İçten yanmalı motora sahip benzinli bir araç ateşleme sistemi, motor içindeki yakıt-hava karışımını ateşleyen bir elektrik kıvılcımı üretmek için gereken bileşenlerden oluşur. Ateşleme sistemi parçaları, yakıt-hava karışımının silindirlerde yanması sayesinde motorun çalışmasını sağlayan itici gücü üretir. Ateşleme sistemi temel bileşenlerini; akümülatör, bobin, endüksiyon bobininden zamanlanmış yüksek voltajlı deşarjlar üreten araç, distribütör ve bujiler oluşturur. Akü, sistem tarafından yüksek voltaja dönüştürülen düşük voltajlı bir elektrik akımı sağlarken dağıtıcı, ateşleme sırasına göre her bir bujiye ardışık biçimde yüksek voltajlı akım patlamaları yönlendirir. Değişen teknoloji, ateşleme sisteminin birçok bölümünde büyük ilerlemeler sağlamıştır. Zamanla bazı bileşenler çıkarılıp bazıları eklenerek farklı ateşleme sistemleri geliştirilir. Ateşleme sistemi çeşitleri arasında yer alan klasik, elektronik, doğrudan ve distribütörsüz ateşleme sistemi en yaygın kullanılan türleri oluşturur.
Ateşleme Sistemi Nedir, Nasıl Çalışır?
Araçlarda ateşleme sistemi, yağ yakıtlı ve gaz yakıtlı kazanlarda, roket motorları gibi içten yanmalı motorlarda yakıt-hava karışımını tutuşturmak için gerekli kıvılcımı üreten veya elektrodu yüksek bir dereceye çıkaran sistemdir. Benzinli karayolu araçları yaygın olarak kıvılcım ateşlemeli sistemi kullanır. Bununla birlikte çoğu benzinli araçtan farklı olarak dizel araçlar, kıvılcım ateşlemeli sistem yerine sıkıştırma ateşlemeli enjeksiyon sistemine sahiptir.
Sıkıştırma ateşlemeli bir sistemde dizel yakıt, motorun yanma odasına püskürtülür ve gazın motor pistonu tarafından sıkıştırılmasıyla elde edilen yüksek sıcaklıklarla ateşlenir. Yakıt-hava karışımını sıkıştırma ısısı ile ateşleyen ve kıvılcım gerektirmeyen dizel ateşleme sistemi, genellikle soğuk havalarda motor çalıştırmaya imkan sağlamak için yanma odasını önceden ısıtan kızdırma bujilerine sahiptir.
Çok silindirli bir motor, motosiklet, roket ateşleme sistemi için üç temel işlevi vardır. Bunlar, her silindir içindeki yakıt-hava karışımının yanmasını başlatmak için yeterli güçte bir kıvılcım sağlamak, optimum verimlilik sunmak için kıvılcım zamanlamasını kontrol etmek, ateşleme için doğru silindiri seçmektir.
Ateşleme Sistemi Çeşitleri Nelerdir?
Tarihsel olduğu kadar tasarım açısından da birçok farklılığa sahip olan motorlu araçlar, tüm içten yanmalı motorların ortak olduğu bir ateşleme sistemine sahiptir. Günümüzde çoğu otomobil ve yük aracı için kullanılan dört temel ateşleme sistemi mevcuttur: Klasik kesici, elektronik, distribütörsüz ve doğrudan ateşleme sistemi. Her sistemin özellikleri, avantaj ve dezavantajları şöyle sıralanabilir:
Klasik Ateşleme Sistemi
Geleneksel veya konvansiyonel kesici ateşleme sistemi adı da verilen klasik ateşleme sistemi, otomobilin ilk günlerinden bu yana özellikle 70'ler boyunca kullanılan en eski ateşleme sistemi türüdür. Bu ateşleme sistemlerinin mekanik doğası ve sektördeki uzun geçmişi nedeniyle teşhis ve onarımı nispeten kolaydır. Bununla birlikte çok sayıda hareketli parça içermesi arıza potansiyelini artırır. Ayrıca klasik ateşleme sisteminin bozulması, motorun maksimum kıvılcım enerjisini olumsuz etkileyerek sık sık aksamalara ve emisyon artışına neden olabilir.
Elektronik Ateşleme Sistemi
Klasik ateşleme sistemlerinin ardından otomotiv üreticileri daha gelişmiş, yüksek enerjili bir ateşleme sistemine yönelir. Bu sistem, yüksek voltajlı akım üretmek için ateşleme bobinini tetikleme görevini de yerine getiren ateşleme modülü içinde transistörlü bir anahtar kullanır. Elektronik anahtar kullanımı, kesici nokta ateşleme sistemine göre hareketli parça sayısını azaltarak arıza teşhis ve onarımı kolaylaştırır. Ayrıca motorun ömrü boyunca tutarlı, yüksek voltajlı bir kıvılcım sağlar. Bununla birlikte bujilere akım dağıtmak için bir distribütör kapağı ve rotor kullanır. Distribütörü zamanla yıprandığı ve değiştirilmesi gerektiği için olası onarım maliyetleri yüksek olabilir.
Distribütörsüz Ateşleme Sistemi
Distribütörü tamamen ortadan kaldıran sistem, bunun yerine her bir silindir çifti için birden fazla ateşleme bobini kullanılır. Krank mili ve eksantrik mili konumunu belirlemek için motor sensörleri kullanan Elektronik Kontrol Ünitesi, uygun ateşleme bobinini tetikler ve elektrik akımının bujilere dağıtımını yönlendirir. Silindirlerdeki bujilerin her biri, tek bobinden gelen yüksek voltajı kullanarak aynı anda ateşlenir. Bu sistem, yüksek voltaj üretecek şekilde tasarlanabilir ve ateşleme zamanlaması daha düşük emisyonlar için hassas şekilde kontrol edilebilir. Ayrıca hareketli parçalarının olmaması düşük bakım maliyetleri anlamına gelir.
Doğrudan Ateşleme Sistemi
Bobin fişli ateşleme sistemi adı da verilen doğrudan ateşleme sistemi, tüm ateşleme sistemlerinin en gelişmişidir. Her bujinin üzerine doğrudan bir ateşleme bobini yerleştiren sistem, modern motorlar için idealdir. Tüm ateşleme zamanlamaları çeşitli sensörlerden gelen girdilere bağlı olarak Motor Kontrol Ünitesi tarafından yönetilir. Her bujinin kendi özel bobini olduğundan yüksek voltajlı buji kabloları tamamen ortadan kalkar. Hareketli parçası olmadığı için bakım maliyetleri daha düşüktür. Bununla birlikte arıza söz konusu olduğunda geleneksel sisteme göre teşhis koymak zor olduğu için onarım maliyetli yüksek olabilir.
Ateşleme Sistemi Parçaları Nelerdir?
İçten yanmalı motorlarda yaygın olarak kullanılan motor ateşleme sistemi parçaları şunlardır:
- Akü: Tüm ateşleme sistemlerinde kullanılan akü; elektrik, çalıştırma, şarj etme ve ateşleme sistemleri için kritik bir bileşendir. Hava-yakıt karışımını tutuşturmak için gereken gücün başlangıç noktasını oluşturan akünün elektrik enerjisi bulunmalıdır.
- Distribütör Kapağı ve Rotor: Klasik ve distribütörsüz ateşleme sisteminde kullanılan distribütör kapağı ve rotor, her bir bujiye yüksek voltaj dağıtmaktan sorumludur. Rotor, kapağın içinde dönerek bir seferde bir uca yüksek voltaj bağlayıp gönderir. İkisi de yakıtı uygun zamanda tutuşturmak için motorun geri kalan kısmıyla uyumlu çalışmalıdır.
- Ateşleme Bobini / Bobin Paketleri / Fişli Bobin: Tüm ateşleme sistemlerinde kullanılan ateşleme bobini, düşük voltajı hava-yakıt karışımını tutuşturmak için gereken yüksek voltaja yükseltir. Bazı motorlarda sadece bir bobin bulunurken, bazılarında her silindir için bir bobin bulunur. Elektronik ateşleme sistemi, bobin üzerinde fiş teknolojisini kullanır.
- Buji Kablosu: Yüksek voltajlı elektrik taşıyan buji kablosu, klasik ateşleme sistemleri hariç tüm ateşleme sistemlerinde kullanılır. Distribütörsüz ve elektronik ateşleme sisteminde, buji kabloları distribütörü her silindirde yer alan bujilere bağlar. Elektrikli ateşleme sisteminde buji kabloları, bobin paketlerini bujilere bağlar.
- Bujiler: Tüm ateşleme sistemlerinde kullanılan buji, yüksek voltaj devresini tamamlar. Bujiler, buji kablolarının sonunda veya klasik sistemlerde bobin paketlerinin altında bulunabilir. Bujiler, motor kafasına vidalanır, böylece uçlarındaki elektrotlar yanma odasına maruz kalır.
- Ateşleme Modülü: Distribütörsüz ve elektrikli sistemlerde kullanılan ateşleme modülü, temel olarak aküden gelen düşük voltajı ateşleme bobinlerine açıp kapatan bir anahtardır. Güç Aktarma Sistemi Kontrol Modülü (PCM) tarafından zamanlanan ve kontrol edilen bir transistördür.
- Güç Aktarma Sistemi Kontrol Modülü (PCM): PCM, hava-yakıt karışımını ateşlemek için kıvılcımın gerekli olduğu zamanı kesin olarak belirleme rolünü üstlenir. Sensörlerden gelen girdileri izleyerek motorun verimli çalışması için gereken ayarları yapar. Gelişmiş PCM entegrasyonu, elektronik ateşleme sistemi parçaları arasında önemli bir yere sahiptir.
- Krank Mili ve Eksantrik Mili Sensörleri: Krank ve eksantrik mili sensörleri, elektronik ve bazı yeni distribütörsüz ateşleme sistemi parçaları arasında yer alır. Krank mili konum sensörü, krank mili konumu ve motor hızı hakkındaki bilgileri iletirken eksantrik mili konum sensörü, hangi bobinin ateşlenmesi gerektiğini bildirir ve yakıt enjeksiyon zamanlamasını sıralar.
- Darbe sensörü: Kontrolsüz patlama titreşimlerini algılamak için tüm elektronik ve bazı distribütörsüz sistemlerde darbe veya vuruntu sensörü kullanılır. PCM, kıvılcım zamanlamasını darbe titreşimlerinin durmasına yetecek kadar geciktirmek için darbe sensörü sinyalinden faydalanır ve zamanlamanın olabilecek en gelişmiş seviyede yapılmasına olanak sağlar.
Motosiklet Ateşleme Sistemi Parçaları
Motosikletteki en temel sistemlerden biri, ateşleme sistemidir. Tüm içten yanmalı motorlu araçlarda olduğu gibi motosiklete de ateşleme sisteminin temel amacı, motosiklet motorunda hava-yakıt karışımını ateşleyen kıvılcımı yaratmaktır. Motosikletin çalışabilmesi için motosiklet ateşleme sistemi parçaları birbirine uyumlu çalışmadır. Motosikletlerde mekanik veya elektronik bir ateşleme sistemi bulunabilir. Bunlar, motosikletler için kıvılcım dağıtımını kontrol eden noktalar ve elektronik ateşleme sistemleridir.
Noktalar ateşleme sistemi mekanik bir anahtar içerir. Dönen bir kam, anahtarın açılıp kapanmasını kontrol eder. Güvenilirlik ve yüksek devirlerde performansı desteklemek amacıyla elektronik ateşlemeye geçen motosikletlerde, üç farklı elektronik ateşleme sistemi kullanılabilir. Voltaj türü ne olursa olsun, tüm elektronik sistemler bujiyi tam olarak belirlenmiş aralıklarla ateşlemek üzere tetikleyerek motosikletin çalışmasına imkan tanır. Elektronik sistemler, aynı zamanda ateşleme zamanlamasını ilerletme veya geciktirme kapasitesine sahiptir.
Modern ateşleme sistemlerinin bileşenleri akü, bobin, buji ve buji kabloları, switch butonu, krank konum sensörlerinden oluşur. Motosikletler, akünün voltajını doğru aralığa yükseltmek için bir bobin kullanır. Ateşleme bobini, merkezi bir direk etrafına sarılmış iki ayrı tel bobininden oluşan bir transformatördür. Bobinin birincil sargısı birkaç tur daha kalın telden oluşur. İkincil sargı çok daha ince bir teldir ve birçok kez sarılır. Bu iki sargılı sistem, voltajı bujiyi ateşlemek için gereken seviyeye kadar büyük ölçüde artırır.
Ocak ateşleme sistemi benzeri çalışan motor ateşleme sistemlerinin farklı bileşenleri, araç marka ve modellerine uygun olarak farklı yapılandırılabilir. Aracınızın güvenli ve sağlıklı çalışması için gereken ateşleme sistemi bakımını sağlamak için Hepsiburada’nın oto yedek parça ateşleme sistemleri ürün çeşitliliğinden yararlanabilir, ihtiyacınız olan ateşleme sistemi parçasını beklemeden sipariş edebilirsiniz.
