Tütün ve tütün ürünlerine bağlı oluşan ekonomi, dünyada ve ülkemizde oldukça sıkı bir denetim altına alınan alanlardandır. Gerek yerli gerekse uluslararası üretici ve pazarlayıcılar tütün endüstrisini sıkı bir denetim altında tutar. Küresel boyutta değerlendirildiği zaman pipo ve pipo tütünü toplam pazarda %1’den bile daha az yer kaplar. Bu da 2020 verilerine göre 6 milyar dolarlık bir fiyata tekabül eder.
Pipo içmek gerek ülkemizde gerekse dünyada bilinen en eski tütün tüketme yöntemlerinden bir tanesidir. Pipo filtre, pipo tütünü diğer tütün ürünleri ile kıyaslandığı zaman en çok çeşitlilik bulunduran türlerden bir tanesidir. Pipo içmeye yarayan pipoların üretimi ise yine bu ölçüde çeşitli olup çok uzun geçmişi olan bir tarihe sahiptir. Ülkemizde yetiştirilen yerli tütünlerin çok büyük bir kısmı pipo tüketimi için tüketilmeye oldukça uygundur. Ülkede bulunan lületaşı, kehribar, zeytin, gül, gül kökü ağacı gibi ender bulunan ürünler, Türkiye’den başka ülkelere yapılan pipo tütünü ihracatını arttırmıştır. Pipo fiyatları, pipo filtre fiyatları gibi değişkenlik gösteren sorular pipo ve pipo tütün sektörünün yerel ve uluslararası pazardaki yerini etkilemektedir. Özellikle son yıllarda tütün ürünlerine yapılan zamlarla birlikte tütün tüketicilerinin bir kısmı pipo tüketimine dönmektedir. Pipo ve pipo tütününe yönelik artan bu talep doğrultusunda özellikle tütün üretiminde gözle görülür bir artış yaşanmıştır. Türkiye’nin pipo tütünü ve pipo üretimi için birçok kaynağa erişilebilir olması yerli ve yabancı sermayedarların bu pazara yönelmesine neden olmuştur. 2020 verilerine göre ülkemiz pipo tütünlerinde aroma verici amaçlar için kullanılan ve türden farklı tütünlere kıyasla daha çabuk yanan oryantal tütün üretiminde dünyada ilk sırada gelir. Oryantal tütünün diğer tütünlerden farkı daha küçük bir yaprağa sahip olması ve yapraklarında kendine has bir aroma barındırmasıdır. Ülkemizin oryantal tütün üretiminde dünya sıralamasına rağmen herhangi bir resmi kurum ya da kuruluş bulunmamaktadır. Türkiye’de böyle bir üretimin olmasının yanı sıra üretim azlığı, ülke içinde pipo içen insanları yurtdışına yöneltmeye başlamıştır. Pipo içen insanların halen büyük bir çoğunluğu yabancı firmaların ürünleri ya da yurtdışından tütün getirtmektedir. Pipo fiyatları ve pipo tütününe yapılan zamlar düşünüldüğü zaman bu tarz bir tablonun ortaya çıkması son derece olağandır. Yapılan araştırmalara göre Türkiye’deki pipo pazarının halen hayatta kalmasını sağlayan en kritik nokta ise pipo üretimidir. Pipo üreticileri el işi ve makine işi olarak ikiye ayrılır. En çok rağbet gören pipolar el işleriyken makinelerin hazırladığı pipolar da belirli bir standardı yakalar.
Türkiye’de pipo üretiminde il işçiliği denilince akla ilk gelen yer Eskişehir’dir. Eskişehir Odunpazarı taraflarından çıkarılan lületaşı, bu çevredeki pipo üretimini önemli ölçüde arttırmıştır. Bu bölgede yer alan üreticilerin bir kısmı iç pazara yönelik satış yaparken bir kısmı dış pazara, bir kısmı da iç ve dış pazara satış sağlarlar. Ülke içinde pipo tüketen sayısının az olmasıyla birlikte ülke içinde satılan pipoların sayısı da sınırlıdır. İlerde buna yönelik bir talebin doğması halinde iç pazara yönelik satışlarında artacağı su götürmez bir gerçektir. Türkiye’deki pipo üretimi ve pipo tütünü üretimi her ne kadar kısıtlı olsa da kullanıcılar için oldukça çeşitlilik arz etmektedir. Bu sayede az sayıda olan tüketici, geniş bir çeşitlilik yelpazesi ile karşı karşıyadır. Bu da farklı türde pipoları kullanıcıya deneme kolaylığı sağlar. Pipo tüketen birçok dünya ülkesi gibi ülkemizde de pipo geçmişi nedeniyle kültürel bir faaliyettir. Bu sebeple azınlık sayılabilecek sayıda yer alan tüketiciler bir yandan zevklerini yerine getirirken bir yandan da pipo kültürünü devam ettirmiş olurlar. Bununla beraber yurt içinde üretim yapan pipo üreticilerinin ürünleri yurt dışındaki ülkelere ihraç etmesi, ülkemizdeki pipo kültürünün yabancı ülkeler tarafından tanınmasına vesile olur. Yapılan çalışmaların ortaya koyduğu kadarıyla ülkemizde düzenlenen yasaklamalar ve kısıtlamalar sebebiyle tütün tüketim oranı geçmiş yıllara göre azalmıştır. Pazarda oldukça küçük bir payı olan piponun ise kullanım miktarında büyük değişiklikler gözlenmemiştir. Pipo kullanıcılarında geçmiş yıllara göre gözle görülür bir artış olsa da bunun ekonomik sebeplerden dolayı oluşabileceği açıklanmıştır. Özellikle genç yaştaki insanlarda görülen bu artışın devamlılığının sağlanması ise şüpheli gözüküyor. En eski tütün kullanım araçlarından bir tanesi olan piponun günümüzde kullanımında yaşanan artış, piponun altın çağı olarak adlandırılabilir. Bunda ülkenin nüfus oranına kıyasla kullanımdan ziyade ihracat ve pazar payı ele alınmaktadır. Yurtdışına ihraç edilen pipolarda artış olmasının en büyük sebebi ise gelişen teknoloji ve ulaşım ağlarının gelişmesidir. Artık günümüzde kıtalar arası ev eşyası bile alınabiliyorken az bir yer kaplayan pipoyu yurt dışında herhangi bir yere göndermek oldukça kolaydır. Bu da ülkedeki pipo pazarını ayakta tutan en önemli etkenlerden bir tanesidir. Ülkemizde tütün ve tütün ürünlerine özendirmek suç kapsamında sayıldığı için gerek televizyonlarda, sinemalarda, tiyatrolarda, gösterilerde pipo içmek dolaylı olarak suç sayılır. Bu sebeple piponun reklamını yapmak da büyük sorumluluklar getirir. Diğer türlü belirli kitle iletişim aracıyla toplumdaki figürlerin bir kısmının yer aldığı projelerde pipo tüketilse, ülkemizde pipo tüketiminde ciddi bir artış gözlenmesi oldukça olasıdır. Bu tarz yasal engellere rağmen ülke içinde pipo tüketiminin artmasının sebebi genel olarak ekonomik piyasa koşulları ile alakalıdır. Bu da daha iyi bir ekonomik döneme girildiği zaman pipo tüketicilerinde ciddi bir azalma meydana geleceği kaygısı anlamına gelebilir. Birtakım dernekler ve fanatik kullanıcılar tarafından tanıtılmaya çalışılan pipo ülkemizde yurt dışında olduğu kadar değer görmemektedir. Yurt içi ve yurt dışı pipo filtre fiyatları değişkenlik gösterse de yerli pipo tüketicileri için ülkemizde bu filtrelerin satışının olması her zaman bir avantajdır.
Pipo Çeşitleri Nelerdir
Pipolar birden fazla çeşide sahiptir. Bunlar; cam pipo, elektronik pipo, briar pipo, ahşap pipo, metal pipo, kapalı pipo, gül ağacı yaprağı pipodur.
Cam Pipo: Belirli pipo üreticilerin tercih ettiği bu pipolar ısıya dayanıklı camlardan üretilir. Pipoyu oluşturan cam, kolay temizlenebilir ve oldukça dayanıklıdır.
Elektronik Pipo: Ahşap pipolara benzer bir görünümde olan bu pipolar, görünüm olarak klasik pipolara benzer. Elektronik pipoların ateşleme sistemi bulunur ve herhangi bir ekstra çabaya gerek kalmadan içindeki tütünü yakar. Daha zahmetsiz bir kullanım sağlayan bu pipolar son dönemde en çok tercih edilen pipo çeşitleri arasındadır. Pipo fiyatları bakımından diğer çeşitlerden görece daha yüksek bir fiyata sahip olsa da kullanım rahatlığı bu pipoları tercih edilir kılar.
Briar Pipo: Pipo denilince akla ilk gelen pipo çeşitlerinden olan briar pipo briar malzemeden yapılır. Geleneksel pipo olarak da bilinen bu pipolar uzun yıllardır en çok tercih edilen pipolar arasında olmuştur. Genellikle kahve, siyah ve krem renkli olarak üretilen bu pipoların büyük çoğunluğu pipo filtresine sahiptir. Pipo filtre pipoyu içerken tütünden kaynaklı oluşabilecek zararı engeller ve pipoyu daha sağlıklı bir içim haline getirir.
Metal Pipo: Özellikle kolay temizlenebilirliği sayesinde dikkat çeken metal pipolar, bulundurduğu filtre sayesinde tekrar tekrar kullanmaya uygun üretilir.
Pipo İçerken Zevki Bir Üst Noktaya Taşımak İsteyenler İçin Tavsiyeler
Pipolar eskiden tütün ürünleri tüketimindeki seçeneksizlikten dolayı en sık tercih edilen tütün tüketme araçlarından bir tanesiydi. Artık günümüzde pipo içenlerin büyük bir kısmı pipoyu yalnızca keyif için tüketiyor. Bu yüzden özellikle yeni pipo içmeye başlayanların bilmesi gereken birkaç püf nokta vardır ki pipo içerken alınan keyfi daha da arttırsın. Bu tavsiyelerin hepsi uzun yıllardır pipo tüketen, bu işi artık bir kültür olarak gören ve tamamen keyif için içen kişilerin önerileri ile hazırlanmıştır. Öncelikli olarak piponun içinde yer alan hazne diye tabir edilen kısmı bal ve su karışımıyla nemlendirilir. Bu işlemin ardından haznede yer alan bal ve su hazneye nemli ve tatlı bir aroma bırakır. Halihazırda (briar pipolar kullanıldığı varsayılıyor) oluşturulan bu aroma ile amaç tütünün daha hoş ve tatlı bir aroma ile oluşmasıdır. Daha sonra doldurma işlemi yapılırken haznenin hepsini doldurmak gerekir. Bu işlemleri yaptıktan sonra pipo nasıl içilir diye merak edenler için, pipoyu yavaş yavaş içmek gerekir. Pipo, diğer tütün tüketim araçları gibi hızlı değil zamana yayarak içilmelidir. Aksi halde pipodan alınan verim hem en aza iner hem de piponun ömrü kısalmış olur.
Pipo Nasıl İçilir?
Pipo diğer tütün araçlarına kıyasla belirli prosedürler takip edilerek içilirse hem daha uzun ömürlü hem de içimi daha keyifli olur. Pipo içerken öncelikle işe pipo tütününü hazneye koyarak başlarız. Piponun haznesine tütünü koyarken dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, konulan tütünün hazneyi geçmemesidir. Hazneye konulan tütünü çok bastırmadan hafifçe bastırarak haznenin 3’te 2’si kadar doldurmak gerekir. Hazneye konulan tütün işlemi bittikten sonra sıra geldi yakma kısmına. Pipoyu yakarken tüm nefesle yakmak uzmanlar tarafından önerilmez. Bunun yerine pipoyu ağır ağır, yavaş bir biçimde yakmak gerekir. Pipo nasıl içilir sorusunun en önemli kısımlarından olan yakma kısmında pipoyu yakacağımız kibriti tütünün her tarafında gezdirmemiz gerekir. Pipo haznesinde bulunan tütünün üst kısmı yandıktan sonra, yakma işlemine ara verip yanan kısımları tütünün yanmayan kısımlarının altına koymak gerekir. Bu yapılan işlem piponun ilk yakışı olarak bilinen aşamasıdır. Daha sonra esas pipo yakma aşamasına geçilir. 2.de yapılan ateşleme piponun esas yakıldığı noktadır. Piponun temizliği için en önemli husus içimden sonra pipoyu bir süre dinlendirmektir. Pipolar için özel olarak üretilen pipo temizleyicisi, içimden sonra piponun içine bırakılır ve bir süre orada bekler. Böylelikle temizleyici piponun daha iyi temizlenmesini sağlar. pipoyu belirli bir süre boyunca oluşabilen oksitlenmeyi önlemek de içim kalitesi için oldukça önemlidir. Özellikle piponun metal kısmında yaşanan oksitlenme içimin keyfini baltalar. Bu oksitlenmenin yaşanması halinde oluşan oksitlenmeyi ince bir zımparayla temizlemek gerekir. Kimi zaman çok kullanmaktan kaynaklanan pipodaki sertleşmeyi de kaynamış alkol çözer. Piponun kanalına dökülen kaynamış alkol bu kanalın temizlenmesine yardımcı olur. Pipo içeceklerin en çok merak ettiği sorulardan bir başkası ise pipo tütünüdür. Burada iş tamamen kişisel zevke göre değişkenlik gösterir. Yazımızın başlarında da yazdığımız gibi ülkemizde üretilen tütünlerin büyük bir çoğunluğu pipo içmeye uygundur. Bu sebeple pipo için tütün konusunda çok fazla seçenek bulunur. En iyi tütün şu demek tamamen kişisel zevklere göre değişkenlik göstereceği için pipo tütünü seçerken uygulanması gereken en iyi yöntem deneme yanılma yöntemidir. Tütün konusunda karara varıldıktan sonra ise uygulanması gereken en önemli nokta tütünün nemlendirilmesidir. Tütün nemlendirilmezse kuru ve sert bir içim ortaya çıkar. Bunu sağlamak için ise defne yaprağı ya da nemlendirici tabletler önerilir.
