Oyun tutkunlarının mesafeli yaklaşabildikleri ancak aynı serinin tam boyutlu ekran kartlarından büyük farkları bulunmayan mini ekran kartlarını, özellikle Mini-ITX yapıdaki bilgisayarlarınızla birlikte değerlendirebilirsiniz. Ekran kartı üreticilerinin, grafik işlemci üreticilerinden aldıkları yongaları kullanarak ve performans noktasında herhangi bir kısıntıya gitmeden ürettikleri mini boyutlu ekran kartları, bellek kapasitesi ve benzeri değerleriyle de tam boyutlu ekran kartlarıyla birebir aynıdır. Mini boyutlu ekran kartlarındaki temel farklılıklar, grafik işlemcinin saat hızlarının, genellikle fabrika çıkış hızlarında kalmasıdır ki bu değerler, zaten grafik yongasını üreten markalar tarafından belirlenir. Bellek saat hızları da ilgili grafik yongası için belirlenen standartları taşır. Bununla birlikte mini ekran kartlarının baskılı devre boyutları küçük olduğu için kullanılan soğutma çözümü de bu boyutlarla uyumluluk gösterir. Örneğin 29-30 cm’lik tam boyutlu bir ekran kartında çift ya da üç fan bulunabilirken mini boyutlu ekran kartlarında tek ya da en fazla çift fan bulunur. Bunun yegâne negatif etkisi, mini boy ekran kartlarının, büyük boyutlu muadillerine göre daha düşük bir hız aşırtma performansı sunmasıdır. Ancak grafik işlemci ve bellek hızları standart hızlarında çalıştığı için oyunlarda ve sentetik test yazılımlarında belirgin farklar gözlemlenmez.
Mini boy ekran kartlarının en büyük avantajıysa, yanınızda taşıyabileceğiniz ya da oturma odası veya salonunuza yerleştirebileceğiniz küçük ebatlardaki bilgisayar kasanızı, tam anlamıyla bir oyun makinesine dönüştürebilmenizdir. 25-30 cm uzunluğa sahip Mini-ITX kasalarda kullandığınız aynı form faktörüne sahip anakartlara kolayca takabileceğiniz ve tercih edeceğiniz ürüne göre 15-20 cm uzunluktaki mini boy ekran kartları, bilgisayarınızın toplam performansını da zirveye taşır. Oyun bilgisayarı olarak değerlendireceğiniz küçük bilgisayar kasanızı, çalışma süreçlerinde de kullanabilir, grafik tasarım, video render ve benzeri, ekran kartıyla daha verimli çalışan yazılımlara da tahsis edebilirsiniz. Büyük boyutlu ekran kartları gibi grafik işlemcisine binen yük ve ilgili birimin sıcaklığına göre hızını dinamik şekilde değiştirebilen fanlar, kartın daima serin ve sessiz çalışmasını sağlar. Ancak yoğun oyun seanslarında, ortam koşullarına bağlı olarak ekran kartı fanları işitilebilir düzeyde ses çıkarabilir.
Yapay Zekâ Destekli Modellerle Daha İyi Görüntüler
Grafik işlemci dünyasına yön veren sektörün öncü isimleri, her bir nesilde geliştirdikleri grafik işlemcilerin performansını artırmakla kalmamakta, grafik işlemcilere yeni üniteler ekleyerek çok daha maharetli hâle gelmesini sağlamaktadır. Yapay zekâ destekli görüntü oluşturma teknolojileri de böylesi yeteneklerden biridir. NVIDIA’nın öncülüğünü yaptığı bu mekanizmanın temeli, ilgili teknolojiyi destekleyen ekran kartlarının, ekrana yansıyacak görüntülerdeki piksellerin yalnızca yarısını matematiksel olarak hesaplayarak monitörün doğal çözünürlüğü kalitesinde görüntüler sunabilmesine dayanır. Şirketin kendine özgü yapay zekâ ağında bulunan ve düşük çözünürlükten iyi görüntü oluşturma konusunda eğitilmiş süper bilgisayarlarla yazılımsal olarak iletişime geçen ekran kartları, oyunlardaki bu özellik etkinleştirildiğinde farklı bir şekilde çalışmaya başlar. Normalden daha düşük çözünürlükte işlediği görüntüleri ekrana son derece ayrıntılı ve keskin şekilde aktarabilen ekran kartları, bunun neticesinde aynı çözünürlükte, oyunun çok daha akıcı çalışmasını mümkün kılar. Oynadığınız oyunları, çok yüksek çözünürlüklerde deneyimleme fırsatınız olmuyorsa ancak bu çözünürlüklerin getirdiği görüntü keskinliği ve detay artışından yararlanmak istiyorsanız, yapay zekâ destekli görüntü işleme özelliğini oyunlarda etkinleştirebilirsiniz.
Ekran kartı sürücüleri ve oyun güncellemeleriyle performansı ve görüntü kalitesi sürekli geliştirilen yapay zekâ görüntü işleme sistemi, getirdiği verimlilik kazanımına ek olarak oyun deneyiminizin de iyileşmesine katkıda bulunur. Örneğin, kullandığınız ekran kartı, gerçek zamanlı ışın izleme teknolojisi destekliyorsa ve bu özellikten yararlanan oyunları akıcı olarak oynamak istiyorsanız, yapay zekâ destekli görüntü işleme özelliğini etkinleştirerek ışın izleme destekli sahneleri, grafik işlemcisine daha az yük bindirerek hesaplatabilirsiniz. Bunun neticesinde, herhangi bir grafik kısıntısına gitmeden, oyunların vadettiği muhteşem grafikler eşliğinde ve 60 kare/saniye seviyesinde oyun oynayabilir, takılma ve yavaşlamalar olmaksızın sinematik bir oyun tecrübesi elde edebilirsiniz.
Oyunlardaki Çözünürlük Ekran Kartı Belleğinde Belirleyici
Grafik işlem birimlerinde gerçekleşen büyük yenilikler, beraberinde ekran kartı belleklerinin artışını da getirmektedir. Ancak teknoloji ve oyun tutkunları, ekran kartı seçim aşamasında hangi bellek oranına sahip ekran kartlarının kendileri için uygun olduğu noktasında zaman zaman kararsız kalabilmektedir.
Oyun geliştiricilerin, oyunlarını hazırlarken başvurdukları oyun motorları, yapımlardaki kaplamaların bellekte kapladığı alan, kaplamalar için bir bellek havuzunun kullanılıp kullanılmayacağı gibi parametreler, ekran kartı bellek kullanım düzeyini doğrudan ya da dolaylı olarak değiştirir. Yeni nesil oyunların birçoğu, Full HD (1920 x 1080 piksel) çözünürlükte ve yüksek grafik detay seviyesinde, 4 ila 6 GB ekran kartı belleği kullanabilir. Bu değer, spesifik bazı değerlerin değiştirilmesiyle artabilir ya da azalabilir. Aynı grafik detay seviyesinde kalıp WQHD (2560 x 1440 piksel) çözünürlüğe geçildiğindeyse ekran kartı bellek kullanım miktarı 6 ila 8 GB arasına çıkabilmektedir. En yüksek grafik detay seviyesinde kalınıp çözünürlük 4K (3840 x 2160 piksel) seviyesine getirildiğinde ise kullanılan ekran kartı bellek oranı 8 GB ve üstü değerleri kolayca görebilir. Bu nedenle çok güçlü ekran kartlarında 10 GB, 12 GB, 16 GB ve üzeri grafik bellekleri bulunur. Daha alt segmentte yer alan ekran kartları, yeni nesil oyunlarda 4K gibi yüksek çözünürlüklerde akıcı bir oyun deneyimi sunamayacağı için ekran kartı üreticileri, hem maliyetleri kısmak hem de tam manasıyla kullanılmayacak bir donanım bileşeni eklememek adına bu tür ürünlere daha az grafik belleği konumlandırır.
Ekran kartlarındaki grafik bellek kullanımını azaltan unsurlar da bulunur ve bunların başında, yapay zekâ temelli görüntü işleme mekanizmaları gelir. İlgili özellik etkinleştirildiğinde ekrana yansıyan görüntüler, nispeten düşük çözünürlükte hesaplanıp yüksek çözünürlükte ekrana aktarıldığı için bellekte işgal edilen alan azalır. Örneğin bir oyunun WQHD çözünürlükte ve en yüksek grafik detay seviyesindeyken kullandığı ekran kartı belleği yaklaşık 5 GB olabilirken yapay zekâ destekli görüntü işleme sistemi devredeyken bu değer 4,5 GB seviyesine inebilmektedir.
Grafik İşlemcilerin Performansını Kolayca Ölçebilirsiniz
Ekran kartlarının kalbinde yer alan ve içerisindeki işlem birimleri sayesinde grafik, yapay zekâ, fizik ve daha pek çok hesaplama işlemini gerçekleştiren grafik işlem birimleri (GPU), ekran kartlarının sınıflandırılmasında büyük rol oynar. Genel itibariyle; giriş, orta, üst, üst uç ve profesyonel olarak sınıflandırılan ekran kartlarının grafik işlemcileri, birbirinden farklı teknik özelliklere sahiptir. Örneğin, giriş segmentine konumlandırılan ekran kartlarında bulunan grafik işlemciler, HD (1280 x 720 piksel) gibi nispeten düşük çözünürlüklerde akıcı bir oyun deneyimi vadederken üst uç segmentteki ekran kartlarına güç veren grafik işlemciler, oyun tutkunlarının 4K ve üstü çözünürlüklerde, ray tracing gibi gelişmiş grafik imkânlarına tanıklık ederek oyun oynamalarını mümkün kılar. Ekran kartlarına hayat veren grafik işlemcilerin performansını ölçmek içinse kullanabileceğiniz birçok yöntem vardır.
Bunlardan ilki, sentetik test yazılımları olarak nitelendirilen, belirli bir betik doğrultusunda çalışan ve önceden tasarlanmış sahneler içeren canlandırmalar sunarak grafik işlem birimini zorlayan uygulamalardır. Test sürecinde oyun grafiklerine benzer sahneler oluşturabilirken grafik işlemcinin kendine özgü ışık ışını izleme ve derin öğrenme destekli süper örnekleme olanaklarının da sınandığı çalışma modları, böylesi yazılımlarda bulunur. Ayrıca grafik işlem birimindeki spesifik görev birimlerinin performansını ölçümleyen farklı testler de sentetik test yazılımlarının vazgeçilmez bir parçasıdır. Grafik yongalarının pixel fillrate, ROP gibi özelliklerinin ne düzeyde verimlilikle çalıştığının tespit edilebilmesini sağlayan araçlar, ekran kartlarına dair ayrıntılı bilgi sahibi olabilmenize yardım eder.
Grafik işlemcilerinin performanslarını ölçmek için kullanabileceğiniz bir diğer yöntem ise birçok oyunda yer alan, yine önceden hazırlanmış betikler çerçevesinde çalışan ve tercihleriniz doğrultusunda birkaç saniye ila birkaç dakika sürebilen testlerdir. Doğrudan doğruya oyundan sahneler içeren, genellikle karmaşık sahneler bulunduran ve ekran kartlarının grafik işlemcileri kadar belleklerinin kapasitesine göre de sonuçlar verebilen testler, kıyaslamalı veriler elde edebilmek için gayet uygundur. Zira çalıştırdığınız özel testler, sahnelerdeki en ufak değişkenleri dahi hiçbir değişikliğe uğratmadan her defasında birebir hazırlar ve karşınıza çıkarır. Bunun sonucunda da testleri tekrarlasanız bile aldığınız sonuçlar aynı olur.
Gerek sentetik test yazılımlarında gerekse oyunlardaki test bölümlerinde yakaladığınız skorlar, ekran kartınızda bulunan grafik işlemcisinin genel performansını gösterir. İnternet üzerinden kendi kartınızla aldığınız skorları diğer kullanıcıların ekran kartlarıyla kıyaslayarak, ekran kartınızın hangi segmentte bulunduğunu kolayca tespit edebilirsiniz.
Overclock ile Ekran Kartınızın Performansını Artırabilirsiniz
Sahip olduğunuz ekran kartının performansını, üreticilerin izin verdikleri ölçülerde yükseltmeyi hedefliyorsanız, overclock olarak isimlendirilen hız aşırtma işlemini uygulamanız gerekir. Ancak hız aşırtma sonrasında ekran kartınızda oluşabilecek hasarlar, kullandığınız ürünün garanti kapsamında değerlendirilemeyebileceğini göz önünde bulundurmanız önerilir. Overclock işlemi, bundan yıllar önce yalnızca bilgisayar ve teknoloji meraklılarının ilgi duydukları, ücretsiz bir performans artış yöntemiydi ancak yeni nesil ekran kartlarının hemen hepsi, gerek otomatik gerekse manuel olarak hız aşırtma işlemine tabi tutulabiliyor. Hatta birçok üretici, ekran kartı kontrol araçlarına; düşük güç modu, normal mod, serin çalışma, oyun modu, hız aşırtma modu gibi farklı farklı çalışma stilleri ekleyerek kullanıcıların, ekran kartlarını diledikleri gibi değerlendirebilmelerine yardımcı oluyor.
Kullandığınız ekran kartına hız aşırtma uygulamak istiyorsanız, öncelikle ekran kartınızın serin çalışmasını sağlayan en az iki fan bulundurduğundan emin olmanız gerekmektedir. Zira gelişmiş overlock işlemlerinin, tek fanlı ya da pasif soğutma bulunduran ekran kartlarında uygulanması tavsiye edilmez. Çünkü tek fan ya da pasif soğutma bloğu, hız aşırtma sonrasında devre bileşenleri ve bellek üzerinde oluşabilecek yüksek ısıyla mücadele edemeyebilir. Bunun neticesinde de ekrana gelen görüntüde bozulmalar (artifact), sistem kilitlenmeleri veya daha ciddi sorunlarla karşılaşılabilir. Buradan hareketle hız aşırtma işleminin en az iki fanlı, tercihen üç fanlı ekran kartlarında uygulanması, daha iyi ve sağlıklı sonuçlar almanızı sağlar. Çalışma hızlarını dinamik olarak değiştirebilen ekran kartı fanları, hız aşırtma neticesinde oluşabilecek fazla ısıyı ekran kartından hızla uzaklaştırarak grafik işlemcisi ve belleklerin belirlediğiniz frekanslarda, stabil şekilde çalışmasını ortam hazırlar. Ayrıca sıcaklık değerlerini dikkate alarak ve gerekli araştırmaları gerçekleştirerek grafik işlemcisinin voltaj değerlerinde de minik artırımlar uygulayabilir, ekran kartınızın daha hızlı çalışmasını sağlayabilirsiniz.
Oda sıcaklığı, kasa içi sıcaklık, güç kaynağının yeterli elektriği sunabilmesi (PSU) gibi parametrelerin tamamı hız aşırtma işlemi için uygunsa, ekran kartı üreticinizin sunduğu ya da dünyanın önde gelen ekran kartı üreticilerinin hazırladığı özel gözetim (monitoring) yazılımlarını yükleyebilirsiniz. Bu yazılımlar size, ekran kartınızın özelliklerine dair ayrıntılı bilgiler verirken aynı zamanda; çekirdek (grafik işlemci) voltajı, güç limiti, sıcaklık limiti, çekirdek hızı, bellek hızı ve fan hızı gibi unsurları özelleştirebilmenize olanak verir. Kullandığınız ekran kartının marka ve modeline göre güç ve sıcaklık limitlerini en yüksek seviyeye getirmeniz, hız aşırtma sürecinde kartın bu limitlere takılmadan yüksek çekirdek ve bellek hızlarına çıkabilmesine yardım eder.
İlgili işlemleri yapmanızın sonrasında ekran kartının toplam performansını doğrudan doğruya etkileyecek çekirdek hızını, küçük, tercihen +5 MHz’lik adımlarla yükseltmeniz ve her bir artış sonrasında kartı stabilite test yazılımlarıyla test etmeniz önerilir. Ekran kartları için hazırlanan sentetik test araçlarına benzeyen ancak karta büyük oranda yük bindiren bu tür uygulamalar, en zorlu koşullarda kartınızın, frekans artışına dayanıp dayanmayacağını gösterir. Kartınız testten başarıyla geçerse +5 MHz’lik artışları sürdürebilir, test yazılımının takıldığı ya da tamamen devre dışı kaldığı noktadan -5 MHz geriye dönerek testi yinelemeniz gerekir. Şayet bu değer uygunsa ve sorunsuzsa, overlock için kullandığınız yazılımın profil kısmına son değerleri kaydederek ekran kartınızın oyunlarda da bu hızlarda çalışmasını sağlayabilirsiniz. Grafik işlemciye oranla hız aşırtma işlemlerine biraz daha dirençli olan ve hız aşırtma sonrasında gözle görülür bir fark yaratması her zaman beklenmeyen ekran kartı belleklerini de benzer şekilde +5-10 MHz’lik artışlarla test edebilir, elde ettiğiniz kazanımın stabilitesini kontrol ederek var olan yazılım profilinizi güncelleyebilirsiniz.
Video Render’ında Ekran Kartlarınızı Kullanın
Video akış platformlarının yaygınlaşması, video içerik üretiminin artış göstermesine zemin hazırlamakla birlikte ortaya, video düzenleme ve render (işleme) süreçlerinin artması gibi bir sorun çıkabilmektedir. Genellikle bilgisayarların merkezî işlemcisine (CPU) yük bindirerek videoları işleyen yazılımlar, ekran kartlarının teknik özelliklerinin gelişim katetmesiyle birlikte işlemci ve ekran kartlarını eş zamanlı olarak kullanmaya başladı. Bu sayede ekran kartları hem video düzenleme süreçlerinde hem de render aşamalarında görev alabilir.
Video düzenleme sürecinde asıl yükü ekran kartlarının sırtlanması, videolara eklenen efekt, yazı, geçiş animasyonu, yakınlaştırma/uzaklaştırma ve daha pek çok durumu, gerçek zamanlı olarak görebilmenizi sağlar. Ekran kartı merkezli render işlemleri ise dünyanın ileri gelen video düzenleme yazılımı geliştiricilerinin uygulamalarına ekledikleri özellikler sayesinde kolayca gerçekleşir. Merkezî işlemcinin saatlere varabilen hesaplamaları neticesinde çıktısını verebildiği video dosyaları, ekran kartlarının yüksek hesaplama gücü ve gelişmiş yazılım entegrasyonu sayesinde yalnızca birkaç dakika içerisinde tamamlanarak kullanıma hazır hâle gelir. Ancak bu tür senaryoların daima uygulanabilir olması için video düzenleme yazılımlarının güncel tutulması ve orta-üst segment ekran kartlarının kullanılması önerilir.
Yeni çıkan oyunları, 4K ve üstü çözünürlüklerde, mümkün olan en akıcı şekilde oynamak istiyorum, hangi tür ekran kartlarını tercih etmeliyim?
Gerek NVIDIA’nın gerekse AMD’nin geliştirdiği, üst uç performans sergileyen, yüksek VRAM kapasiteli, gelişmiş soğutma çözümlerine sahip amiral gemisi ekran kartları, gereksinimlerinize yanıt verecektir.
Yeni nesil oyunları oynamak istiyorum ama ekran kartlarına ayırabileceğim çok kısıtlı bir bütçem var; satın alma sürecinde nelere dikkat etmeliyim?
Öncelikli olarak satın almayı planladığınız ekran kartının DirectX 12 desteklemesine, en azından 4-6 GB VRAM’e sahip olmasına olmasına ve orta segmente konumlandırılmış durumda bulunmasına dikkat etmelisiniz. Bu sayede yeni nesil oyunları Full HD çözünürlükte ve tatmin edici kare/saniye oranlarında deneyimleyebilirsiniz.
Endüstriyel ve profesyonel iş akışlarında kullanmak üzere çok yüksek performanslı ve geniş kapasiteli belleğe sahip ekran kartları arıyorum, hangi tür ürünlere yönelebilirim?
Grafik işlemci üreticilerinin profesyonellere yönelik hazırladığı, seçtiğiniz ürüne göre gerçek zamanlı ray tracing gibi gelişmiş özelliklerle donatılan, yazılımsal olarak da kullandığınız araçlarla uyumluluk sergileyen çözümlere yönelebilirsiniz. İlgili modellerde 30 GB ve üzeri VRAM bulunabiliyor.
