Yeni Bir Gündem İnşa Etmek Mimarlık Kuramı 1993-2009

Eleştirel mimarlık kuramı, 1990’ların ortalarından itibaren önemli ölçüde dönüşmüştür. Bu dönemde öne çıkan pratik-yanlısı hareket, mimarlık kuramını 
ütopik ideallerden ve hantal kültürel eleştirilerden uzaklaştırıp mimarlığın ve pratiğin gerçeklerine yöneltmiştir. Yeni Bir Gündem İnşa Etmek, bu
süreçte mimarların ve mimarlık kuramcılarının benimsediği çok sayıdaki yöntem ve yaklaşıma genel bir bakış sunuyor. Sayısal teknolojilerin mimari 
tasarım, üretim, maddesellik ve temsil süreçlerine etkisi; küreselleşme ve bilgi ağlarının içerimleri; sürdürülebilir ve yeşil mimarinin giderek artan
önemi; yıldız mimar (starchitect) ve ikonik mimarlık olguları; mimarlık kuramının geleceği ve daha birçok konu, alanın seçkin isimlerinin ikonik 
makaleleriyle okuyucuya aktarılıyor. Her makaleye, onun tarihsel bağlamına ve önemine işaret eden –editör Krista Sykes’in kaleminden– bir de Sunuş yazısı
eşlik ediyor.Son yirmi yılın kilit önemdeki teorik metinlerini tek bir kitapta toplayan bu derleme, çağdaş mimarlık düşüncesi ve pratiğini kuşatan 
hararetli tartışmalar için bir zemin sağlıyor.   

Önsöz

Bu seçki Kate Nesbitt’in Theorizing A New Agenda for Architecture: An Anthology of Architectural Theory, 1965-1995 kitabında oluşturduğu temel üzerinde
 konumlanıyor. Öncüsü olan derleme gibi bu çalışma da mimarlar, kuramcılar, tarihçiler, eleştirmenler ve disiplinlerarası bilim insanları tarafından 
yazılmış farklı metinleri –denemeleri, kitap bölümlerini, söyleşileri, manifestoları ve soru-cevapları– kapsıyor. Hep beraber bu metinler Nesbitt’in
kitabının yayımlanmasından bugüne yıllar içerisinde mimarlık kuramını belirleyen sayısız yaklaşıma genel bir bakış sunuyorlar.Her iki eser de, mimarlık 
kuramı üzerine yazılmış önemli metinleri tek bir yerde toplamak gibi, benzer bir amacı paylaşıyor olsalar da kitapların düzenlenme biçimleri farklılıklar 
gösteriyor. Nesbitt’in önerdiği tematik bölümlendirmeler yerine buradaki yirmi sekiz metinden her biri kısa bir sunuşun ardından kronolojik bir düzene 
göre yerleşiyor. Bu durum, sözü edilen dönem içerisinde tekil bir kuramsal söylemin yokluğunu da yansıtıyor. Dahası kronolojik düzenleme, farkında olmaksızın
okuyucunun metinlere dair yorumlarını sınırlandırabilen ve yeni tematik gruplandırmaları engelleyebilen a priori sınıflandırmalardan kaçınmayı sağlıyor; bu 
tavır özellikle de, kendi derslerine ait özel bir temanın izini süren akademisyenlere yardımcı olacaktır. Bu seçki, akademisyen ve öğrencilerin yanı sıra 
profesyonel mimarlara ve genel olarak çağdaş mimarlık düşüncesinin toplumu etkileme ve toplumdan etkilenme biçimlerine ilgi gösterenlere yöneliktir. Nesbitt’in
kendi önsözünde belirttiği gibi “[burada] dile getirilen problemler mimarlığın yakın geçmişteki seyrini anlayabilmek için temel oluşturuyor ve bunların kültürel
üretim incelemesi ve eleştirisiyle ilgilenen tüm bilim insanlarının dikkatini çekmesi gerekiyor.” Biz hala mimarlıkta 1990’larda başlamış olan bir geçiş dönemi
içerisindeyiz. Bu, güncel mimari duruma yönelik bir araştırmayı ve ayrıca yine bu konuda bir entelektüel çerçeve oluşturma çabasını oldukça zorlu bir girişim 
haline getiriyor, çünkü yakın geçmişin genel manzarasını bütünüyle görebileceğimiz belirgin bir bakış noktası yok. Yine de bu antoloji için mimarlığı bir bütün 
olarak ele alan malzemeleri seçmeye çalıştım. Yerin sınırlılığı yüzünden, mimarlık ve şehircilik kaçınılmaz olarak aynı hükümranlık alanını paylaşıyor da olsa
özellikle şehircilik ve kentsel planlamaya odaklanan metinleri büyük oranda dışarıda bıraktım. Bu seçkide yer alan metinler karma niteliğe sahipler –kitap, 
mimari söylemi halihazırda etkilemiş olan yazıların yanı sıra geriye dönüp bakıldığında bugünkü güncel durum üzerinde belirleyici olduğu ya da bugünü öngördüğü
görülebilecek metinlerden oluşuyor. Bununla birlikte bu metinlerin şimdiki anı değerlendirmeye dair önemli katkılar sağlayacağına ve gelecekteki mimarlık düşünce
ve pratikleri için bir temel oluşturacağına inanıyorum.