Şaft takozları, vites kutusu çıkışından alınan hareketi diferansiyele ileten şafta esneklik sağlayan parçalardır. Şaft, motorda oluşan dairesel hareketi, motorla eş zamanlı dönerek tekerleklere iletir.
"Kardan mili" olarak da adlandırılan şaftlar, tek parçalı ya da iki parçalıdır. İçi dolu veya boş olarak yapılan çelikten yapılan millerdir. Günümüzde genellikle daha hafif ve dayanıklı oldukları için içi boş olan miller kullanılmaktadır. Tek parçalı şaftların her iki ucunda şaft takozu yuvaları bulunur. İki parçalı olan şaftların bir ucunda şaft takozu yuvası, diğer ucunda kayıcı takozun çalışması için frezeler bulunur.
Şaft takozları, şaftın aktardığı burulma hareketi nedeniyle esnek ve dayanıklı kauçuk malzemeden üretilirler. Ölçüleri ve şekilleri kullanılacak olan arabanın teknik özelliklerine göre değişir. Arabanın modeline ve şaft tipine göre değişen takoz çeşitleri bulunur. Her takoz tipinin şafta kazandırdığı esneklik değeri ve hareket açısı farklıdır.
Motor ile aynı devirde dönen şaftın, bu yüksek devirlerde ortaya çıkan merkezkaç kuvvetlerine karşı koyabilmek için dengelenmiş olması gerekir. Bu nedenle üretim sırasında statik ve dinamik balans ayarları yapılır. Şaftın dengede olmaması, hareket sırasında titreşim olmasının yanı sıra sürüş güvenliğini de tehlikeye atar.
Şaft takozlarının görevi, şaftın ihtiyaç duyduğu esnekliği kazandırmaktır. Arabanın çukurlara girmesi, tümseklerden geçmesi gibi etkiler sırasında arka aksın hareket etmesine neden olur. Böyle bir durumda vites kutusu ile diferansiyel arasındaki mesafe değişir ve bağlantıyı sağlayan şaftın boyunun da değişmesi gerekir. Fakat çelikten üretilen şaft, elastik olmadığı için uzayıp kısalması mümkün değildir. Şaft takozları, arabanın hareketi sırasında şaftın esnemesini ve üzerindeki kanallara geçiş yaparak gerektiğinde boyunu değiştirmesini sağlarlar. Kayıcı şaft takozu, şaftın boyunun 3-4 santimetreye kadar uzamasını sağlar. Şaftın çalışması ve arabanın hareket etmesi için vazgeçilmez olan şaft takozları, aynı zamanda yolculuk konforunu iyileştirmeye de yardımcı olur.
Arabanın çalışma süresi boyunca hareket eden ve yol koşullarına göre etkilere maruz kalan takozlar, zamanla aşınırlar. Şaft takozlarının zamanla aşınmasının yanı sıra arabanın sert kullanılması, takozların yağlanmaması, montaj ve malzeme hataları da arıza nedenleri arasında sayılabilir.
Arabanın hızlanmasıyla birlikte artan titreşim, şaft takozlarında sorun olduğunu ya da şaftın dengesinin bozulduğunu gösterir. Vites değişimi sırasında duyulan ses de şaft takozlarının yağsız kalması ya da gevşek bağlanmasının işareti olabilir.
Şaft takozu,her yöne tutukluk yapmadan dönebilmelidir. Kasislere girildiğinde duyulan sesler ise takozun çok sıkı bağlandığını ya da eğildiğini belirtir. Bu durumun tespiti için servise giderek takozun nasıl hareket ettiği kontrol edilir. Seyir hâlinde kendini tok seslerle ya da titreşimle hissettiren şaft takozu arızalarına en kısa sürede müdahale edilmeli ve gerekirse şaft takozlarının değişimi yapılmalıdır.
Şaft Takozu Fiyatları
Şaft takozu fiyatları ve modelleri, arabanın marka ve modeline göre çeşitlilik gösterir. Şaft takozu alırken araba markasına ve modeline uygunluğuna dikkat edilmelidir. Üretici firmalar, ürünün hangi arabalar için uygun olduğu hakkında detaylı bilgi paylaşmaktadırlar. Arabanıza uygun şaft takozunu bulmak için marka, model, model yılı, motor hacmi ve beygir gücü gibi özellikler dikkate alınmalıdır.
Şaft takozlarının değişimi için yetkili servisten hizmet alınması gerekir. Şaft takoz bağlantılarının hatasız yapılması ve aynı eksende olması gerekir. Parçalı şaftlar, birbirine takılırken üretim sırasında konulan işaretlere uyulmalıdır. Aksi hâlde seyir anında titreşime neden olur. Şaft takozunun boşluğunun kontrolü, takoz sökülmeden araba lifte alınarak da yapılabilir. Şaft takozu fiyatları ve değiştirme ücretleri de arabanın modeline göre değişiklik gösterecektir.
