayanıklıdır ve buna bağlı olarak dayanıklı olduğu için özel ağaç türlerinden seçilir. Ayrıca, benzersiz ses özellikleri açısından hakiki deri daha popülerdir. Deri kasnağa bir veya iki noktadan geçirilerek veya farklı aletlerle sabitlenerek bir bütün haline getirilir. Yapıyı oluşturan derinin cinsi, ses efektini doğrudan etkiler. Yani keçi, koyun, kuzu ve benzeri deri çeşitleri sesi değiştirmede aktif bir role sahiptir. Bu nedenle satın almak istediğiniz defi'in ses özelliklerini iyi bir şekilde araştırmalı ve taleplerinize uyup uymadığına karar vermelisiniz. Bu şekilde aradığınız def modelini daha çabuk bulabilmeniz mümkün hale gelir. Def, hayvan derilerinden yapıldığı için hava koşullarından doğrudan etkilenir. Birçok kişi, ilk gününde cildin hasar gördüğünü veya sesini kaybettiğini söyler. Ancak bu doğrudan ürünlerin korunması ile ilgilidir. Deri özlü olan deflerin bu öze uygun olarak muhafaza edilmesi son derece önemlidir.
Def, Arap kültüründe olduğu gibi Türk kültürü için de önemli bir çalgıdır. Danslara ve şarkılara ritim tutmak için kullanılır. Bazı cenaze törenlerinde, bazı kültürlere göre eğlencelerde, dini törenlerde ya da savaş alanlarında da kullanılır. Şuan yoğun olarak düğün ve kına gecelerinde görmeye alışık olunan defe tasavvuf müziği yapılırken de rastlanır.
Deriden yapılan bazı def türleri kenarlarında zil de bulunur. Erbane ise içerisinde kum bulunan ve kenarlarında da halkalar bulunan farklı bir türde müzik aletidir. Bu modelde daha tok bir ses çıkar. Tasavvuf için kullanılan def türüne ise bendir denilir. Bendir’n kenarlarında zil kullanılmazken kenarlarında pirinç ziller bulunur. Defi genellikle parmak hareketleriyle çalabilirsiniz ancak zamanla farklı tarzlarla da kullanabilmek mümkündür. Parmak vuruşları haricinde saplı, çubuklu veya ayağa takılan modelleri de bulabilirsiniz. Def çalmayı bu yolla kolay bir şekilde öğrenmek mümkündür. Düğün, kına gibi eğlenceli ortamlarda def ışıklı, dantelli, renkli ve süslemeli şekillerde, etkinliklerinize uygun konseptlerde kullanabilirsiniz. Yanında kılıf da taşıyarak defi yanınızda bulundurmanız sizin için daha kolaylık sağlayabilir. Böylelikle kılıfıyla birlikte defin zarar görmesini veya aşınmasını engelleyebilirsiniz. Def kılıfıyla taşımakta zorluk çekmezsiniz. Defi özel etkinliklerinizde kullanmak için süsleyeceğiniz alan defin yapısından dolayı geniş olduğu için rahatlıkla süsleyip kullanabilirsiniz. İsme özel def sahibi olmak isterseniz geniş yüzeyinden avantajla isminizi de yazabilirsiniz. Def kullanılması ve öğrenilmesi açısından diğer müzik aletlerine nazaran daha kolay bir vurmalı müzik aletidir.Tüm def marka ve modellerine kendi zevkinize ve ekonominize uygun şekilde araştırma yaparak bulabilirsiniz.
Def Modelleri
Müzikli eğlence yerlerinde ritim tutma açısından kolaylıkla çalabileceğiniz için müzikli ortamlarda görebileceğiniz, böyle ortamlarda sıklıkla tercih edilen bir müzik aletidir. Defin boyutları, seviyenize göre farklılık gösterebilir. Küçük, orta ve büyük boy seçenekleriyle hangisini tercih ederseniz bulabileceğiniz özelliğe sahiptir. Bazı deflerde yüzeyinin gerginliğini ayarlayabilmek için kenarlarında ayarlanabilir akort bölümleri ve gergileri bulabilirsiniz. Seviyenize göre birbirinden farklı türleri olan boyutlarıyla birlikte malzemelerinde de zaman zaman farklılık görebilirsiniz. Hayvan derisi, plastikten ya da kumdan yapılan defin birçok çeşidi vardır. Keçi derisi zaman zaman tercih edilse de yapay deri de çeşitlerinin arasında vardır. Deften çıkan sesin türlü etkenlere göre farklılık gösterdiği zamanlar olabilir. Hayvan derisi ya da plastik, gerginin ve akordun nasıl yapıldığı veya kenarlarında bulunan halka ve ziller, deften çıkan sesi etkileyen unsurlardır. Siz de zevkinize ve çalma alışkanlığınıza göre sesi ve kullanacağınız defi ayarlayabilirsiniz. Hayvan derisinden yapılan türlerin de ince ve kalın olmak üzere farklı türleri vardır. Tercihinize göre, çıkan sesin size olan etkisine ve alışkanlığınıza göre ince veya kalın deriden tercih edebilirsiniz. Def zilli ve zilsiz olmak üzere çalındığı ortamlara göre değişkenlik gösteren türleri mevcuttur. Tasavvuf için kullanılan ortamlarda genellikle zilsiz tercih edilir. Ancak düğün, kına gecesi gibi eğlenceli ortamlarda zilli olanları kullanabilirsiniz. Zilin sayısı, aralıkları ve boyutları da sizin zevkinize göre değişebilir. Defin boyutuna göre zil sayısı değişkenlik gösterebilir. Defin kasnağı 20 ile 40 santimetre çapında ve eni 4 ile 6 santimetre arasında olmalıdır. 30 santimetre olan deflerin kenarlarında 5 adet zil bulabilirsiniz ancak def büyüdükçe zil sayısı da büyüyebilir. Def modelleri arasında zil genellikle pirinç malzemesinden yapılırken def metal zilli olanlarını da bulabilirsiniz. Defin zilsiz olanını kullanmak isterseniz zil yerine halka bulunan çeşidini kullanabilirsiniz. Bu türe de bendir adı verilir. Bunların yanı sıra zil ve halkasız modeli olan sade modelini de tercih edebilirsiniz. Renk, desen, dokuma ve isme özel olan defleri, zevkinize göre tasarlayabilirsiniz. İstediğiniz tarzda motif ve modellerle tefinizi zenginleştirebilirsiniz. Kullanacağınız alana göre de dilerseniz sade, dilerseniz kurdele, dantelli, tüylü gibi eklentileri definize takabilir, eğlence ortamlarına farklılık katabilir ritme ayak uydurabilirsiniz. Yeni öğrendiğiniz ve kendinizi geliştirmek istediğiniz def çeşitleri de mevcuttur. Seviyenize göre çubuklu ve ayaklara takılan aletle definizi rahatlıkla kullanabilirsiniz. Bunlar yeni başlayanlar için kolaylık sağlamakla birlikte def çalgısını daha kolay öğrenmeye yarayabilir.
Def Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler
Müzik aletleri genellikle insanların isteğine, zevklerine göre farklılık gösterir. Hangi müzik aletini çalmak isterseniz her türlü def aleti kendi zevkinize uygun bir biçimde bulabilirsiniz. Amatör olarak başladığınız müzik aleti çalma isteğiniz gittikçe profesyonel olabilir. Tüm müziklerin ihtiyaç duyduğu en büyük aygıt ritim aygıtıdır. Birçok müzik ritim barındırır. Bu nedenle ritim, müzikte aranan en önemli unsurlardan biridir. Ritim, vurmalı çalgılardan meydana gelir. Vurmalı çalgılar, diğer müzik aletlerine göre çalınması nitekim daha kolay bir alettir. Siz de ritim duygunuz yüksek, müzik kulağınızı geliştirmek ve ritimli müzik aleti çalmak isterseniz def kullanmaya başlayabilirsiniz. Diğer müzik aletlerine göre kullanımı daha rahattır. Kullanmayı öğrenmeyi kolaylaştırmak için de birçok aparat bulabilirsiniz. Seviyeniz arttıkça daha rahat çalabileceğiniz ve yorgunluk seviyesini daha az hissedeceğiniz defi öğrenip çalabilirsiniz. Uzun süre çalınmasında yorgunluk bakımından diğer enstrümanlara göre daha avantajlı bir yapıya sahiptir. Defi çalarken aynı anda dans edebilir ve ritim tutabilirsiniz. Def, ritimli bir çalgı olduğu için müzik türleri ayırt etmeden çalabilmek mümkündür. Etnik müziklerde, popüler müziklerde, halk müziklerinde ve oyun havalarında kolaylıkla ritimle eşlik edebilirsiniz. Bu özelliğiyle birçok enstrümanın önüne geçebilir. Ritim isteyen herhangi bir müzik türü için rahatlıkla kullanabilirsiniz. Birçok müzik türüne eşlik edebilme özelliği olmasıyla çok yönlü bir müzik aleti olduğunu görebilirsiniz. Her ortama ayak uydurmak, rahatça dans edip ritim tutmak için kullanabilirsiniz. Girdiğiniz ortamlarda tuttuğunuz ritim ve beraberinde yapacağınız dansla farklılık yaratabilirsiniz. Kolay öğrenimi, rahat çalınması ve her ortama rahatlıkla ayak uydurma özelliği olan defi, farklı çeşit, tür ve desenlerde kendi isteğinize göre satın alabilir, tasarlayabilir ve kullanabilirsiniz. Farklı model ve türde olan def; kalın, ince, zilli, zilsiz ya da sade gibi birçok özelliği içinde barındırır. Bunların olması fiyatlarını da etkileyen unsurlardır. Tecrübeye göre profesyonel ya da amatör defler satın alabilirsiniz. Yeni başlayanlar için de bulunan def, usta isimlerin kullanacağı şekilde de satılır. Sade şekilde satın alıp işleme ya da desenlerle süslemeler de yapabilirsiniz. Ancak isteğinize göre desenli süslemeli de satın alabilirsiniz. Def fiyatları bu etkenlere göre farklılık gösterebilir. Defi, sizin yaşam tarzınıza, müzik zevkinize ya da isteğinize göre çeşit çeşit farklı tarz ve türlerde bulabilirsiniz.
Def Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Def müzik aleti geçmişten bugünlere gelmiş, tüm topluluklarda istenilen türde çalınmış vurmalı bir müzik aletidir. Arap kültüründe olduğu gibi Türkiye’de de yaygın biçimde kullanılır. Rahat taşınılabilir olması, karmaşık olmaması ve kolay öğrenilebilir olması def müzik aletinin tercih edilmesinin en önemli sebepleri arasında yer alır. Etnik müziklerden popüler müziklere kadar geniş bir yelpazede çalabileceğiniz defin, kullanım amacına göre de farklı tarzları vardır. Boyutuna göre erbane ve bendir de denilen türlerinde boyutları ve kenarlarında bulunan zillerinin çeşitleri çok önemli olarak gösterilir. Kültürden kültüre farklılık gösterse de çalma tarzı ve amacı aynıdır. Parmak uçlarıyla çalabileceğiniz defi ritim tutmak amacıyla kullanabilirsiniz. Çalma ve öğrenme seviyenize göre müzik aletini geliştirebilir, gireceğiniz ortamlara şenlik götürebilirsiniz. Düğün, kına gecesi, eğlenceler gibi ortamlarda en kolay çalınabilen müzik aletini siz de çalabilir, farkınızı gösterebilirsiniz. Kalın deri, hayvan derisi ya da plastik deri, kumdan yapılan çeşitlerini kullanarak isteğinize göre satın alabilir, seviyenize göre öğrenebilirsiniz. Girdiğiniz ortama göre de defi süsleyebilir, konsepte uygun bir şekilde kullanabilirsiniz. Bendir çalgısında tek kat deri örtüsü seriliyken, def aletinde iki kat deri örtüsü bulabilirsiniz. Tarz olarak darbukaya da benzetebilirsiniz. Darbuka iki elle diz üzerinde çalınan vurmalı bir çalgı aleti olarak bilinir. Def ise yine iki elle tutulur ancak parmak uçlarıyla çalınır, diz üzerine konulmaz. Bu nedenle eller yorulsa da kolaylaştırılmış yöntemlerle def çalmak hem daha kolay olur hem de öğrenilmesi oldukça basit hale gelir. Def müzik aleti çoğu zaman tef ismiyle de adlandırılır. Def dini törenlerde kullanıldığı gibi savaş alanlarında hatta savaşta çarpışma sırasında da kullanıldığı bilinir.
Türkiye’de 1980’li yıllarda daha çok yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Hayvan derisinden yapılan Deflerin akortları kolaylıkla bozulabilir. Sıcak havada ve soğuk havada derinin türü değişeceği için akort tutmama özelliği de vardır. Çalma seviyenize, öğrenmenize bağlı olarak, defi kendinize uygun bir şeklini araştırma yaparak bulabilirsiniz. Nerede ve nasıl kullanacağınız önemliyken, yapacağınız süslemelerle kendi isteğinize göre defi tasarlayabilirsiniz. El yapımı defler diğerlerine nazaran daha pahalı olacağı gibi, öğrenme aşamasına göre küçük orta ve büyük boylarının da fiyatları değişebilir. İçinde kullanılan malzemeden, çocuklar için olanına kadar her türlüsünü bulabilirsiniz. Def, tef, bendir gibi türler birbiriyle karışabileceği gibi, isteğinize ve becerinize göre seçerek tef öğrenmeye, çalmaya, eğlenmeye başlayabilirsiniz. Oldukça basit bir çalma kuralına sahip olan def modelleri arasında karşılaştırma yaparak karar verebilirsiniz. Sizler de kendinize uygun olan def çeşitlerinden birine bu şekilde sahip olabilir ve tarihi bir ses efekti ile müziğin keyfini çıkarabilirsiniz.
Def Çalmayı Öğrenmek Zor Mu?
Def, vurmalı çalgılar arasında ses efekti ve kültürel boyutu ile özel bir konuma sahiptir. Def çalgısının öğrenilmesi oldukça kolay olup bu dersleri veren birçok yer vardır. Düzenli bir çalışma ile kısa süre içerisinde alışmak mümkündür.
Def Nerelerde Kullanılır?
Def, özellikleriyle kullanım alanlarında farklılık gösterir. Tasavvuf törenlerinde zilsiz ve büyük kullanılırken, düğün gibi eğlence yerlerinde renkli, ışıklı, dantelli gibi şekillerde de kullanılabilir.
Def Fiyatları Nelerdir?
Seviyenize göre çeşit çeşit def bulmanız mümkündür. Küçük, orta ve büyük boylarıyla her bütçeye uygun, çalınacağı yere göre de zilli ve ya zilsiz şekilde bulunabilen defin fiyatları değişkenlik gösterebilir.
