Erzurumlu İbrahim Hakkı ve Marifetnamesi - Cemaleddin Server Revnakoğlu
İbrahim Hakkı’nın gerçekten bir abide olan
eserinde ağırlıklı olarak ele alınan konu; büyük
filozofların “Bilgi nazariyesi” dedikleri saha ile
alakalıdır. Filozof İbrahim Hakkı, insanın varlığının
asıl gayesini teşkil eden “bilgi/marifet”i önce
“Marifet-i nefs/Nefs bilgisi”ne bağlıyor. Fakat
bundan evvel bir başka marifete ihtiyacımız vardır:
“Marifetullah.” Yalnız şu var ki, müessire eserden
başlayarak gitmek gerekir. O hâlde “Marifet-i
âlem”i bize verecek müspet ilimlere başvurmaya
mecburuz. İbrahim Hakkı, bu ilimleri şöyle
sıralamaktadır: 1. İlm-i heyet (Astronomi). 2. İlm-i
hikmet (Fizik). 3. İlm-i teşrih (Biyoloji - Anatomi).
Bu üç ana müspet ilmin yanına bir manevî ilim
daha ilave edilmelidir: 4. İlm-i irfan.
Ancak bu ilimlerin marifetinden sonradır ki,
“Marifet-i âlem”den “Marifet-i Mevlâ”ya giden yola
girilmiş olacaktır.
İbrahim Hakkı’nın âlim tarafını anlamakla
kalmayan, onun sözlerini hâlleri ile mezcetmesini
bilen Cemaleddin Server Revnakoğlu’nun yazmış
olduğu bu eser sayesinde, Erzurumlu İbrahim
Hakk’ının şahsiyetinin tüm yönlerini,
formasyonunu, feyiz aldığı kaynakları yakından
takip ederken, aynı zamanda Marifetname
hakkında da derin bir bilgi sahibi oluyoruz.
